Urazy w sporcie, Medycyna sportowa

CIĘŻKIE OBRAŻENIA SPORTOWE ZAGRAŻAJĄCE ŻYCIU.

Ciężkie urazy -> ciężkie obrażenia ciała -> zagrożenie życia -> długotrwałe leczenie -> trwałe uszkodzenie ciała. Utrata przytomności /ostre zaburzenia układu krążenia /zaburzenie oddychania/ groźne krwawienie – uszkodzenie dużych naczyń/. 9 najważniejszych obiektywnych objawów: tętno, oddychanie, ciśnienie krwi, temperatura ciała, kolor skóry, źrenice oczu, stan świadomości, zdolność do poruszania się, reakcja na ból. BADANIE WSTĘPNE – POSTEPOWANIE elementy badania: rozmowa, dotyk (czucie) lub pomiar, obserwacja i monitorowanie (stan świadomości, oddychanie, tętno, kolor skóry). Pomoc przedlekarska – zawodnik – kolega, trener, fizjoterapeuta, masażysta, pielęgniarka, inne przygodne osoby. Pomoc lekarska – lekarz zawodów, lub obecny na treningu lekarz. Pomoc specjalistyczna – pogotowie ratunkowe, przychodnia, szpital. OBRAZENIA GŁOWY, KLATKI PIERSIOWEJ, BRZUCHA I NARZADÓW MOCZOPŁCIOWYCH. Obrażenia głowy i twarzy. Ważniejsze struktury anatomiczne: kości czaszki i twarzoczaszki, mózg i móżdżek, opona miękka i twarda, naczynia mózgowe, narząd wzroku i słuchu, jama ustna – uzębienie, śluzówka, język. Ciężkie obrażenia zagrażające życiu: wstrząśnienie mózgu, stłuczenie mózgu, krwawienie nad lub podoponowe, rozległe złamania pokrywy czaszki lub twarzoczaszki, uszkodzenia narządu wzroku lub słuchu. Wstrząśnienie mózgu – stopnie ciężkości (utrata przytomności – świadomości – niepamięć wsteczna) I stopień  - bez utraty świadomości, niepamięć wsteczna mniej niż 30min. II stopień – utrata mniej niż 5min, niepamięć większa niż 30min. III stopień – utrata 5min lub niepamięć 24 lub więcej godzin. Następstwa urazów głowy i twarzy: utrata świadomości – zagrożenie życia, krwawienie śródczaszkowe – zagrożenie życia, trwałe uszkodzenie mózgu (padaczka, encefalopatia), trwałe uszkodzenie wzroku. Słuchu, trwałe uszkodzenia twarzoczaszki (nos, uzębienie). Postepowanie wstępne – zachowanie drożności dróg oddechowych, stałe monitorowanie – tetno, ciśnienie krwi, liczba oddechów. Monitorowanie stanu świadomości, ocena stanu źrenic. Szybie przekazanie chorego specjalistycznej opiece lekarskiej.

OBRAŻENIA KLATKI PIERSIOWEJ uraz bezpośredni – zgniecenie. Obrażenia zamknięte, Obrażenia otwarte. Rodzaje obrażeń: złamanie żeber (kilka, wielu, wyłamanie „okna”, obustronne), uszkodzenie opłucnej – pneuomtorax, krwawienie do jamy opłucnowej – hemotorax, uszkodzenie płuca i większych naczyń. Najważniejsze objawy: ból po stronie urazu – przy ruchach, utrudnione i bolesne oddychanie, odkrztuszanie z krwią, wstrząs (szybkie tętno i niskie ciśnienie krwi), sinica (wargi, palce). Postępowanie początkowe: zachowanie drożności górnych dróg oddechowych, możliwe użycie aparatury podającej tlen lub nawet oddychanie usta-usta, zamknięcie otwartych ran klatki piersiowej – opatrunki. W lekkich obrażeniach np. złamanie żeber ewentualne „unieruchomienie klatki piersiowej” w przypadkach ciężkich – szybki transport do oddziału ratunkowego.

OBRAŻENIA BRZUCHA I NARZĄDÓW MOCZOPŁCIOWYCH. Struktury anatomiczne: narządy -  wątroba, żołądek, jelita, śledziona, naczynia jamy brzusznej. Nerki, moczowody, narządu płciowe. Rodzaje urazów: uraz tępy, uraz powodujący uszkodzenie powłok skórnych, uraz z penetracją do jamy brzusznej. Najgroźniejsze: uszkodzenie powłok skórnych i wydostanie się narządów (jelita) na zewnątrz. Przerwanie ciągłości przewodu pokarmowego, krwawienie – uszkodzenie dużych naczyń. Uszkodzenie przepony. Uszkodzenie narządów miąższowych: wątroba, śledziona, trzustka, nerki, narządy miednicy małej (moczowody, pęcherz, n. płciowe). Objawy ciężkich obrażeń: (9 najważniejszych – tetno, oddychanie, ciśnienie krwi, temperatura, kolor skóry, źrenice, świadomość, poruszanie się, reakcja na ból) szybko pogarszający się stan ogólny chorego. Szybka utrata krwi. Rozwijający się wstrząs urazowy. Chory wymaga natychmiastowej opieki i leczenia w ośrodku specjalistycznym.

RODZAJE OBRAŻEŃ UKŁADU MIĘSNIOWO – SZKIELETOWEGO zamknięte uszkodzenia tkanek miękkich: stłuczenia, uszkodzenia jednostki ścięgnisto – mięśniowej. Rany – przerwania ciągłości skóry. Złamania. Skręcenia – zwichnięcia stawów. OSTRE – PRZEWLEKŁE. Postępowanie lecznicze prawidłowe rozpoznanie (diagnostyka). Leczenie – zachowawcze, operacyjne. Leczenie usprawniające. Rozpoznanie wywiad. Badanie fizykalne, badania dodatkowe. STŁUCZENIE – CONTUSIO. Następstwo tego urazu. Cechy: ciągłość skóry zachowana, podbiegnięcie krwawe, wylew krwi (kwiaki), brzęk okolicznych tkanek, ból i ogranicznie ruchomości (gdy dotyczy kończyny). POWIKŁANIA: trudności we wchłanianiu się wylewu krwawego, infekcje, martwica tkanki podskórnej lub skóry. Postępowanie lecznicze. W rozpoznaniu należy wykluczyć uszkodzenie tkanek głębiej leżących. Leczenie zależy od rozległości stłuczenia: zimny okład, altacet (3 doby). Lekki opatrunek uciskowy. Unieruchomienie ewentualne. Miejscowo środki zawierające heparynę. Ewentualne środki przeciwbólowe lub przeciwzapalne. Wewntualne zabiegi fizykoterapii poprawiające wchłanianie się krwiaka i miejscowe krążenie. Punkcja lub nacięcie skóry – ewakuacja krwiaka. Ewentualna osłona antybiotykowa.

RANA – PRZERWANIE CIĄGŁOŚCI SKÓRY CECHY: krwawienie, zianie, ból. Rodzaje rany: głębokie otarcia, cięta, tłuczona, miażdżona, szarpana, kłuta, penetrująca, świeża, zastarzała, powikłana. WAŻNE jest rozległość, głębokość i lokalizacja. Gojenie się rany jest procesem biologicznym. Gojenie się przez: RYCHŁOZROST lub ZIARNINOWANIE. Fazy gojenia: zahamowanie krwawienia, zapalenie, migracja komórkowa [to wszystko do 3 dni] tworzenie się blizny, końcowy „remodeling” [7-14 dni]. Postępowanie lecznicze LECZENIE: opatrunek uciskowy (opanowanie krwawienia). Dezynfekcja rany. Zaopatrzenie chirurgiczne (szycie, klamry metalowe). Unieruchomienie. Ewentualna osłona antybiotykowa, ewentualne środk przeciwbólowe. Dodatkowe zabezpieczenia dla sportowców. POWIKŁANIA: zakażenie rany (bakterie tlenowe, beztlenowe). Blizna tzw. „szpetna”, bliznowce.

USZKODZENIA JEDNOSTKI ŚCIĘGNISTO – MIĘŚNIOWEJ. Zamknięte uszkodzenia tkanek miękkich. Brzusiec mięśniowy – ścięgno mięśnia. Ostre – przewlekłe (powtarzające się mikrourazy). Miejsca uszkodzenia: początek mięśnia. Brzusiec mięśniowy. Połączenie brzusiec – ścięgno. Ścięgno mięśnia. Przyczep ścięgna (kość, okostna). Brzusiec – ścięgno mięśnia – najczęstsza lokalizacja: czworogłowy, przywodziciele uda, dwugłowy uda, półścięgnisty, mięsień i ścięgno – trójgłowy łydki. Dwugłowy ramienia, prosty brzucha. Ostre obrażenia: I STOPIEŃ – naciągnięcie (lacsio) II STOPIEŃ – naderwanie, częściowe przerwanie (ruptura incompleta) III STOPIEŃ – całkowite przerwanie (ruptura completa). Brzusiec mięsnia typy uszkodzenia: naciągnięcie (naderwanie) lub ekscentryczne przeciążenie, najczęściej połączenia brzuśca ze ścięgnem powodowane przez wewnętrzne siły powstające w mięśniu często przy zmianie ekscentrycznego i koncentrycznego jego napięcia. STŁUCZENIE – następstwo bezpośredniego urazu z zewnątrz. Mięsień jest dociskany z dużą siłą do głębiej leżącego kośćca- uszkodzenie mięśnia oraz krwawienie wewnątrzmięsniowe. Brzusiec mięśnia naciągnięcie – naderwanie: dotyczy samego brzuśca, ale najczęściej połączenia brzuśca ze ścięgnem. Trzy stopnie uszkodzenia: 5% masy mięśniowej – niecałkowite, całkowite przerwanie ciągłości. W sportach wymagających nagłych wysiłków mięśniowych w krótkim okresie czasu: sprinty, skoki, piłka nożna. Nagłe zatrzymanie, deceleracja, akceleracja i ich kombinacje. Nagły ostry ból w momencie urazu. Widoczne podbiegnięcia krwawe lub zniekształcenie obrysów. Przy całkowitym przerwaniu trudności przy napięciu mięsnia. Bolesność uciskowa i wyczuwalne miejsce uszkodzenia. Brzusiec mięśnia – stłuczenie uszkodzenie: dotyczy mięsni powierzchownie leżących. Cechy charakterystyczne: krwiak i uszkodzenie mięśnia. Krwiak wewnątrzmięsniowy lub między mięśniowy. Objawy uszkodzeni podobne do naciągnięcia. Brzusiec mięsnia – wielofazowy biologiczny proces gojenia: FAZY GOJENIA: zapalenie, resorpcja krwiaka oraz równocześnie regeneracja i produkcja blizny tkankowej, modelowanie.

Brzusiec mięśnia – uszkodzenie POSTĘPOWANIE LECZNICZE: postepowanie lecznicze – bezpośrednio po urazie i do 2-3 dni: opatrunek uciskowy – opaska elastyczna by zmniejszyć krwawienie. Chłodzenie (zmniejszenie bólu). Odpoczynek i uniesienie kończyny. Kule do chodzenia. Zakaz masażu. Postępowanie lecznicze po 48-72 godzin: dążenie do uściślenia rozpoznania. Powtarzane badanie fizykalne: pomiary obwodów, usg, mri. Ustalenie rozległości uszkodzenia mięśnia oraz rozmiarów krwiaka. Postepowanie jak w I fazie. Postępowanie lecznicze po 72 godzinach: ustalenie ostatecznego rozpoznania. Decyzja: zachowawcze – operacyjne. Dalsze postępowanie zależu od stopnia uszkodzenia mięsnia oraz od zastosowanego leczenia. Dalsze postępowanie lecznicze: leczenie usprawniające powykonanym leczeniu operacyjnym lub jako kontynuacja leczenia zachowawczego. Monitorowanie miejsca uszkodzenia i procesu gojenia się. Ustalenie harmonogramu kinezyterapii, fizykoterapii, stopniowe obciążanie. Powrót do sportu dopiero przy bezbolesnych ruchach i pełnej funkcji uszkodzonego mięśnia i całej kończyny. Brzusiec mięsnia – powikłania: myositis ossificans. Niepełnej wartości blizna w miejscu uszkodzenia – upośledzenie funkcji. Myositis – przetrwałe zapalenie. ŚCIĘGNO MIĘSNIA: możliwości uszkodzenia: szybkie i długotrwałe napięcie mięsnia bez odpowiedniej rozgrzewki. Ścięgno jest słabsze od brzuśca mięśnia. Wcześniejsze urazy lub przeciążenia ścięgna. Doping – sterydy anabolizujące. Powtarzające się mikrourazy. Ścięgno mięśnia – ostre – częściowe lub całkowite urwanie: często wystepuje w zwyrodnieniach ścięgnach. Wystepuje u starszych sportowców po dłuższej przerwie w treningach. Badminton, tenis, siatkówka, biegacze, skoczkowie. TYLKO CHORE ŚCIĘGNO ULEGA PRZERWANIU. Ścięgno mięśnia – ostre częściowe lub całkowite urwanie POSTĘPOWANIE LECZNICZE: rozpoznanie: wywiad, badanie fizykalne, testy, usg, mri. Leczenie: zachowawcze – operacyjne. Leczenie usprawniające: kinezyterapia, fizykoterapia.

Ścięgno mięśnia – USZKODZENIA PRZEWLEKŁE: peritenonitis – zapalenie pochewki ścięgna. Peritenonitis+tendinosis – zapelenie pochewki i zwyrodnienie ścięgna. Tendinosis – zwyrodnienie ścięgna. Tendinitis – dotyczy ścięgna z procesem zapalnym jako odpowiedź na zwyrodnienie. Ścięgno mięśnia – uszkodzenia przewlekłe POSTĘPOWANIE LECZNICZE: rozpoznanie: wywiad, badanie fizykalne, rtg, usg, mri. Leczenie – trudne: głównie zachowawcze, czasami konieczność leczenie operacyjnego. Ważna rola fizykoterapii i kinezyterapii. Miejscowe leczenie farmakologiczne. Miejscowe stosowanie steroidów. ENTEZOPATIA – przewlekłe uszkodzenie: dotyczy przyczepu ścięgnistego mięsnie do kości (napinanie przeciążanie). Tworzenie tzw. Entezofitów (specyficzne wyrośla kostne). Lokalizacja: prostowniki nadgarstka (łokieć tenisisty), rozcięgno podeszwowe. Leczenie trudne. Obecnie leczenie przelękłych uszkodzeń ścięgien u sportowców wyczynowych stanowi jedno z największych wyzwań dla ortopedii i traumatologii sportowej. ZŁAMANIE – PRZERWANIE CIĄGŁOŚCI TKANKI KOSTNEJ: uraz bezpośredni – uraz pośredni. Ostre – przewlekłe. Otwarte – zamknięte. Niepowikłane – powikłane. Jedno – wieloodłamowe. Bez przemieszczenia – z przemieszczeniem odłamów. Dzieci – młodzież – dorośli. Objawy kliniczne: ból w miejscu urazu. Obrzęk i zniekształcenie obrysów. Ruchomość patologiczna. Wyczuwalne trzeszczenia odłamów. Bolesnośc przy ruchach. Zaburzenie funkcji odcinka kończyny. Objawy kliniczne w ciężkich złamaniach: krwawienie wewnętrzne (udo, ramię). Stopniowo pogarszający się stan ogólny. Wstrząs urazowy: tętno wysokie, słabe, ciśnienie niskie, chory blady, spocony. Postepowanie przedlekarskie: unieruchomienie miejsca uszkodzenia (kończna). Opatrunek jałowy lub uciskowy na ranę. Bezpieczny transport do ośrodka medycznego. POSTĘPOWANIE LECZNICZE: ustalenie ostatecznego rozpoznania: wywiad, badanie fizykalne, badania dodatkowe- radiologiczne. Leczenie zachowawcze – wyciągi, repozycje bezkrwawe, unieruchomienie, leczenie czynnościowe. Leczenie operacyjne – repozycje krwawe. Zespolenia kości – wewnętrzne (płytki, gwoździe śródszpikowe). Zewnętrzne. Leczenie usprawniające.

ZŁAMANIE – gojenie się złamania kości: wielofazowy proces biologiczny. Krwiak – organizacja krwiaka – tworzenie blizny. 6 tygodni – 6 miesięcy i więcej. POWIKŁANIA: zrost opóźniony. Zrost wadliwy (nieprawidłowa oś). Brak zrostu – staw rzekomy. Zapalenie kości. Złamania przewlekłe – stresowe – przeciążeniowe: lokalizacja: kość piszczelowa (44 – 50%), kość strzałkowa (12-16%), kości śródstopia (16-20%), kość udowa (6-8%). Złamania dzieci: Złamania ZIELONEJ GAŁĄZKI: kość promieniowa, strzałka. ZŁAMANIE W STREFIE WZROSTOWEJ. Uszkodzenie chrząstki wzrostowej. Zaburzenie wzrostu kości na długość. Dewiacja osi kości (koślawość, szpotawość). STAW – BUDOWA: WEW: chrząstka stawowa, łąkotki, więzadła, błona maziowa. ZEW: torebka włóknista, więzadła, mięśnie, naczynia, nerwy. Kaletki maziowe.

RODZAJE OBRAŻEŃ STAWÓW skręcenie, podwichnięcie, zwichnięcie.  SKRĘCENIE (DISTORSIO): To obrażenie stawu powstające w wyniku ostrego urazu pośredniego, gdy siła urazu przekracza wytrzymałośc aparatu torebkowo – więzadłowego a zakres wywołanego ruchu w stawie jest większy od fizjologicznego. Cechą charakterystyczną skręcenia jest wys™epowanie w różnym stopniu uszkodzeń zewnątrzstawowych (torebka zew. Więzadła) oraz uszkodzeń śródstawowych (błona maziowa, łąkotki, chrząstka stawowa).

ZWICHNIĘCIE (LUXATIO) PODWICHNIĘCIE (SUBLUXATIO): Zwichnięcie jest to uszkodzenie stawu objawiające się całkowitą, trwałą lub chwilową utrata kontaktu przez jego przeciwległe powierzchnie stawowe. Natomiast w podwichnięciu utrata ta nie jest całkowita. Najczęstsza lokalizacja: staw ramienny, barkowo – obojczykowy, łokciowy, palców, skokowo – goleniowy. Zwichnięcie biodra lub kolana – poważny uraz – ciężkie obrażenie – możliwość uszkodzenia wielu struktur anatomicznych – powikłania naczyniowo – nerwowe.

OBRAŻENIA STAWÓW: pomoc przedlekarska: zawodnik – kolega, trener itd. Pomoc lekarska: lekarz zawodów. Pomoc specjalistyczna – pogotowie ratunkowe. POSTĘPOWANIE LECZNICZE: ustalenie prawidłowego rozpoznania jest bardzo ważnym elementem postepowanie leczniczego i w wielu przypadkach nie jest ono łatwe: możliwość uszkodzenia kilku struktur anatomicznych stawu równocześnie. Wystepowanie różnie nasilonych i nakładających się na siebie objawów klinicznych.1 Najistotniejszym jest ustalenie które struktury anatomiczne, w wyniku urazu czy schorzenia zostały uszkodzone i w jakim stopniu upośledzona jest funkcja stawu. 2. Postępowanie diagnostyczne zależy od wielu czynników i uwarunkowań w tym również od miejsca, wktóryum wykonuje się badanie chorego oraz od czasu jaki upłynął od momentu urazu lub poczaktu choroby. 3. Nie wszystkie elementy tego postępowania mogą być uwzględniane na przykład w warunkach ambulatoryjnych. 4. w pierwszej kolejności głównie na podstawie badania radiologicznego wykluczamy obrażenia układu kostnego. 5. W następnej kolejności staramy się określić stopień ewentualnego uszkodzenia układu więzadłowego. 6. a następnie uszkodzenia śródstawowego. NIE WOLNO ROZPOCZYNAĆ LECZENIE BEZ USTALENIA PEWNEGO ROZPOZNANIA. Leczenie zachowawcze: postępowanie chirurgiczne (unieruchomienienie, nastawianianie, wyciąg, punkcja, ortezy). Leczenie farmakologiczne. Elementy leczenie usprawniającego – uzupełnienie lub kontynuacja leczenia zachowawczego. Wykorzystuje kinezyterapię, fizykoterapię, masaż. Leczenie operacyjne: Celem leczenie operacyjnego jest odtworzenie ciągłości kształtu i funkcji uszkodzonych struktur anatomicznych oraz przywrócenie prawidłowej czynności stawu. 1. proste odtworzenie uszkodzonych tkanek – odpowiednie szwy (skóra, mięśnie, więzadła). 2. zespolenie złamań kości po ich wcześniejszej repozycji. 3. usuwanie fragmentów uszkodzonych struktur. 4. zabiegi korygujące zaburzone warunki statyczne lub dynamiczne (osteotomie korekcyjne, rekonstrukcje i plastyki więzadłowe).

WYPADEK – URAZ SPORTOWY – wypadek lub uraz podczas wykonywania aktywności fizycznej o charakterze sportowym trening – zawody powodujący: wystapienia obrażenia ciała, czasowe lub całkowite wyłączenie z aktywności sportowej. Wypadki i ciężkie urazy. Ciężkie urazy -> ciężkie obrażenia ciała -> zagrożenie życia sportowca, długotrwałe leczenie, trwałe uszkodzenia ciała. Zagrożenie życia sportowca: utrata przytomności, ostre zaburzenia układu krążenia, zaburzenie oddychania, groźne krwawienie – uszkodzenie dużych naczyń. Najważniejsze obiektywne objawy 9 – tętno, oddychanie, ciśnienie krwi, temperatura, kolor skóry, źrenice, stan świadomości, zdolność do poruszania się, reakcja na ból. POSTĘPOWANIE – badanie wstępne. CEL – jak najszybsze wykrycie istotnych zagrożeń życia i ustalenie właściwego ratującego życie postepowania. ELEMENTY BADANIA: rozmowa, dotyk lub pomiar, obserwacja i monitorowanie (stan świadomości, oddychanie, tętno i kolor skóry). Dalsze postępowanie. CEL – ustalenie rodzaju rozmiaru i lokalizacji obrażenia i zastosowanie: opatrunki, unieruchomienie. PRIORYTETY W LECZENIU: zaburzenia oddychania – krążenia – podejrzenie krwawienia wew. – otwarte obrażenia brzucha i klatki piersiowej – obrażenia głowy z pełną utratą świadomości. Skomplikowane i wielomiejscowe złamania kości – złamania kręgosłupa. Inne złamania – rany – stłuczenia. POMOC PRZEDLEKARSKA – zawodnik kolega, trener, masażysta, pielęgniarka. POMOC LEKARSKA – lekarz zawodów, POMOC SPECJALISTYCZNA – pogotowie ratunkowe, przychodnia, szpital.

RODZAJE BRAŻEŃ UKŁADU MIĘSNIOWO – SZKIELETOWEGO zamknięte uszkodzenia tkanek miękkich: stłuczenia, uszkodzenia jednostki ścięgnisto – mięśniowej. Rany, złamania, skręcenia. OSTRE – PRZEWLEKŁE. ROZPOZNANIE – DIAGNOSTYKA w urazowych obrażeniac narządu ruchu ustalenie prawidłowego rozpoznania jest bardzo ważnym elementem postepowania leczniczego i w wielu przypadkach nie jest ono łatwe: możliwość uszkodzenia kilku struktur anatomicznych równocześnie, a tym samym z występowaniem różnie nasilonych i nakładających się na siebie objawów klinicznych. Błędna diagnostyka, wyczekujące stanowisko lekarza, wydłużenie okresu wyczekiwania, aktywność fizyczna – powodują – wystepowanie dodatkowych uszkodzeń, pogorszenie warunków operacji, wczesne i późne powikłania.

DIAGNOSTYKA CD Badania dodatkowe: ważny jest wybór rodzaju badania – wolejność wykonywania badań dodatkowych. Wywiad: dokładna rozmowa z chorym w czasie przeprowadzania wywiadu i uzyskanie odpowiedzi na zadawane pytania pozwalają na: określenie ciężkości urazu, w przybliżeniu na rozpoznanie przypuszczalnych uszkodzeń struktur anatomicznych, ułatwia dalsze postępowanie diagnostyczne i wybór odpowiednio dobranych badań dodatkowych. Badanie fizykalne: stanowi zasadniczą i najwazniejszą część postępowania diagnostycznego: oglądanie, badanie dotykiem, ocena funkcji. Badanie radiologiczne – jest jednym z podstawowych i najczęściej wykonywanym badań dodatkowych. Standardowe w dwóch projekcjach, specjalne (tunelowe kolano), czynnościowe – kręgosłup, kolano, skokowy). Tomografia komputerowa. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA TK – pomimo ugruntowanej już pozycji w radiologii ortopedycznej i najnowszej jej techniki spiralnej w diagnostyce radiologicznej obrażeń urazowych nie jest uznawana za badanie rutynowe. W stanach ostrych pozwala dokładnie ocenić struktury kostne w przypadku istniejących złamań odstawowych, lecz jest mało przydatna w ocnenie struktur śródstawowych. USG – najbardziej przydatne w ocenie stanu tkanek miękkich. Ocena układu mięśniowego. W kolanie umożliwia uwidocznienie uszkodzenia torebki stawowej, więzadeł pobocznych, przyczepów mięśnia czworogłoweg, dwugłowego, okolicy gęsiej stopki i dołu podkolanowego. Uważa się że to badanie ma zastosowanie jedynie do oceny struktur okołostawowych. W ocenie struktur wew. Daje dużo błednych wyników. Artroskopia – ważne badanie w diagnostyce schorzeń stawów./ Uszkodzenia i schorzenia stawów: kolanowego, skokowego, ramiennego, biodrowego i innych. Posiada decydujące znaczenie w diagnostyce uszkodzeń śródstawowych kolana, głównie w uszkodzeniach łąkotek i chrząstki stawowej oraz ACL. Jest metodą diagnostyczno – leczniczą. Aspiracja i badanie płynu stawowego: ważne badanie. Po urazie lub w czasie trwanie schorzenia w stawach może się gromadzić zwiększona ilość płynu. Płyn stawowy może mieć różne zabarwienie, przejrzystość: surowiczy, płyn z krwią, lub wyraźnie nieklarowny, mętny. Wykonywanie punkcji stawu wymaga sterylnych warunków i przestrzegania zasad aseptyki. DIAGNOSTYKA PODSUMOWANIE: zależy od wielu czynników i uwarunkowań w tym również od miejsca w którym wykonuje się badanie chorego oraz od czasu jaki upłynął od momentu urazu lub początku choroby. Nie wszystki elementy tego postepowania mogą być uwzględniane, na przykład, w warunkach ambulatoryjnych.

WYPADEK – URAZ – LECZENIE

Leczenie zachowawcze: postępowanie chirurgiczne (unieruchomienie nastawianie wyciąg, punkcja, kortezy). Leczenie farmakologiczne. Elementy usprawniania. Metoda RICE odpoczynek REST, zastosowanie lodu ICE, uciśnięcie COMPRESSION, wyższe ułożenie kończyny ELEVATIO. Leczenie farmakologiczne: zwalczanie bólu, zwalczanie stanu zapalnego i jego objawów, zwalczanie miejscowego obrzęku, poprawa miejscowego ukrwienia. NLPZ – są to słabe kwasy organiczne, a ich działanie polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn, leukotrienów i wolnych rodników tlenowych. Posiadają działanie: przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciobrzękowe, przeciwgorączkowe. Niekorzystne działania nieporządana – zaburzenia żołądkowo – jelitowe, neurotoksyczno, hepatotoksyczność, zaburzenia w układzie krwionośnym i układzie krzepnięcia. Kortykosteroidy mają bardzo silne działanie przeciwzapalne. Najczęściej stosowane są w postaci wstrzyknięć miejscowych. Wymagają ostrożności w stosowaniu. Nie należy stosować ich w ostrych stanach pourazowych. Najczęściej stosowane: Celestone, Hydrocortison, Depo – Medrol. Diprophos. Stosowanie leków drogą przezskórną: Warunkiem działania leków podanych tą drogą jest zdolnośc przenikania przez kolejne bariery: skóra – tkanka podskórna, powięź – torebka stawowa – błona maziowa. Uzyskanie odpowiedniego stężenia leku w płynie stawowym zależy od: rodzaju leku, czasu jego działania, wilgotności skóry. Wysięku w stawie. Stosuje się NLPZ. Kortykosteroidy, środki zmniejszające krzepliwość krwi. Leczenie usprawniające – może być zastosowane jako: uzupełnienie lub kontynuacja leczenia zachowawczego. Wykorzystuje się fizykoterapię, kinezyterapię i masaż. Leczenie operacyjne – celem leczenia jest odtworzenie ciągłości, kształtu i funkcji uszkodzonych struktur anatomicznych (tkanek, stawu) oraz przywrócenie prawidłowej czynności stawu. A) Proste odtworzenie uszkodzonych tkanek – odpowiednie szwy. B) zespolenie złamań kości po ich wcześniejszej repozycji. C) usuwanie fragmentów uszkodzonych struktur. D) zabiegi korygujące zaburzone warunki statyczne lub dynamiczne (osteotomie korekcyjne, rekonstrukcje i plastyki więzadłowe).

WYPADEK URAZ – LECZENIE USPRAWNIAJĄCE:

Leczenie usprawniające stanowi bardzo ważną pozycję w kompleksowym leczeniu urazowych obrażeń układu mięśniowo –szkieletowego. Celem tego leczenie jest przywrócenie funkcji uszkodzonych tkanek i stawów, jak i całego narządu ruchu po doznanym urazie i leczeniu zachowawczym lub operacyjnym. Leczenie usprawniające może być zastosowane jako: uzupełnienie lub kontynuacja leczenie zachowawczego lub operacyjnego. Postępowanie podstawowe: wywiad chorobowy i rozpoznanie. Wstępna i okresowa kontrola wydolności fizycznej. Fizjoterapia. Psychoterapia, terapia zajęciowa. Protezowanie i zaopatrzenie ortopedyczne. Postępowanie uzupełniające: leczenie farmakologiczne. Korekcyjne zabiegi chirurgiczne. Dietetyka, balneologia. Kinezyterapia: PODSTAWOWE ĆWICZENIA: balistyczne – szybkie, krótkie ruchy rozciągające pojedyncze mięśnie. Statyczne - ustawianie mięśnia w pozycji pełnego rozciągnięcia (10sek). Proprioceptywne torowanie nerwowo – mięśniowe – skurcz i rozkurcz mięsnie agonistycznych i antagonistycznych w różnych kombinacjach. Izometryczne - skurcze mięśni pokonujące nieprzesywalny opór. Izotoniczne – wykonywania ruchów w stawie po przyłożeniu obciążenia. Izokinetyczne – wykonywanie ruchów z pomocą urządzenia które reguluje szybkośc ruchu nie stawiając dodatkowego oporu. SZCZEGÓLNĄ POZYCJĘ w kinezyterapia zajmuje stosowanie ciągłego ruchu biernego (CPM), który uzyskuje się stosując specjalne szyny o napędzie elektrycznym. Fizykoterapia: oziębianie lub stosowanie ciepła, hydroterapia, ultradźwięki, elektroterapia, magnetoterapia, laseroterapia. GŁÓWNE CELE: zwalczenia dolegliwości bólowych. Wspomaganie lweczenie przeciwzapalnego. Poprawa miejscowego ukrwienia. Poprawa funkcji stawu i całej kończyny.

Reakcja tkanek na uraz: proces biologiczny który polega na uruchamianiu mechanizmów reparacyjnych w miejscach uszkodzonych tkanek. Specyficzne zjawiska komórkowe i biochemiczne oraz powiązane ze spobą procesy dynamiczne prowadzą najpierw do zapalenia, a następnie poprzez procesy reparacyjne do odtworzenia struktury i funkcji uszkodzonej tkanki. Gojenie się uszkodzenia tkanek niezależnie od zastosowanego leczenie jest wielofazowym procesem biologicznym w którym dominującym jest stan zapalny. Leczenie usprawniające jest etapowe a szczególnie istotny jest moment jego rozpoczęcia oraz wybór odpowiednich metod w zależności od fazy procesu reparacyjnego. Ważne – zachowanie określonych faz leczenia, co ma związek z ogólnobiologicznymi procesami kompensacji i adaptacji zachodzącymi w czasie usprawniania. Leczenie usprawniające: w kolejnych fazach leczenia należy dążyć do: uzyskania stanu bezbólowego w zakresie miejsca uszkodzenia. Osiągnięcia prawidłowego napięcia mięśniowego i ruchomości najbliższych stawów. Przywrócenia koordynacji ruchowej w zakresie kończyny i całego narządu ruchu. W czasie prowadzenia leczenie usprawniającego zwłaszcza po dłuższym unieruchomieniu stawu stosowanym w leczeniu zachowawczym lub po leczeniu operacyjnym szczególnie istotnym jest zachowanie się: stanu mięśnia czworogłowego. Stany zachyłka nadrzepkowego. Podsumowanie: wyleczenie sportowców równa się uzyskaniem przez nich pełnej zdolności do treningów i udziału w zawodach. Zezwolenie na rozpoczęcie treningów mogą otrzymać jedynie chorzy z całkowicie wydolnym narządem ruchu. Bardzo ważnym momentem jest stopniowe rozpoczynanie ćwiczeń treningowych  ze wzrastającym obciążeniem.

...