|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Bezpieczeństwo
Urazy brzucha Obrażenia jamy brzusznej nie należą do najczęstszych, stanowią ok. 2% wszystkich urazów i staty- stycznie nie stanowią bezpośrednio tak dużego zagrożenia życia jak np. urazy klatki piersiowej. Maja Grzanka J ednak nierozpoznane i nieleczone obarczone dużego kalibru. Uszkodzenia miejscowe są zwykle rozległe, powikłane drążeniem, fragmentaryzacją i powstawaniem odłamków. Należy pamiętać, że rana taka może być niepozorna, a krwawienie na zewnątrz niewielkie. Dla późniejszej oceny roz- ległości obrażeń przydatne może być określenie, jaki rodzaj broni został użyty, oraz ustalenie liczby strzałów i odległości między bronią a ofiarą. są wysoką śmiertelnością. Urazy brzucha mogą być przyczyną zarówno uszkodzeń powłok, jak i narządów wewnętrznych znajdujących się w jamie brzusznej. Wskutek urazów dotyczących wątroby i/lub śledziony może dojść do masywnego krwawienia prowadzącego do powstania wstrząsu hipowolemicznego 1 , natomiast uszkodzenie żołąd- ka czy jelit może spowodować zapalenie otrzewnej. Oba te stany przyczyniają się bezpośrednio do za- grożenia życia poszkodowanego. P OSTĘPOWANIE NA MIEJSCU WYPADKU Jak zawsze, pierwszym krokiem powinna być trzeźwa ocena miejsca zdarzenia i tego, czy możemy udzielić pomocy bez narażania siebie na zostanie potencjal- nym kolejnym poszkodowanym (np. czy nie znajdu- jemy się na ruchliwej drodze, a miejsce wypadku znajdujące się za wzniesieniem lub za zakrętem nie jest w żaden sposób oznaczone, czy pojazd nie za- graża wybuchem, czy nie znajdujemy się w pobliżu otwartego płomienia lub źródła prądu o wysokim napięciu). Należy też upewnić się, że poszkodowany nie jest narażony na dodatkowe urazy, wyziębienie itp. Następną czynnością jest sprawdzenie reakcji poszkodowanego. Jeżeli poszkodowany jest przytom- ny, samodzielnie wykonuje jakieś ruchy i mówi, a my upewniliśmy się już, że jest bezpieczny, to należy: pozostawić go w najwygodniejszej dla niego pozycji (w urazach brzucha w niektórych przypadkach ulgę może przynieść ugięcie kończyn dolnych w kolanach i ewentualnie podłożenia wałka), dowiedzieć się, jak najwięcej o jego stanie i o tym, jak doszło do wypad- ku, a także zdecydować, czy konieczne jest wezwa- nie fachowej pomocy medycznej. Należy to zrobić, jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości co do stanu poszkodowanego. Nie wolno również zapomnieć o regularnej ocenie jego stanu podczas oczekiwania na pomoc. W urazach brzucha obawiamy się szcze- gólnie wystąpienia wstrząsu, który może powstać na skutek szoku bólowego, krwotoku wewnętrznego czy zewnętrznego, jak też wyziębienia organizmu. W takich przypadkach konieczne jest zastosowanie pozycji przeciwwstrząsowej (z uniesionymi o 30- -40 stopni i podpartymi nogami). Na podejrzenie urazu brzucha może nas napro- wadzić przede wszystkim charakter zdarzenia, ale istotny jest także wygląd pacjenta. Nie jest pro- blemem zauważenie otwartych ran, lecz czujność budzić powinny także: ból brzucha oraz bolesność Wstrząs hipowole- miczny jest spowo- dowany względnym lub bezwzględnym obniżeniem objętości krążącej krwi. Najczęściej spowo- dowany masywnym krwawieniem (urazy) lub utratą płynu pozakomórkowe- go (oparzenia). 1 P RZYCZYNY URAZÓW JAMY BRZUSZNEJ Wśród urazów jamy brzusznej znacznie częściej niż urazy drążące zdarzają się urazy tępe. Ich naj- częstszą przyczyną są wypadki komunikacyjne, do pozostałych należą upadki z dużej wysokości i mocne uderzenia w powłoki brzuszne. Gdy jest się uczestnikiem bądź świadkiem takiego wypadku i udziela się pomocy osobie, która została ranna, należy zapamiętać i podać wezwanemu zespołowi ratownictwa medycznego informacje, które będą pomocne w ocenie rodzaju urazu oraz rozległości uszkodzeń. Do takich informacji należą: • rodzaj i stopień uszkodzenia pojazdu, • charakter kolizji, to, czy poszkodowani używali pasów bezpieczeństwa (wciąż jeszcze zbyt często zdarza się, że lekkomyślni kierowcy i pasażerowie z nich rezygnują), • ocena zniszczeń przedziału pasażerskiego. Jeżeli jest to możliwe i mamy dość czasu, dobrze jest pomyśleć o dokumentacji fotograficznej wraku pojazdu oraz miejsca zdarzenia. Innym typem urazów są urazy drążące, a ich przy- czyną są najczęściej postrzał z broni palnej lub rana zadana ostrym przedmiotem. Istotne jest, by wie- dzieć, że wielkość widocznej na zewnątrz rany wcale nie musi odpowiadać rozległości obrażeń wewnętrz- nych. Rany kłute, zadane przy pomocy noża albo innego ostrego przedmiotu, powodują bezpośred- nie zagrożenie życia tylko wtedy, jeśli spowodują uszkodzenie dużego naczynia i tym samym trudny do opanowania krwotok. W innych przypadkach kończy się na różnie głębokich (głębokość może być znaczna) miejscowych uszkodzeniach tkanek. Znacznie większe niebezpieczeństwo stanowi rana postrzałowa, szczególnie w przypadku pocisków 34 Promotor 3/08 Bezpieczeństwo przy dotyku, ślady stłuczenia, krwiaki, otarcia, twardy brzuch, który przy nacisku przypomina deskę. Charakterystyczny jest tzw. objaw pasa bezpieczeństwa, czyli zasinienie odpowiadające położeniu pasa. Jeżeli w ranie tkwi jakieś ciało obce, nie należy go wyjmować, a jedynie zabez- pieczyć opatrunkiem, gdyż można w ten sposób spowodować jeszcze większy krwotok. Gdy na- tomiast podczas urazu część jelit wydostała się na zewnątrz jamy brzusznej przez rozległą ranę (czyli doszło do wytrzewienia), zabezpieczamy ją czystym, jałowym opatrunkiem (optymalne jest położenie na ranę najpierw wilgotnej chusty nasączonej solą fizjologiczną, a następnie chusty suchej) bez wprowadzania jelit do wnętrza jamy brzusznej. Należy pamiętać także o tym, że w wielu przypadkach urazy brzucha wymagają interwencji chirurgicznej, dlatego nie wolno podawać poszko- dowanym nic do jedzenia ani do picia, gdyż może to spowodować odłożenie w czasie lub znacznie zwiększyć możliwość powikłań w razie przeprowa- dzania operacji. Jeżeli poszkodowany leży, nie widać ruchu, należy podejść do niego, delikatnie potrząsnąć za ramio- na (lub spróbować równie delikatnie zwrócić jego uwagę w inny sposób, gdy znajduje się w innej pozycji i podana czynność jest utrudniona). Jeśli brak jakiejkolwiek reakcji, trzeba głośno zawołać o pomoc, odwrócić poszkodowanego tak, aby leżał na wznak na plecach, a następnie udrożnić jego drogi oddechowe oraz poszukiwać prawidłowego oddechu wzrokiem, słuchem i dotykiem (nie po- winno to trwać dłużej niż 10 s.). Gdy poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddy- cha, trzeba ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej, co zapobiegnie utracie drożności dróg oddecho- wych i zmniejszy ryzyko zachłyśnięcia się treścią wymiotną. Następnie wzywamy pogotowie ratun- kowe. Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny i nie od- dycha, trzeba wezwać pogotowie ratunkowe lub nakazać to drugiej osobie, a samemu rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową według wytycznych (30 uciśnięć w linii międzysutkowej na 2 oddechy ratownicze). Przerywamy ją tylko w sytuacji, gdy: zauważymy prawidłowy oddech, ulegniemy wyczerpaniu albo na miejsce dotrze zespół ratowniczy, który przejmie opiekę nad po- szkodowanym. We wszystkich przypadkach należy chronić poszkodowanych przed utratą ciepła (koce, folia NRC, czyli tzw. folia życia), a jeśli są przytomni, uspokajać ich i dbać o ich komfort psychiczny. chodowego, wypadku w pracy itp., czyli sytuacji, które nietrudno jest sobie wyobrazić i które mogą się zdarzyć praktycznie każdemu. Jeżeli jednak zachowa się zimną krew i będzie postępować logicznie, wykorzystując swoją wiedzę i życiową praktykę, to w wielu przypadkach można komuś pomóc, a nawet uratować ludzkie życie. Najważ- niejsze jest, aby nie być obojętnym, nie dać się sparaliżować przez strach i poczucie bezradności, ale działać – nie tylko prawidłowo, ale również szybko i sprawnie! Piśmiennictwo 1.Plantz S.H., Adler J.N.: Medycyna ratunko- wa . U & P, 2000. 2.Driscoll P., Skinner D., Earlam R.: ABC postę- powania w urazach . Wrocław Górnicki Wydaw. Medyczne, 2003. 3.Robertson C., Redmond A.D.: Kompendium leczenia dużych urazów . WM, 1994. 4.Bochenek A., Reicher M.: Anatomia ogólna. Ko- ści, stawy i więzadła. Mięśnie. PZWL, Warszawa 1990. 5.Driscoll P., Gwinnutt C., LeDuc Jimmerson C., Goodall O.: Doraźne leczenie urazów. PZWL, Warszawa 1997. 6.Kulik J., Nowak W.: Ostry brzuch. PZWL, 2007. 7.Brongel L., Duda K.: Mnogie i wielonarządowe obrażenia ciała . PZWL, Warszawa 2001. 8. Fibak J.: Chirurgia. PZWL, Warszawa 2002. Pozycja przeciwwstrząsowa Pozycja bezpieczna – półsiedząca z podkurczonymi nogami P ODSUMOWANIE Urazy brzucha, jak to przedstawiono, rzadko są izolowane, częściej stanowią składnik rozległych obrażeń powstających w wyniku wypadku samo- Pozycja bezpieczna – boczna ustalona 36 Promotor 3/08 |
Menu
|