|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Upośledzenie umysłowe to stan niedostatecznej sprawności intelektualnej wskutek niedorozwoju lub uszkodzenia we wczesnym dzieciństwie tkanki mózgowej. Według M. Kościelskiej (1984) pojęcie upośledzenia oznacza różne typy zaburzeń rozwoju o odmiennej patogenezie, których wspólnym wyróżnikiem jest to, że ograniczają dziecku realizację społecznych wymagań. Dzieci te są z reguły bardzo ograniczone w dążeniu do samodzielności.
Upośledzenie umysłowe spowodowane jest pewnymi ograniczeniami i funkcjonalnymi, zmianami w mózgu, zwłaszcza korze mózgowej. Przyczyny dzielimy na pierwotne do których, zaliczamy czynniki genetyczne oraz wtórne (przed urodzeniem, w czasie urodzenia i po urodzeniu), czyli te które, maja wpływ na korę mózgową. Upośledzenie lub niedorozwój umysłowy może, mieć różne stopnie. W zależności od tego stopnia upośledzenie dzielimy na: lekkie upośledzenie (II=52-67), umiarkowane (II=36-51), znaczne (II=20-35) i głębokie (II=0-19).
Osoby upośledzone umysłowo w stopniu lekkim charakteryzują się najłagodniejszą formą niedorozwoju umysłowego. Niedorozwojom ulegają u nich przede wszystkim części poznawcze tj : spostrzeganie, wyobraźnia, pamięć, uwaga, myślenie i orientacja społeczna. Nie rozumieją skomplikowanych zjawisk i sytuacji trudnych, których nie potrafią rozwiązać. Naśladują innych. W rozwiązywaniu problemów nie potrafią wykorzystać własnego doświadczenia. W działaniu brak im planowości oraz samodzielności. U tych jednostek można zauważyć niedorozwój, który obejmuje wszystkie funkcje osobowości: zachowanie, myślenie, mowę, motorykę. Często współwystępuje niedorozwój mowy i zaburzenia motoryki. Typowe objawy upośledzenia to schematyzm, bezwład myślenia, mały krytycyzm. Jednostki te są znacznie upośledzone w dziedzinie przeżywania uczuć wyższych (społecznych, moralnych, estetycznych i patriotycznych).
Osoby upośledzone w stopniu umiarkowanym charakteryzują się głębszym niedorozwojem umysłowym. Dotyczy to wszystkich procesów poznawczych: spostrzegania, wyobraźni, pamięci, uwagi i myślenia. Ich rozwój motoryczny jest na niskim poziomie tzn. sprawności manipulacyjne i lokomocyjne obniżone. Ich zachowanie odbiega od ogólnie przyjętych norm.
Rozwój umysłowy u osób ze znacznym upośledzeniem umysłowym jest na niskim poziomie. Nauka czytania, pisania i liczenia jest całkowicie niemożliwa. Potrafią opanować wiele prostych czynności życia codziennego. Osoby upośledzone w stopniu umiarkowanym i znacznym nie są zdolne do samodzielnego życia i, wymagają opieki drugiej osoby.
Osoby z głębokim upośledzeniem umysłowym są zdolne do opanowania pojedynczych czynności w wyniku indywidualnych oddziaływań rehabilitacyjnych, wyniki na ogół są znikome.
W kształceniu osób niepełnosprawnych duże znaczenie odgrywa rewalidacja zmierzająca do optymalnego ich rozwoju. Obejmuje sfery: ruchową, intelektualną i społeczną. Efektywność procesu rewalidacji wymaga zintegrowania oddziaływań korekcyjno-wyrównawczych płynących głównie ze środowiska rodzinnego bądź szkolnego. Dotyczą one przygotowania dziecka upośledzonego umysłowo do pełnienia w życiu określonych ról społecznych, min: zdolności do komunikowania się z otoczeniem i wykonywania pracy zawodowej. Pomoc, którą powinno dziecko otrzymać musi polegać na: - poświęcaniu mu czasu - współdziałaniu z nim w bawieniu się i ćwiczeniach, - zapewnienie dziecku możliwości poznawania otoczenia, - ułatwienie kontaktów z innymi dziećmi.
M. Kościelska (1984) na podstawie obszernych i wnikliwych badań empirycznych stwierdza: - że życie społeczne dzieci lekko upośledzonych jest z reguły bogatsze niż ich życie intelektualne, a w kontaktach społecznych uzewnętrzniają się ich uczucia oraz dążenia; - że związek między obniżoną sprawnością umysłową, a sposobem funkcjonowania społecznego jest różny, w zależności od wyraźnego aspektu rozwoju społecznego. Doszła również do wniosku (tak, jak inni badacze), że w genezie zaburzonego zachowania społecznego osób z upośledzeniem umysłowym dużą rolę odgrywają czynniki pozaorganiczne i pozaintelektualne, a mianowicie te, które wiążą się ze społecznym upośledzeniem (odrzuceniem, etykietowaniem, segregacją) jak i ze świadomością własnego upośledzenia, co może oddziaływać głęboko traumatyzująco.
W zakresie zachowań społecznych dzieci lekko upośledzonych umysłowo obserwuje się całą gamę możliwości zachowań, jaka zazwyczaj występuje u dzieci w związku z określoną sytuacją. Jeżeli dzieci niesprawne umysłowo wyróżniają się pod pewnymi względami, to są to przede wszystkim: labilność emocjonalna i słaba kontrola nad afektami - co często prowadzi do wybuchów złości i zachowań agresywnych. Szybciej niż u zdrowych dzieci występuje; rezygnacja i zniechęcenie połączone z płaczliwością; bierność, zahamowanie, znaczna niepewność siebie, mniej lub bardziej nasilona lękliwość - ale obserwuje się też zachowania skrajnie przeciwne, jak brak dystansu, lepkość uczuciową, natrętne zachowanie.
W grupie osób umiarkowanie i znacznie upośledzonych umysłowo najczęściej występuje zespół Downa. Osoby te charakteryzują się specyficzną budową ciała, zaburzoną mową, i wyglądem zewnętrznym (J.Smoleńska 1967). Z tego właśnie powodu dzieci te są szczególnie narażone na wszelkie niekorzystne wpływy otoczenia, doznają dezaprobatę społeczną. Warto zaznaczyć, iż wśród osób z zespołem Downa są osoby z dobrymi umiejętnościami nawiązywania kontaktów społecznych oraz niezwykłą zdolnością do pozawerbalnego komunikowania się. Ważną sprawą przy opisywaniu u tych dzieci są dodatkowe sprzężenia chorobowe (W. Storn 1987) takie jak: zaburzenia kardiologiczne, zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy, infekcje, komplikacje: pokarmowe, ortopedyczne, wzroku; zaburzenia hematologiczne i neurologiczno-psychiatryczne. Część tych dodatkowych schorzeń wskazuje, iż pomoc profesjonalisty jest konieczna jak najwcześniej zarówno dla dziecka, jak i rodziców.
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną
Na przestrzeni ostatnich czterdziestu lat dokonały się duże zmiany w poglądach badaczy i polityków społecznych na istotę, przyczyny oraz skutki niepełnosprawności intelektualnej. Termin „niepełnosprawność intelektualna” wyparł terminy, które nabrały pejoratywnego znaczenia, takie jak „niedorozwój umysłowy”, „upośledzenie umysłowe”, „oligofrenia”. Stało się to w znacznej mierze dzięki zmianie nazwy przez Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Upośledzeniem Umysłowym na Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Niepełnosprawnością Intelektualną. Osoby, określane dotąd jako upośledzone czy niedorozwinięte, włączono do wielkiej rodziny osób niepełnosprawnych. Najogólniej przyjęło się rozumieć, że upośledzenie umysłowe jest dysfunkcją organizmu człowieka, polegającą na opóźnionym rozwoju intelektualnym osoby dotkniętej tą niepełnosprawnością, a także i na tym, że rozwój intelektualny jednostki, jaki następuje w procesach uczenia się, wyraża się inną jakością jego rozwoju. W Polsce często używa się zamiennie terminów: upośledzenie umysłowe, oligofrenia, niedorozwój umysłowy, opóźnienie rozwoju umysłowego. Według M. Grzegorzewskiej oligofrenia to niedorozwój umysłowy od urodzenia dziecka lub od najwcześniejszego dzieciństwa. Występuje tu zawsze wstrzymanie w rozwoju mózgu niższych czynności nerwowych, podczas gdy otępienie występuje później jako osłabienie, rozpad procesów korowych, uszkodzenie czynności umysłowych dotychczas pełnowartościowych. W upośledzeniu umysłowym można wyróżnić trzy składniki, które dotyczą nieco innego aspektu upośledzenia: · organiczny (zaburzenia i uszkodzenia w budowie i fizjologii układu nerwowego), · psychologiczny (obniżenie sprawności intelektualnej i różne konsekwencje dla psychicznego funkcjonowania jednostki), · społeczny (szczególne uwarunkowania ról społecznych osoby upośledzonej).
Przez wiele lat używano klasyfikacji tradycyjnej, opartej na ilorazie inteligencji, która wyróżniała trzy stopnie upośledzenia umysłowego: · Idiotyzm (iloraz inteligencji 0 – 19), · Imbecylizm (iloraz inteligencji 20 – 49), · Debilizm (iloraz inteligencji 50 – 69). Trójstopniowemu podziałowi upośledzenia umysłowego zarzucano, że jest mało przydatny w rehabilitacji i przestarzały, dlatego też w 1968 roku Światowa Organizacja Zdrowia wprowadziła nową klasyfikację tegoż upośledzenia i wyróżnia się tu: · Pogranicze upośledzenia umysłowego (I.I. 68 – 83) · Upośledzenie umysłowe lekkie (I.I. 52 – 67) · Upośledzenie umysłowe umiarkowane (I.I. 36 – 51) · Upośledzenie umysłowe znaczne (I.I. 20 – 35) · Upośledzenie umysłowe głębokie (I.I. 0 – 19) (Podstawą tej klasyfikacji jest skala inteligencji o średnicy 100 i odchyleniu standardowym 16.)
|
Menu
|