warzsem I i III, Warzywnictwo sggw

Uprawa warzyw 210-270tyś ha, produkcja 5,6mln ton, plon kapusty 37t/ha (28%), marchew 28t/ha (19%), cebula 23t/ha (16,5%)

Spożycie warzyw – 121kg/M (146-krajowe, 6-import) (kapusta ok. 40, marchew 20, cebula 12, pomidor 14,5, ogórek 11, burak ćw 12)

Wartość skupu warzyw: 459,1 mln zł Produkcja mrożonek: 309 tyś ton, 43% warzyw przeznaczonych do przetwórstwa, konserwy- 15%, przetw. z grzybów- 7%

I chiński oberżyna, ogórek, rzodkiewka, soja, kapusta pekińska, chińska;

II indyjski – oberżyna, ogórek, dynia, groch, fasola mung, yam

III środkowoazjatycki (Zach-pół India, Afganistan, Uzbekistan) – marchew, melon, cebula, fasola, bób, szpinak, czosnek; rzepa, fasola mung, groch

IV zachodnioazjatycki (Turkiestan, Iran, Mała Azja, poł Kaukaz) – marchew, dynia, sałata, pietruszka, bób, burak ćwikłowy;

V śródziemnomorski – rośliny kapustne, sałata, marchew, pietruszka, burak, szparag, seler, koper, rabarbar, czosnek, cebula, groch, cykoria, szczaw, por, rzepa, skorzonera, salsefia, pasternak,

VI abisyński – groch, kawon rzeżucha;

VII południowomeksykański – fasola karłowa, tyczna, kukurydza, papryka, pomidor;

VIII południowoamerykański – pomidor, ziemniak, kukurydza, pepino, dynia

klasa botaniczna –

Aizoaceae Pryszczyrnicowate –szpinak nowozelandzki;

Apiaceae Selerowate – pietruszka nac, korz, marchew, seler, pasternak, koper, koper wł, kard, karczoch;

Asteraceae Astrowate – sałata masł, krucha, rzymska, liściowa, łodygowa, endywia, cykoria sał, skorzonera, salsefia

Brassicaceae Kapustowate – kap gł biała, czerw, wł, bruk, kalafior, brokuł, kalarepa, jarmuż, kap pekińska, rzodkiewka, rzodkiew, rzepa, brukiew, chrzan;

Chenopodiaceae Komosowate – szpinak, burak ćw, liściowy;

Cucurbitaceae Dyniowate – ogórek, dynia, melon, kawon;

Fabaceae Bobowate – bób, fasola, groch;

Liliaceae Liliowate – cebula zw, perłowa, siedmiolatka, wielopiętrowa, szalotka, por, szczypiorek, czosnek, szparag;

Solanaceae Psiankowate – pom, pap, ob., ziem

Portulacaceae Portulakowate portulaka warzywna;

Polygonaceae Rdestowate – rabarbar, szczaw,

Valerianaceae Kozłkowate roszponka

Części jadalne

korzeń burak ćw, march, piet, seler korz, rzodkiew, rzodkiewka, pasternak salsefia, skorzonera łodyga – szparag, kalarepa, yam, sałata łod,

liście – cebula, por, szczyp, sał, kap, cykoria, szpinak, kap pek, endywia, seler nac, rabar, jarmuż, koper, rzeżucha;

kwiat – kalafior (brak B, Mo – brunat róż, biczykowatość liści; guzikowatość), brokuł,

owoc – groch cuk, fas szparag, ogórek, pom, pap, ob., mel, arb, dynia, pat, cuk

nasiona – groch, fasola, bób

kapustne – kap gł, bruk, brokuł, kalarepa, jarmuż, kap pek;

cebulowe – ceb zwyczajna, siedmiolatka, szalotka, kartoflanka, perłowa, wielopiętrowa, por, czosnek, szczypiorek;

korzeniowe – marchew, burak, pietruszka, sel korzeniowy, pasternak, skorzonera, salsefia; dyniowate – ogórek, dynia zw (cukinia, patison, kabaczek), dynia olb, melon, kawon;

psiankowate – pom, pap, ober, ziem, pepino;

liściowe – sał, cyk sał, roszponka, szpinak, piet nac, rzeżucha, port ogr, boćwina, sel naciowy; strączkowe – fasola, groch, bób, soja, soczewica;

rzepowate – rzodkiew, rzodkiewka, bruk, rzepa;

przyp – koper, majer, kolendra, kminek, tymianek, bazylia 

Jednoroczne – sałata, rzodkiewka, szpinak, kalafior, brokuł, og, pom, endywia, kap pek, kap chiń, melon, kawon, dynia, let odm rzodkwi, groch, fas zwycz., portulaka

Dwuletnie – marchew, burak, pietruszka, pasternak, skorzonera, salsefia, kap gł, boćwina, rzepa, brukiew, późne odm rzodkwi, kap bruk, kalarepa, jarmuż, por, cebula, pietr nac, seler nac wieloletnie – szparag, rabarbar, szczaw, chrzan, szczypiorek, czosnek, cebula siedmiolatka, szalotka, wielopiętrowa

Wit A (mg%) marchew 14, pietruszka nac 8, szpinak 6, jarmuż, kap włos, botwinka (5) (zap 1-2mg) Wit E – kapustne, liściowe, papryka, marchew, strączkowe

Wit K – kapusta, szpinak, sałata

Wit B1 – tiamina (mg) – groch nasiona (0,6), fasola nasiona, groszek zielony (0,3), fas szparag ziel (0,05), żółta (0,4), szpinak (0,12), pom, march, ziem (zap 0,9-1,2mg)

Wit B2 (mg) – pietruszka (0,3), boćwina, szpinak, jarmuż (0,2), groszek ziel (0,15), fas szp, sałata, ziem, rzod (zap 2-4mg)

Kwas nikot (PP, mg) – jarmuż (3,2), fas szp, groch ziel (2,5), groch nas (1), ziem (1,2) szpinak, sałata, (zap 15-25mg)

Kw pantotenowy – bób sur (5,4 mg), groch ziel (1,5), sałata, fasola, march, ceb

Kw foliowy (ug) liściowe – szparag (100), groch nasiona, jarmuż (50), piet naciowa (40), sałata (20), szpinak (8)

Wit C (mg%) – papryka (200-300), piet nac (150), jarmuż (120), kap bruk (100), szpinak (60), rzodk (25), pom (20), sałata (15) (zap 100mg)

Błonnik (%such masy) – kalarepa, kapusta (32) pietruszka (29), marchew, burak, pom; rozp – march, pom

Fitoncydy – czosnek, cebula, chrzan, por Na ilość subst odżywczej ma wpływ: odmiana, geny, środowisko- temp, woda, światło, gleba, agrotechnika- nawożenie, termin siewu, choroby. Wrażliwość na temp

odp na mrozy -  szparag, rabarbar, chrzan, szczypiorek,

odp na przymrozek – bób, brokuł, cebula, marchew, pietruszka, rzepa, burak, sałata, pasternak, ziemniak, kapusta,

giną od przymrozków – dynia, fasola, kukurydza, pomidor, szpinak nowozel,

giną od długotrwałych chłodów – kawon, melon, ogórek, oberżyna, papryka

Rośliny dnia długiego- rzodkiewka, rzodkiew, rzepa, brukiew, fasola wielokw, groch późny, sałata, kapusta pekińska, szczypiorek, szpinak, cebula 7latka

Dnia obojętnego- fasola zwyczajna, groch wczesny, dyniowate, psiankowate, kapusta, marchew, pietruszka, szpinak nowozel 

Woda dostępna – różnica między pojemnością polową a trwałym punktem więdnięcia [4,2pF punkt trwałego więdnięcia, 1,7-2pF dostępna woda, poniżej 1pF pojemność powietrzna?]

grawitacyjna- przesiąkająca, absorbowana przez cząstki gleby.

gruntowa- higroskopijna, kapilarna, związana

WODA

b wymagające – kapusta pek, kalafior, brokuł, sałata, kalarepa, rzodkiewka, kap wczesna, seler, ogórek

wymagające – cebula, czosnek, por, kap bruks, późna, papr, pom, fas szpar, ziem wczesny

średnie – pietruszka, groch ziel, dynia, jarmuż, marchew, chrzan, rabarbar,

mało – pom wysokoros, burak ćw, szparag

obornik (0,5%N, o,11%P, 0,6%K, 0,3%Ca, 0,1%Mg)

silnie reagujące na obornik (rozwidlanie korzeni) – pietruszka, por, ziemniak późny, seler, cebula, fas szparagowa, ogórek wzrost plonu,

średnio reagujące – fasola na suche nasiona, papryka słodka, czosnek, cykoria, marchew,

słabo – kapusta, burak ćwikłowy, ziemniak wczesny, pomidor samokączący

I rok – cebula, por, czosnek, seler, ogórek, melon, pap

II rok po oborniku – fasola, marchew, burak ćw, cykoria, pietruszka

Azot

małe wym pok (40-50kgN) – fasola, groch, rzodkiewka,

średnie – jarmuż, ogórek, czosnek, koper,

duże (150-200) – cykoria, kap pekińska, dynia, burak

b duże (200-250) – kalafior, rabarbar, kap czerw, biała, późna,

Fosfor – 40-60mg/dm3 fasola szparagowa, groch, marchew, skorzonera, szparag, 50-70 burak ćwikłowy, chrzan, kap biała, czerw, włoska, bruks, sałata, szpinak, ziemniak wczesny, 60-80 – cebula, brokuł, kalafior, ogórek, pomidor, por, rabarbar, seler klasa zasobności P – niska do 20mg, średnia 20-60mg, wysoka >60

Potas 125-175mg/dm3 fasola szp, groch, rzodkiewka, 150-250 brokuł, chrzan, pietr, 175-250 burak ćw, cebula, 200-250 kalafior, kap bruk, pomidor

Wym P i K – wymagania małe P (15-30kg/ha), K (60-140) – rzodkiewka, rzodkiew, kalarepa, skorzonera, burak ćw, cebula, pomidor, szpinak, pietruszka, pasternak, por, szparag, kukur, ziemniak, endywia, groch – duże wymag – P (30-50kg/ha), K (160-300 kg/ha) – kap biała, czerw, włoska, pek, bruks, kalafior, ogórek, dynia

Forma chlorkowa – seler, szparag, burak ćw, szpinak,

siarczanowe – fasola, ogórek, pomidor, papryka, melon, cebula,

oba typy nawozów – marchew, kapusta, rzodkiew, por, groch, brukiew, kalarepa, rzodkiewka Zasolenie – wrażliwe- faza młodociana, rozsada, sałata, cebula, ogórek, fasola, bób

mniej wrażliwe – groch, marchew, pomidor, papryka,

odp – seler, szparag, burak ćw, szpinak

pH – 6-6,8 – burak, cebula, groch, kalafior, marchew, melon (wysokie pH utrudnione pob P, Fe, Mn, B, Zn)

5,5-6,8 – brokuł, fasola, kap, ogórek, pomidor,

4,8-5,5 – ziemniak (niskie pH złe pob Cu, Mg, P, Mo, nadmiar Al., Mn)

przedplon – wyka ozima z żytem na ziel paszę, rzodkiewka, sałata, szpinak ozimy dla kapusty późnej,

poplon – po kap wczesnej fasola szparagowa, po grochu ziel zbier na konserwy późny kalafior, (słonecznik pastewny, łubin, wyka, owies, jęczmień, peluszka, gorczyca biała) śródplon np. sałata dla ogórka

jaryzacja – przejście z fazy weget w generatywną pod wpływem niskiej temp

zmianowanie – kolejne następstwo roślin uprawianych na tym samym polu, uzasadnione przyrodniczo, uwzględnia różne wł i wym roślin oraz wzajemne ich oddziaływanie na siebie i char siedliska

płodozmian – zmianowanie zaplanowane z góry na szereg lat i pól w gosp, wiąże się z całokształtem jego produkcji – kierunkiem, specjalizacją

rotacja – pełny cykl zmianowania, liczba lat potrzebnych do tego, aby wszystkie jego rośliny przeszły zgodnie z następstwem przez to samo pole, może być kilku lub kilkunastoletnia

struktura zasiewów – zestawienie wszystkich roślin uprawianych w gosp w danym roku, wyrażone w ha, w proc ogólnej pow gruntów ornych

7 letni płodozmian szczegółowy – 1. kapustne (kalafior późny) 2. zboża jare z wsiewką (jęczmień + lucerna), 3. strukturotwórcze (lucerna) 4. cebulowe (cebula) 5. korzeniowe (seler) 6. motylkowe + zb ozime (fasola szp + psz ozima) 7. zboża ozime (psz ozima)

6-letni płodozmian warzywniczy 1. kalafior późny 2. ziemniak wcz, cebula ze szczypiorem, marchew pęczkow 3. rośliny motylk strukturotwórcze 4. cebula lub ogórek 5. burak, pietruszka 6. groch ziel, fasola szp lub na suche nasiona

Płodozmian mieszany – 1. jęczmień + wsiewka lucerny 2. lucerna 3. ogórki + gorczyca, facelia 4. cebula (+międzyplon ozimy) 5. warz korzeniowe

Zagrożenia kap biała po 4 latach kiła kap, czosnek 3 rok upr fuzarium,

monokultura - pom, ziem, groch, burak, spadek plonu na dłuższą uprawę – marchew, pietruszka, cykoria

5 lat i > - nagrom chorób i szkod, kiła kapusty, głownie cebul, nicienie w glebie; 4 lata – kap, pietruszka, cykoria, groch, burak; 3 lata – fasola, ogórek, sałata, czosnek, seler, march, ziemniak; 2 lata ceb, por, nie wym zmianowania – pomidor, papryka

Włókniny – Lutnesil 17, Agryl P17plus, Coverten 17, Pegas Agro, Wigofil 17 lekkie 10g/m2 (ochrona przed szkodnikami) – Agryl Insektenschutz, Lutresil 10 30,60 g/m2 (okrywanie, zima) – Lutredor, dwuwarstwowe do bielenia lub pędzenia roślin, Covertan PP Combi, Agryl Bi – Couche, Corestan PP Combi

TRWAŁOŚĆ

trwałe (3,4 mies) – brukiew, burak ćwikłowy, cebula, chrzan, czosnek, cykoria korzenie, kapusta głowiasta, marchew, pietruszka, por, rzepa, rzodkiew, salsefia, seler korzeniowy, skorzonera, ziemniak późny,

średnio trwałe (kilka tyg,) – cukinia (owoce starsze) dynia, jarmuż, kabaczek (owoce starsze), kalarepa, kalafior, kapusta pekińska, brukselska, kawon, papryka, pomidor niedojrzały, seler naciowy, ziemniak wczesny,

nietrwałe (nie przekracza 2 tyg) – brokuł, cukinia młoda, kabaczek młody, fasola szparagowa, groch zielony, kukurydza cukrowa, melon, ogórek, pomidor dojrzały, rzodkiewka, sałata, szparag, szpinak, warzywa w pęczkach.

intensywność oddychania 1)bardzo niska intensywność oddychania po zbiorze (<5mlCO2/kg/h w temp 5stC) ziemniak, cebula, czosnek, rzodkiew, kawon. 2)niska (5-10) marchew, burak, kapusta, dynia, ogórek, melon, papryka, pomidor 3)średnia (10-20)kalafior, por, oberżyna, sałata 4)wysoka (20-30)brukselka, szpinak 5)bardzo wysoka (>30)szparagi, groch zielony, kukurydza

Rola etylenu – stymuluje oddychanie komórkowe, obniża zaw auksyn i zwiększa zaw ABA, przerywa okres spoczynku niektórych warzyw i ziemniaków, pośrednio wpływa na rozkład propektyn na pektyny przez aktywację DNA odpowiedzialnego za syntezę poligalakturonazy, powodując mięknięcie owoców, stymuluję syntezę fitoaleksyn w zranionych tkankach, stymuluje kiełkowanie nasion

Przygotowanie warzyw do sprzedaży po przechowywaniu – usuwanie części niejadalnych, czyszczenie i mycie, sortowanie (klasy jakości), kalibrowanie (klasy wielkości), woskowanie, porcjowanie, ocieranie, pakowanie

Gleba – wymagające I klasa cebula, ogórek, kalafior, seler, sałata, papryka, por

mniej wymag II klasa – kapustne, rabarbar, chrzan, rzodkiewka, szpinak, fasola, groch zielony,

klasa III – korzeniowe – burak ćw, marchew, pietruszka, pom, szparag

Zab pielęgnacyjne – niszczenie skorupy na zasiewach, przerywanie roślin, ściółkowanie, naw weget, prowadzenie, podpieranie roślin, cięcie, ogławianie, walka z chwastami, chor, szkod  

Choroby infekcyjne

cebula, czosnek – zgnilizna szyjki cebuli, fuzaryjna zgnilizna cebuli, czarna pleśń cebuli, biała zgnilizna cebuli, antraknoza cebuli, zielona zgnilizna czosnku, bakteryjna zgnilizna czosnku, bakterioza czosnku,

kapustne – szara pleśń, mokra zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa, rizoktorioza kapusty, czarna plamistość, czarna zgnilizna kapustnych, bakteryjne gnicie róż kalafiora, wirus mozaiki rzepy, korzeniowe – czarna zgnilizna korzeni, zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, rizoktorioza korzeni marchwi, mokra zgnilizna warzyw korzeniowych,

pomidor – zgnilizna owoców, bakteryjna miękka zgnilizna, szara pleśń, czarna pleśń, mokra zgnilizna, fuzarioza, gorzka zgnilizna,

papryka – szara pleśń, czarna zgnilizna, bakteryjna miękka zgnilizna, ziemniak – zaraza ziemniaka, mokra zgnilizna, sucha zgnilizna, sucha zgnilizna, fomoza, oosporoza,

ogórek – szara pleśń, czarna zgnilizna, miękka zgnilizna, alternarioza,

dynia – alternarioza, antraknoza, czarna zgnilizna, miękka zgnilizna,

sałata – szara pleśń, zgnilizna twardzikowa

Hartowanie – 7-10 dni do momentu wysadzenia na miejsca stałe, wszystkie metody hartowania hamują wzrost roślin, rośliny hartowane są ciemniejsze od kontrolnych, na liściach kapustnych zwiększa się podczas hartowania warstwa nalotu woskowego, zapobiega nadmiernej transpiracji, objawem hartowania jest nabieranie przez rośliny czerwonego zabarwienia, liście są grubsze od kontrolnych,

Najbardziej istotne w związku z odpornością na mrozy są zmiany chemiczne, zachodzące w tkankach roślin hartowanych: zwiększenie suchej masy, zmniejszenie ogólnej zaw wody przy zwiększonej zaw wody „związanej”, absorbowanej przez koloidy i nie ulegającej zamarzaniu, zwiększenie ogólnej zaw węglowodanów, zmiany w postaci węglowodanów, polegające na przechodzeniu polisach w mono, zwiększenie kwasowości soku kom, zmiany w postaci białek (powstają zw proste)

Idealna gleba pod warzywa:

- przepuszczalna i przewiewna

- nie wymagające melioracji

- czynna flora glebowa

- wiosną łatwo obsycha

- łatwo się nagrzewa

- wierzchnia warstwa nie powinna się zaskorupiać

- bogata w zw. Pokarmowe

Wymagania gl. warzyw:

NAJWIĘKSZE: cebulowe, dyniowate, kalafior, seler, sałata, papryka; ŚREDNIE: kapusta, chrzan, szpinak, fasola, groch, rabarbar, pom. samokorzeniący; MAŁE: korzeniowe, szparag, pom. wysokorosnący.

...