Urazy rdzenia kręgowego, Pielęgniarstwo licencjat cm umk, III rok, Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne

Temat: Uszkodzenie rdzenia kręgowego

rodzaje, przyczyny, epidemiologia, rozpoznanie, leczenie

WSTĘP:

Budowa rdzenia kręgowego

** Problem jest wtedy kiedy uszkodzony jest rdzeń kręgowy, bo jest to proces prawie nieodwracalny.

Rdzeń kręgowy zachowuje cechy budowy segmentalnej (odcinkowej). Składa się z 31 odcinków:

·          8 szyjnych (C1-C8)

·          12 piersiowych (Th1-Th2)

·          5 lędźwiowych (L1-L5)

·          5 krzyżowych (S1-S5)

·          1 guziczny (C0)

Ø       Waży około 30g. Średnica 1cm, długość 45 cm. Rozpoczyna się od 1 kręgu szyjnego i ciągnie aż do górnej krawędzi 2 kręgu lędźwiowego, gdzie kończy się stożkiem rdzeniowym.

Ø       Od rdzenia odchodzą parzyste nerwy rdzeniowe (31par) przez poszczególne otwory międzykręgowe (przesunięcie względem rdzenia ku dołowi). Nerwy biegnące wewnątrz kanału kręgowego tworzą tzw. gon koński.

** Rdzeń kręgowy rozpoczyna sie w kanale kręgowym i kończy się na wysokości 2 kręgu lędźwiowego.

Odc. Szyjny unerwia na czuciowo i ruchowo kończyny.

Rdzeń kręgowy znajduje się w kanale kręgowym i jest otoczony 3 oponami:

·          opona miękka – bezpośrednio przylega do rdzenia kręgowego

·          opona pośrednia (pajęczynówka

·          opona twarda – zewnętrzna

Ø       Przestrzeń pomiędzy oponą miękką i pajęczynówką wypełnia PMR

Ø       Na poziomie L2 lub L3 znajduje się przestań podpajęczyówkowa – pobieganie płyny mózgowo-rdzeniowego do badań.

** rdzeń kręgowy – istota szara na wewnątrz, istota biała na zewnątrz.

N2 – nakłucie lędźwiowe bo tam nieuszkodzimy rdzenia kręgowego.

Nerw rdzeniowy ma 2 korzenie  :

-         Przedni brzuszny

-         Tylni grzbietowy

Korzenie łączą się w pień nerwowy oddając gałęzie.

**Nerw rdzeniowy przypomina budową drzewo, które rozchodzi się na korzenie: przedni i tylny, one się łączą i tworzą=> pień nerwu rdzeniowego i tak jest zbudowany każdy nerw rdzeniowy.

Pień nerwy – gałąź grzbietowa, brzuszna, oponowa, łącząca biała

·          Splot szyjny – C1-C4: n. przeponowy

·          Splot ramienny – C5-C8, Th1: n. promieniowy, n. pośrodkowy, n. łokciowy

·          Splot lędźwiowy – L1-L3, częściowo L4: n. udowy

·          Splot krzyżowy – L4-L5, S-S5: n. Kulszowy

** gałąź brzuszna wyróżnia nerw: szyjny, ramienny, lędźwiowy, krzyżowy. Z poziomu L4 wychodzi nerw widełkowy ,który łączy obydwa te sploty: lędźwiowy z krzyżowym.

Odruch – podstawowa czynność układu nerwowego

Podstawowe typy odruchów somatycznych rdzenia:

·          Napięcie mięśniowe

·          Zgięcie

·          Skoordynowany ruch dwóch kończyn (skrzyżowany odruch wyprostny)

·          Skoordynowany ruch czterech kończyn

Wegetatywne odruchy rdzeniowe

·          drugorzędowy ośrodek sercowy (C8-Th2)                                                                               ** pierwszorzędowe ośrodki znajdują się w mózgu.

·          drugorzędowy ośrodek oddechowy (Th3-Th5)

·          ośrodek rzęskowy mięśni gładkich oka (C8-Th2)

              Uszkodzenie tego ośrodka wywołuje triadę Hornera (!)

-         miosis – zwężenie źrenicy

-         ptosis – opadnięcie powieki

-         endoptalmus – zapadnięcie się gałki ocznej

·          ośrodki naczynioruchowe

·          ośrodki włosoruchowe

·          ośrodki gruczołów potowych

              ↑ C8-L2

·          ośrodek mikcji

·          ośrodek defekacji

·          ośrodek erekcji

·          ośrodek ejakulacji

              ↑ S1-S3

** Na egzamin: Triada Hornera->

1) zwężenie źrenicy;

2) opadnięcie powieki;

3) zapadnięcie się gałki ocznej.

Układu autonomiczny:

·          współczulny: pobudza do działania, reakcja „fight or flight” („obrony lub ucieczki”)

·          przywspółczulny: “rest and digest” **hamuje działanie.

URAZ KRĘGOSŁUPA I RDZENIA KRĘGOWEGO

Epidemiologia

·          w krajach UE > 130 000 osób rocznie doznaje trwałych obrażeń (powodujących różnego stopnia kalectwo) związanych z urazem kręgosłupa

·          w Polsce > około 1200 – 1400 urazów kręgosłupa z następowym uszkodzeniem rdzenia kręgowego

M : K = 3 : 1  (wiek 15-30 r.ż.)

Przyczyny

Polska

·          wypadki komunikacyjne – w USA już nie

·          upadki (w tym skoki do wody)

·          urazy sportowe

·          przemoc (pobicia)

Epidemiologia

·          złamania - 45%

·          złamania – podwichnięcia - 35%

·          przepuklina dyskowa - 10%

·          podwichnięcie bez złamania - 8%

·          brak widocznych uszkodzeń - <2%7685

Ø       60% część szyjna

Ø       20% część piersiowa

Ø       10% część lędźwiowa

Ø       8% część krzyżowa

Ø       2% część guziczna

** trwałe obrażenie czyli osoby takie zostają niepełnosprawne. Im wyższe uszkodzenie (chodzi o kręgi) tym większy dramat.

·          urazy kręgosłupa dotyczą najczęściej odcinków C1-C2, C5-C7 oraz pogranicza piersiowo - lędźwiowego

Podział urazów

·          stabilne

·          niestabilne

·          otwarte

·          zamknięte

Typy mechanizmów urazów kręgosłupa

Ø       Zgięciowy (skręt – fleksyjne) ** dochodzi do skrętu – inaczej fleksja

·          zgięciowo – rotacyjny

·          zgięciowo – dystrakcyjny

·          zgięciowo boczny

Ø       Zgnieceniowy (złamania eksplozyjne – kompresyjne) ** złamanie kompresyjne- czyli doszło do zgniecenia.

Ø       Wyprostny

·          wyprostno – rotacyjny (ekstensywne)

Mechanizmy urazów rdzenia kręgowego

Pourazowe zmiany patologiczne podzielone są na 2 chronologiczne ramy czasowe:

·          uraz pierwotny – ogniskowe zniszczenie tkanki nerwowej rdzenia kręgowego spowodowane bezpośrednim urazem mechanicznym ** po polsku mowiąc: tkanka nerwowa rdzenia uszkodzona jest bezpośrednio w wyniku urazu.

·          uraz wtórny – kaskada reakcji biochemicznych, które prowadzą do destrukcji aksonów (nieuszkodzonych w momencie urazu pierwotnego). **jest konsekwencją w wyniku tych pierwotnych zmian np. krwiak-> obrzęk.  Obrzęk bedzie traktowany jako objaw konsekwencji urazu wtórnego.

Uraz wtórny

Ma miejsce czasem po miesiącach / latach

·          atrofia rdzenia kręgowego (powyżej i poniżej poziomu urazu pierwotnego). **Atrofia- zanik poniżej poziomiu urazu pierwotnego.

·          pourazowa syryngomielia > pogłębia neurologiczne objawy ubytkowe

Uszkodzenie rdzenia

·          przejściowe

·          całkowite

Skala ASIA (czyt. Asja)  

·          stopień uszkodzenia A – całkowity – definicja: brak funkcji ruchowej lub czuciowej s segmentach S4-S5

**Do oceny klinicznej dla chorych po urazie rdzenia kręgowego – skala Asia.  Za pomocą tej skali możemy powiedzieć czy uszkodzenie jest przejściowe czy całkowite.

·          stopień uszkodzenia B – niecałkowity – definicja: zachowane czucie

C, D, E, F

Zespoły neurologiczne

·          Wstrząśnienie rdzenia (Obersteiner 1979) 24-48h powrót funkcji

** tutaj może się pojawić np. porażenie ale funkcja rdzenia wraca. Na zdjęciu widać że jest wszystko w porządku ale widać jakieś objawy, ale funkcja później wraca !!

·       &#...