wersja 30 pyt do nauki, semestrII, Jarocin, semestr III, Jarocin

Czynności sprawdzających  dokonują wyłącznie organy podatkowe I instancji

Organami podatkowymi I instancji są:

1.Naczelnik urzędu skarbowego,

2.Naczelnik urzędu celnego,

3.Wójt, burmistrz, prezydenci miast, starosta, marszałek województwa.

Czynności sprawdzających w związku z tym mogą dokonywać pracownicy urzędu skarbowego przez upoważnienie

czynności sprawdzające mają na celu sprawdzenie:

1.Terminowość składania deklaracji

2.Terminowość wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów,

3.stwierdzenie formalnej poprawności deklaracji ( zeznań, wykazów, informacji)

4.ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

Ad.1.W ramach podejmowanych czynności sprawdzających organ podatkowy sprawdza terminowość składania nie tylko deklaracji, ale również zeznań wykazów i informacji do których składania obowiązani są podatnicy, płatnicy i inkasenci. Niedotrzymanie terminu nie uniemożliwia późniejszego złożenia deklaracji. Sankcje związane z niedotrzymaniem terminu mają charakter karny skarbowy i materialnoprawny. Uchylanie się od opodatkowania lub nieujawnienie organowi przedmiotu lud podstawy opodatkowania, nieskładanie deklaracji jest wykroczeniem lub przestępstwem skarbowym

Nie terminowe wpłacenie podatku czy zaliczki łączy się z pobieraniem odsetek za zwłokę, bo jest to zaległość podatkowa.

Ad.2.Celem czynności sprawdzających jest sprawdzanie nie tylko terminowości wpłacania podatków, ale także zaliczek na podatki, rat podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych. W ramach czynności sprawdzających organ sprawdza nie tylko terminowość wpłat ale i prawidłowość naliczonych odsetek za zwłokę. Konsekwencją niepłacenia w terminie zadeklarowanych podatków, zaliczek będzie podjęcie działań zmierzających do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Ad.3.W ramach czynności sprawdzających organ podatkowy jest uprawniony do formalnej kontroli deklaracji, zeznań ale pod względem formalnym (dokonuje analizy dokumentów). Kiedy stwierdzi, że te dokumenty budzą wątpliwości pod względem merytorycznym, inaczej mówiąc, że podatek wykazany w zeznaniu jest zaniżony to  powinien wszcząć postępowanie podatkowe.

Ad.4 w celu ustalenia stanu faktycznego nie może korzystać z pełnego katalogu środków dowodowych i to rozgranicza czynności sprawdzające od kontroli podatkowej, czy postępowania podatkowego.

Czyli czynności sprawdzające mają na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

2.Uprawnienia i obowiązki organu podatkowego w ramach czynności sprawdzających.

1.Organ podatkowy może się zwracać do składającego deklarację o złożenie niezbędnych wyjaśnień, jeżeli stwierdzi, że deklaracja zawiera błędy lub oczywiste omyłki oraz gdy wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami. W takim przypadku organ podatkowy może również żądać skorygowania deklaracji /zeznanie, informacje/.

Kierując tego typu żądanie do podatnika, płatnika, inkasenta organ podatkowy ma obowiązek wskazać przyczyny z powodu, których informacje zawarte w deklaracji kwestionuje,. Jest to jak gdyby dekret wątpliwości, tyle, że te wątpliwości dotyczą uchybień formalnych, dotyczą omyłek, błędów, a nie wątpliwości merytorycznych..

Od reakcji podatnika na to wezwanie zależy dalsze działanie organu podatkowego. W przypadku gdy podatnik skoryguje deklarację w sposób usuwający wątpliwości jakie się wcześniej pojawiły to na tym kończy się czynności sprawdzające a pracownik sporządzi tylko adnotacje w tej skorygowanej deklaracji.

Może się zdarzyć, że podatnik będzie miał inne zdanie. To organ podatkowy musi wszcząć postępowanie podatkowe nie może nic zrobić więcej w ramach czynności sprawdzających. Organ wyjaśnia, wszczyna postępowanie podatkowe, gdy ma zastrzeżenia merytoryczne.

2.Może zgłaszać dekret wątpliwości jeśli ma zastrzeżenia co do danych zawartych w deklaracji. Jeżeli ma zastrzeżenia do wątpliwości do rzetelnych danych. Należy zaznaczyć te wątpliwości muszą wynikać z dokumentów które posiada organ podatkowy.

3. organ podatkowy może również żądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn nie złożenia deklaracji. W takich przypadkach organ podatkowy może w ramach czynności sprawdzających wezwać podatnika, płatnika do złożenia deklaracji, zeznania, informacji.

4.W ramach czynności sprawdzających organ podatkowy może postanowić o przedłużeniu terminu do zwrotu podatku jeżeli przeprowadzenie czynności sprawdzających wymaga przedłużenia tego terminu do czasu zakończenia czynności sprawdzających.

5.W przypadku gdy podatnik w złożonej deklaracji wykazał odliczenia z tytułu ulg to organ podatkowy może się zwrócić do niego o okazanie do niego dokumentów lub kopii dokumentu, których do posiadania wymaga w jakimś czasie przepis prawa. Dotyczy to tylko analizy tych dokumentów w ramach czynności sprawdzających.

6.W ramach czynności sprawdzających naczelnik urzędu skarbowego, urzędu celnego mogą żądać od banku, domów maklerskich, towarzystw funduszy inwestycyjnych informacji o zdarzeniach stanowiących podstawę do skorzystania z ulg podatkowych przy zastrzeżeniu, że zostały wykazane w zeznaniu. Do informacji tych stosuje się przepisy skarbowe.

7.W ramach czynności sprawdzających organ podatkowy może dokonać oględzin lokalu mieszkalnego lub części tego lokalu, warunkiem jednak dokonania tych czynności jest zgoda podatnika a ponadto warunkiem jest aby dokonanie tych oględzin było niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej deklaracji oraz innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe. Odmowa może skutkować wszczęciem postępowania podatkowego czy wszczęciem kontroli podatkowej. Jeżeli dojdzie do oględzin to sporządza się protokół, dołącza się go do akt sprawy. W przypadku korzystania z ulg inwestycyjnych ma takie samo zastosowanie jak z korzystania ulg mieszkaniowych

3.Uprawnienia płatnika, podatnika, inkasenta w ramach czynności sprawdzających.   

Czynności sprawdzające /kontrola wstępna, faktyczna/, dokonywana jest bez udziału podatnika, płatnika, inkasenta. Wykonywanie tych czynności nie wymaga obecności tych podmiotów.

1.W ramach czynności sprawdzających płatnikowi, podatnikowi inkasentowi przysługuje prawo do skorygowania lub uzupełnienia deklaracji, zeznania, informacji, wykazu. Prawo do skorygowania tej deklaracji przysługuje gdy zawiera ona błędy czy oczywiste omyłki bądź gdy wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami. Prawo do uzupełnienia przysługuje gdy dane zawarte w deklaracji są niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy.

2.W ramach czynności sprawdzających podatnikowi, który otrzymał od organu podatkowego postanowienie o przedłużeniu czynności sprawdzających dotyczącego zwrotu podatku przysługuje zażalenie na postanowienie, które otrzymał, a jeżeli przysługuje zażalenie to również skarga do Sądu Administracyjnego / obecnie do NSA od 01.01.2004 wojewódzkiego/.

3.Podatnik ma prawo nie zgodzić się na dokonanie oględzin lokalu lub jego części. Nawet gdy się umówi na dany dzień i termin.  Sankcją będzie wszczęcie przez organ podatkowy kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego.

Każdy ma prawo składania skarg i wniosków.

Przedmiotem skargi może być w szczególności:

-zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez organy lub przez ich pracowników.

-naruszenie praworządności lub interesów skarżących

- przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.

W takim przypadku podatnik może złożyć skargę w każdym przypadku prowadzenia postępowania z naruszeniem obowiązującego prawa, jeżeli ustawodawca nie przewiduje żadnego środka zaskarżenia. Skarga będzie traktowana jako odwołanie, podanie o stwierdzenie nieważności decyzji, podanie o wznowienie postępowania jeżeli w danym przypadku taki środek prawny przysługuje.

Wniesienie skargi będzie równoznaczne  z wniesieniem odwołania jeżeli skarga taka wpłynie w terminie 14 dni od doręczenia decyzji albo będzie równoznaczne o wniesienie nieważności decyzji, jeżeli istnieją przesłanki do wszczęcia takiego postępowania.

Należy zaznaczyć wyraźnie, że istotą skargi jest wniesienie jej w sytuacji kiedy ustawodawca nie przewiduje żadnego szczególnego środka prawnego.

4. Zasady wszczęcia kontroli podatkowej.

              Kompetencje organów podatkowych I instancji do przeprowadzenie czynności  kontrolnych uszczegółowione są przez przepisy określające uprawnienia kontrolującego. Uprawnieni do przeprowadzenia kontroli podatkowej są wyłącznie pracownicy organów podatkowych. Podstawą do przeprowadzenia tych czynności jest imienne upoważnienie, którego udziela:

-pracownikom urzędu skarbowego – naczelnik tego urzędu, lub osoba zastępująca naczelnika,

-funkcjonariuszom celnym, oraz pracownikom urzędu celnego – naczelnik urzędu celnego, lub osoba zastępująca naczelnika tego urzędu,

-pracownikom urzędu gminy (miasta) – wójt, burmistrz(prezydent miasta),

-pracownikom starostwa – starosta,

-pracownikom urzędu marszałkowskiego – marszałek województwa.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej zawiera:

*oznaczenie organu,

*datę i miejsce wystawienia,

*imię i nazwisko kontrolującego (kontrolujących),

*numer legitymacji służbowej kontrolującego ( kontrolujących), lub

*numer dowodu osobistego, jeżeli kontrolujący nie ma obowiązku posiadania legitymacji

*oznaczenie kontrolowanego,

*określenie zakresu kontroli,

*przewidywany termin zakończenia kontroli,

*podpis osoby udzielającej upoważnienie,

*pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego,

Kontrola podatkowa podejmowana jest z urzędu. Kontrola podatkowa nie może być ponownie wszczęta w zakresie spraw rozstrzygniętych decyzją ostateczną organu podatkowego.

Wszczęcie kontroli podatkowej następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia, oraz okazanie legitymacji służbowej, lub dowodu osobistego, jeżeli kontrolujący nie ma obowiązku posiadania legitymacji.

Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna mniemająca osobowości prawnej, doręcza się upoważnienie, oraz okazuje legitymację służbową, lub dowód osobisty członkowi zarządu, wspólnikowi, lub innej osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego, lub prowadzenia jego spraw.

W razie nieobecności ww. osób doręcza się upoważnienie, oraz okazuje legitymację, lub dowód, pracownikowi lub innej osobie wykonującej czynności na rzecz kontrolowanego – w miejscu wszczęcia kontroli. Zawiadamia się o tym kontrolowanego, gdy stawi się w miejscu prowadzenia kontroli, oraz wskazuje osobę, której doręczono upoważnienie.

Jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli, to może być ona wszczęta bez spełnienia wymogów formalnych, po okazaniu legitymacji służbowej kontrolowanemu, lub członkom zarządu. W takiej sytuacji kontrolowanemu, lub członkom zarządu, wspólnikom, lub innej osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego należy bez zbędnej zwłoki, ale nie później niż w terminie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli, doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli.

Organ podatkowy rozstrzyga w formie postanowienia, o umorzeniu, jak i wznowieniu postępowania.

Miejsce i czas, w których czynności kontrolne mogą być prowadzone, zostały przez ustawodawcę ściśle określone.

czynności kontrolne prowadzone są :

-w siedzibie kontrolowanego,

-w innych miejscach przechowywania dokumentacji,

-w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej      prowadzenia.

5. Pojęcie strony w postępowaniu podatkowym.

Strona w postępowaniu odgrywa kluczową rolę, ponieważ do niej kierowana jest decyzja, na jej wniosek wszczyna się postępowanie. Strona ma również prawo aktywnie uczestniczyć w postępowaniu.

stroną jest:

- podatnik,

- płatnik,

- inkasent,

-następca prawny podatnika, płatnika, inkasenta.

Stroną jest:

- każdy, kto żąda czynności organu,

- do, którego czynności organu podatkowego się odnoszą,

- czyjego interesu postępowania organu podatkowego dotyczy.

stroną w postępowaniu może być również:

-osoba fizyczna,

-osoba prawna, lub

-jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej,

6. Elementy postanowienia wydanego w ramach czynności sprawdzających.

Elementy postanowienia

( elementy każdego postanowienia) jakie elementy musi zawierać postanowienie. Dotyczy to każdego postanowienia podatkowego, jak i postanowienia ostatecznego:

-          oznaczenie organu podatkowego,

-          datę jego wydania,

-          oznaczenie strony, lub innych osób biorących udział w postępowaniu, jeżeli do nich jest skierowane,

-          powołanie podstawy prawnej,

-          rozstrzygniecie,

-          pouczenie co do prawa wniesienia zażalenia lub skargi do NSA (czy i w jakim terminie może być wniesione)

-          podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby upoważnionej.

Postanowienie musi mieć uzasadnienie faktyczne i prawne.

7. Zasady wszczęcia i prowadzenia kontroli podatkowej

Organ podatkowy I inst. przeprowadza kontrolę podatników (płatników, inkasentów, następców prawnych) w tym celu, aby sprawdzić, czy  obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego są przez nich wykonywane. Celem kontroli pod. jest sprawdzenie czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków. Kontrola podatkowa  podejmowana jest zawsze z urzędu przez uprawnionych pracowników organów podatkowych na podstawie imiennego upoważnienia Kontrola podatkowa nie może być ponownie wszczęta w zakresie spraw rozstrzygniętych decyzją ostateczną organu podatkowego. Powyższy zakaz  nie dotyczy jednak sytuacji wskazanych taksatywnie przez ustawodawcę, tzn. gdy:

Wszczęcie kontroli co do zasady następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz legitymacji służbowej oraz dowodu osobistego, jeżeli kontrolujący nie ma obowiązku posiadania legitymacji.

Kontrolowany jest obowiązany do pisemnego wskazania osoby upoważnionej do reprezentowania go w trakcie kontroli, szczególnie w czasie jego nieobecności. Jeżeli kontrolowany jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nie mającą osobowości prawnej to upoważnienie oraz legitymację doręcza się członkowi zarządu, wspólnikowi lub innej osobie upoważnionej do reprezentowania jego spraw.

Ustawodawca przewiduje możliwość wszczęcia kontroli pod nieobecność kontrolowanego. W takim przypadku upoważnienie doręcza się oraz okazuje się legitymację pracownikowi lub innej osobie wykonującej czynności na rzecz kontrolowanego w miejscu wszczęcia kontroli.

W takim przypadku kontrolujący ma obowiązek zawiadomić kontrolowanego w momencie gdy ten się pojawi w miejscu prowadzenia kontroli, oraz wskazuje osobę, której doręczono upoważnienie.

Wyjątek: w przypadku gdy okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli. Kontrola może być wszczęta po okazaniu legitymacji kontrolowanemu lub tym innym osobom w takim jednak przypadku należy nie później niż w terminie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli. Nie doręczenie w/w powoduje, że dokumenty z czynności kontrolnych dokonanych z naruszeniem tego obowiązku (3 dni ), nie stanowią dowodów w postępowaniu podatkowym.

To zastrzeżenie nie dotyczy w przypadku, gdy nie można ustalić danych identyfikujących kontrolowanego ( wtedy mają moc dowodu).

W takim przypadku organ podatkowy może umorzyć kontrolę podatkową jeżeli w okresie 30 dni od jej wszczęcia  nie ustali się danych identyfikujących kontrolowanego.  Kontrola może być wznowiona  w każdym czasie, gdy ustalony zostanie podmiot, w stosunku do którego może być prowadzona.

O umorzeniu kontroli, jak i o jej wznowieniu organ podatkowy rozstrzyga  w formie postanowienia. Miejsce i czas w którym kontrola może być przeprowadzone, czynności kontrolne przeprowadzone są:

-w siedzibie kontrolowanego,

- w innym miejscu przechowywania dokumentacji,

-w miejscach związanych z prowadzoną działalnością i w godzinach jej prowadzenia.

Jeżeli księgi przechowywane są w innym miejscu to musi je dostarczyć lub okazać w miejscu ich prowadzenia.

Przedstawione wyżej zasady obowiązują również w przypadku, gdy kontrolowany prowadzi działalność w lokalu mieszkalnym.

8. Prawa kontrolującego

Kontrolujący ma prawo w zakresie wynikającym z upoważnienia do:

1)      wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego,

2)      wstępu do lokali mieszkalnych. gdy organ podatkowy za zgodą podatnika dokonuje oględzin lokalu mieszkalnego lub części tego lokalu , jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe,

3)      żądanie okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin,

4)      żądanie udostępnienia akt, ksiąg i innych dokumentów związanych z przedmiotem kontroli ( może robić odpisy, kopie, wyciągi),

5)      zbieranie innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontroli,

6)      zabezpieczenie zebranych dowodów,

7)      legitymować może osoby w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,

8)      żądać przeprowadzenia spisu z natury,

9)      przesłuchiwać świadków, kontrolowanego oraz innych osób wymienionych w art. 287 § 4,

10)  zasięgania opinii biegłych,

Kontrolujący może ponadto żądać wydania na czas trwania kontroli za pokwitowaniem:

-    próbek towarów,

-          akt, ksiąg, dokumentów, ale ściśle określonych przypadkach:

a.gdy są one nierzetelne (nie odzwierciedlają rzeczywistego stanu rzeczy)

b.gdy podatnik nie zapewnia kontrolującemu warunków umożliwiających wykonanie czynności kontrolnych w pomieszczeniach kontrolującego.

Ponadto kontrolujący może wzywać na pomoc: policję, agencję bezpieczeństwa wewnętrznego, straż miejską, straż graniczną, jeśli trafi na opór, który utrudnia przeprowadzenie kontroli. Kontrolę może również przeprowadzić w asyście tych organów, a one nie mogą odmówić takiej pomocy.

9. Podmioty przeprowadzające kontrolę.

kontrolę podatkową przeprowadzają wyłącznie organy podatkowe I instancji. Organami podatkowymi I instancji są:

- naczelnik urzędu skarbowego,

- naczelnik urzędu celnego,

- wójt, burmistrz, prezydenci miast,

- starostowie i marszałkowie województwa, upoważnieni przez nich pracownicy.

Uprawnionymi do przeprowadzania kontroli podatkowej są zatem naczelnicy urzędów skarbowych, naczelnicy urzędów celnych, wójtowie, burmistrzowie oraz prezydenci miast, ponieważ w obowiązującym stanie prawnym  ani starosta, ani marszałek województwa nie są uprawnieni  do ustalania i poboru podatków. W/w norma prawna przyznaje kompetencje do przeprowadzania kontroli podatkowej zarówno osób prawnych i fizycznych a także jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej (np. spółek cywilnych), czyli  wszystkich na których ciążą obowiązki wynikające z przepisu prawa podatkowego.

10.   Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli(co musi zawierać).

Kontrola prowadzona jest na podstawie imiennego upoważnienia udzielnego przez:

-Naczelnika U. S. lub osobę zastępującą Naczelnika- pracownikom Urzędu Skarbowego,

-Wójta- pracownikom urzędu gminy,

-Burmistrza (prezydent miasta) – pracownikom Urzędu Miasta.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej zawiera :

1.       oznaczenie organu kontrolującego, datę, miejsce wystawienia

2.       imię i nazwisko kontrolującego

3.       nr legitymacji kontrolującego,

4.       nr dowodu osobistego

5.       oznaczenie kontrolowanego,

6.       zakres kontroli,

7.       przewidywany termin zakończenia kontroli,

8.       podpis osoby udzielającej upoważnienia,

9.       pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego wynikających z przepisów niniejszego działu.

11.   Dokumentowanie przebiegu kontroli podatkowej i skarbowej.

kontrolujący ma obowiązek dokumentować przebieg kontroli w protokole.

Ustawodawca określa szczegółowo, jakie elementy protokół kontroli powinien zawierać:

1.       wskazanie kontrolujących – imienia, nazwiska, stanowiska służbowego, oraz organu podatkowego, w którym kontrolujący jest zatrudniony,

2.       wskazanie kontrolowanego – imię, nazwisko, miejsce zamieszkania, siedziba,

3....