|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Nieprawidłowości dojrzewania i różnicowania tkanek - Różnicowanie (differentiatio) Jest to uzyskanie przez komórki macierzyste zdolności do przekształcania się jedynie w komórki o cechach morfologicznych i czynnościowo typowych dla danej tkanki - Dojrzewanie (maturatio) Przybranie przez komórki cech morfologicznych i czynnościowych typowych dla danej tkanki. - Metaplazja Jest to przekształcenie się tkanki zróżnicowanej i dojrzałej w inną również żróźnicowaną i dojrzała w następstwie zmian różnicowania się komórek macierzystych, np.: · Metaplazja tkanki łącznej właściwej prowadzi do wytworzenia się w niej: § Tkanki chrzęstnej, kostnej, tłuszczowej, czy śluzowej. § Metaplazja nabłonka powierzchniowego – wielowarstwowego § Walcowatego układu oddechowego lub nabłonka przejściowego · Metaplazja nabłonka układu moczowego w wielowarstwowy płaski · Metaplazja gruczołowa w żołądku – gruczoły okolicy odźwiernikowej i trzonu w gruczoły przypominające krypty jelitowe – metaplazja jelitowa - Anaplazja Polega na pojawieniu się populacji komórkowej nie wykazującej cech zróżnicowania właściwych ich macierzy · Cały wydatek energetyczny idzie na rozplem i nie starcza go na różnicowanie · Jest charakterystyczna dla nowotworów złośliwych - Kataplazma Polega na tym, że nowo powstałe populacje komórkowe przypominają swoim wyglądem komórki macierzyste, jednak nie są należycie zróżnicowane czynnościowo.
-Dysplazja Polega na stopniowej przebudowie narządu: · Powstaje w narządzie dotychczas prawidłowym · Tworzy się odmienna od dotychczasowej tkanka · Dotyczy nie jednej, a paru tkanek, np. łącznej i nabłonkowej § Dysplazja włóknisto promieniowata piersi § Choroba Pageta kości - Dysemenoplazja Są to zmiany architektoniki narządu zachodzące jeszcze w życiu płodowym · Mogą występować w postaci ograniczonej w narządzie i mają wówczas postać guza, np. przemieszczenie się fragmentu jednego narządu do drugiego, tzw. Choristia: § Rozwijający się w nerce odprysk kory nadnerczy § Chroistia określa zablokowanie się fragmentu zawiązku narządowego § Może dotyczyć narządu jako całości Np. nerki torbielowate lub torbielowatość wątroby (cały narząd jest zmieniony) inaczej określane są jako hamastia § Hamaistia określa postacie powstające na skutek wadliwego zestawienia struktur tkankowych czasie organogenezy - Nieprawidłowości różnicowania i dojrzewania objawiają się w nowotworach oraz stanach zapowiadających ich powstanie - Dojrzałość kanki przejawia się w jej upodobnieniu do tkanki macierzystej · Nowotwory dojrzałe przypominają tkankę macierzystą · Nowotwory niedojrzałe nie będą przypominały tkanki macierzyste- Cechy morfologiczne komórek nowotworowych (atypia lub dysplazja) 1. Powiększenie się komórek (macrocitosis) – cecha pozwalająca wskazać złośliwość 2. Zmiana kształtu (heterocytosis) 3. Powiększanie się jądra i zmiana proporcji na rzecz jądra (macronucloesis) 4. Nadbarwilwość jądra w skutek zwiększenia się ilości chromatyna (heteronucleosis) 5. Powiększenie i nadbarwliwość jądra (hypernucleosis) 6. Nieregularny kształt jadra (hetronucleosis) 7. Zwiększona liczba jąder w komórce (polinucloesis) 8. Zwiększona liczba jąderek w komórce (polinucleolosis) 9. Wydatne, większe jąderko (hypernucleolosis) 10. Nieprawidłowe figury podziału 11. Gromadzenie się chromatyny w postaci grudek, lub w przy błonie jądrowej – pogrubienie błon jądrowej 12. Kanibalizm (wchłanianie jednej komórki przez inną) 13. Niejednolitość obrazu komórek (anisocytosis, anisokariosis) 14. Komórki posiadające takie cechy są nazywane atypowymi - Dysplazja jest nieprawidłowością dojrzewania widoczną w tkance nabłonkowej · Dysplazja nabłonka wielowarstwowego płaskiego części pochwowej szyjki macicy. Polega na: o Pojawieniu się komórek atypowych o Nieprawidłowym układzie komórek o Zaburzeniu charakterystycznej warstwowości nabłonka · Dysplazja w nabłonku gruczołowym, widywana w sąsiedztwie wrzodu żołądka i raka żołądka, a także w żołądku zmienionym zapalnie, w w gruczołach żołądku jelita cienkiego i grubego Polega na: o Różnego stopnia atypii komórek, zwłaszcza hyperchromazji o Ustawianiu się jądra na różnej wysokości komórek o Zagęszczeniu komórek, stają się bardzo wąskie o Ujednoliceniu komórek i zaniku cech morfologcznych i ich czynności (nie ma komórek głównych, okładzinowych, zanika wydzielanie śluzu) o Brodawkowaty rozrost powierzchniowej warstwy błony śluzowej - W zależności od natężenia tych zmian (a zwłaszcza ilości komórek atypowych) wyróżniamy dysplazję małą średnią i duża - Dysplazja może się cofać, pozostać na tym samym etapie lub poprzedzać stan nowotworowy - Rak przedinwazyjny nabłonka wielowarstwowego (Carcinoma preinvasium), to stan, w którym nabłonek na całej swojej grubości składa się z nie dojrzewających, ale mnożących się komórek warstwy podstawnej, z komórek atypowych, przy zaburzonym układzie warstwowym, ale wszystko dzieje się w naskórku i nie przekracza błony podstawnej Np. Rak Bowena w Skórze - Cytologicznie i histologicznie ma wszystkie cechy raka, ale nie wywołuje inwazji - Anaplazja – stanowi skrajny wyraz niezdolności do różnicowania i dojrzewania, przy zachowaniu jedynie zdolności do rozmnażania. o Charakterystyczna jest dla nowotworów plastycznych, czyli takich, w których na podstawie wyglądu morfologicznego nie możemy określić z jakiej tkanki macierzystej wywodzie się nowotwór § Są to nowotwory, które przebiegają bardzo złośliwie i często kończą się niekorzystnie dla człowieka - Nowotwory przebiegają z mniejszą lub większą dojrzałością. Mogą być złośliwe bez względu, czy stwierdza się w nich atypię, np. .rak jasnokomórkwooy nerki – często nie przejawia cech atypii, a jest bardzo złośliwy - Komórki atypowe mogą występować w dojrzałych klinicznie nowotworach niezłośliwych (mięśniak macicy, gruczolaki układu dokrewnego) - Komórki atypowe mogę pojawiać się w tkankach nienowotworowych, np. ziarninie gojącej się rany lub w tkance po napromienieniu
Nowotworzy część I - Nowotwory złośliwe stanowią jedną z najgroźniejszych chorób trapiących obecnie ludzkość, liczba zachorowań i zgonów rośnie. - Nowotwór jest szczególnym rodzajem utworzonej de novo tkanki w już ukształtowanym organizmie, która zdołała skutecznie wyłamać się spod mechanizmów kontroli regulacji jej funkcjonowania, szczególnie związanych ze wzrostem i rozmnażaniem się. -Mechanizmów zarówno miejscowych, działających na poziomie tkankowym jak i narządowych, ogólnoustrojowych jak i immunologicznych. - Istotą nowotworu jest jego niepohamowany rozrost wywołany nieustannymi podziałami komórkowymi - Zjawisko nowotworzeni ma ścisły związek z genetyką. Nowotwory pojawiają się w wyniku mutacji, błędów genetycznych, zachodzących w poszczególnych zdrowych komórkach - W onkotworzeniu uczestniczą onkogeny, antyonkogeny (supresorowe) oraz geny mutatorowe (naprawiające DNA) - Każda zdrowa osoba ma w sowim organizmie zestaw protonokogenów (rola w mechanizmach wzrostu, rozmnażania, różnicowania, dojrzewania) ich mutacje prowadzą do powstania onkogenu - Onkogen – niewrażliwy na bodźce wywołujące jego wyłączenie, działa dalej choć nie powinien. Jego produkty mogą prowadzić do niepohamowanej proliferacji komórki. - Samo pojawienie się onkogenu nie wystarczy do wystąpienia ontogenezy ¨ Konieczne są dalsze mutacje i zaburzenia genetyczne pierwotnie zmienionej komórki - Tym razem mutację dotyczą genów supresorowych, których zadaniem jest hamowanie podziałów zmutowanych komórek oraz indukcji genów, które sterują naprawą uszkodzonego DNA, bądź indukują szlak apoptozy. - Najważniejszy gen supresorowy p53 ¨ Strażnik genomu ¨ Hamuje podziały ¨ Uruchamia układ naprawy DNA ¨ Indukuję apoptozę ¨ Uniemożliwia powielenie nieprawidłowych genów - Nowotwory spowodowane są mutacjami w krytycznych genach komórek - Rodzinne występowanie niektórych nowotworów (udokumentowane uwarunkowanie genetyczne): ¨ Rak piersi i Janika (mutacja BRCA 1 i BRCA 2) ¨ Rak jelita grubego (APC lub HNPCC) ¨ Siatkówczak (CRB) ¨ P53 – mięsaki - Ważnym czynnikiem rozwoju nowotworu jest wpływ określonych czynników środowiskowych, styl życia: ¨ Palenie papierosów – bierze udział w powstawaniu aż 40% wszystkich nowotworów złośliwych, szczególnie zależne od palenia tytoniu są: o Rak płuca, krtani, przełyku, pęcherza, nerki, trzustki, żołądka, macicy, jelita grubego, prostaty o Aż 85% zgonów na raksa płuca (głownie płaskonabłonkowego) występuje u palaczy o Zagrożeni są również palacze bierni - Nieprawidłowa dieta – zwłaszcza bogatotłuszczowa może sprzyjać rakowi jelita grubego, macicy i prostaty - Nadmierne spożycie etanolu i czerwonego mięsa - Nadwaga i otyłość sprzyjają rozwojowi ¨ Raka piersi i dróg rodnych ¨ Raka prostaty -Karcynogeny – czynniki rakotwórcze, związki chemiczne, które sprzyjają rozwojowi nowotworu: ¨ Produkty smoły tytoniowej: RFT, benzopiren, aminy romatyczne, nitrozaminy (wykryto kilkadziesiąt karcynogenów zaliczanych ) - Czynniki karcynogenne związane z narażeniem zawodowym: ¨ Arsen, Chrom, Nikiel, antraceny związki smołowate, ¨ Azbest kwas arystocholowy ¨ Promieniowanie UV ¨ Promieniowanie jonizujące (zwłaszcza RTG – rozwój białaczek i chłoniaków) - Okowirusy – czynniki zakaźne uważane za rakotwórcze: Ø HCV – rak pierwotny wątroby Ø EBV – ziarnica złośliwa, nowotwory nosa i gardła - Helicobacter Pylori – bakteria, będąca czynnikiem sprzyjającym rozwojowi rak żołądka -HPV (papilomavirus) Ø Sprzyja rozwojowi raka szyjki macicy - Nowotwory najczęściej tworzą się na bazie tkanek już istniejących, uformowanych i budujących narządy. - Nowotwór może być pojedynczym guzem o określonych ograniczonych kształtach (torebka) - Może pojawić się jako twór pierwotnie mnogi (rozsiany nie w wyniku przerzutowania) - Nowotwór, jeśli ma odpowiednie warunki ciągle się rozrasta. Początkowo rozprzestrzenia (przeciska) się w obrębie komórek i struktur pozakomórkowych w miejscu pojawienia się ogniska lub naciekając (nowotowry nieotrobione) niszczy je. - Niektóre nowotwory mogą odrywać swoje fragmenty i drogą krwionośna lub limfatyczną przenosić się do innych tkanek i wytworzyć przerzuty - Nowotwory łagodne – szerzą się w sposób uporządkowany, zgodny z architekturą przypisaną tkance z której się wywodzą. Nie naciekają, nie przerzutują, nie niszczą one tkanek sąsiadujących - Nowotwory złośliwe – nieotorbione, niekontrolowana proliferacja, zdolny do nacieków, niszczenia tkanek otaczających, dają przerzuty, słabo przypomina tkankę z której się rdzennie wywodzi. - Nowotwory łagodne –fizycznie wyraźnie odbębnione z macierzystej tkanki. Zwarta struktura, otoczone torebką łącznotkankową, narasta powoli, mniej agresywna proliferacja, mniejsza tendencja do wystąpienie wznowów. Często strukturalnie i czynnościowo przypominają tkankę prawidłową której się wywodzą - Porównanie: główne różnice między nowotworami łagodnymi i złośliwymi Cecha Łagodny Złośliwy Szybkość wzrostu Powolny Szybki Torebka Zwykle jest Nie ma Naciekanie tkanek ... |
Menu
|