warunkowanie klasyczne, opracowania(1)

Budohalska, Włodarski (cz.IV)

Interpretacje uczenia się

Warunkowanie klasyczne - Pawłow - pierwsze dowody empiryczne, że działalność psychiczna zależna od funkcjonowania mózgu

·                      ODRUCH WARUNKOWY - wyuczony na podstawie uprzedniego doświadczenia, występuje na bodziec pierwotnie obojętny, reakcja wyuczona, warunkowa, podobna do bezwarunkowej ale słabsza

2 rodzaje odruchów warunkowych:

1) odruchy POBUDZENIOWE

2) odruchy HAMULCOWE - uzyskuje się selektywnie operując odpowiednio wzmocnieniem (b.bezwarunkowy)

Odruchy Hamulcowe:

·                      WYGASANIE - zaprzestanie podawania bodźca bezwarunkowego po warunkowym

·                      RÓŻNICOWANIE - brak wznacniania reakcji na bodziec podobny do warunkowego

·                      OPÓŹNIENIE - przdłużanie czasu między bodźcem warunkowym a podaniem bezwarunkowego -> opóźnienie w wystapieniu r.warunkowej

·                      HAMOWANIE WARUNKOWE - gdy brak wzmacniania b.warunkowego podczas gdy w trakcie jego prezentacji lub przed podajemy b.obojętny. B.obojętny hamuje r.warunkową.

Warunkowanie wyższego rzędu - prezentacja po bodźcu obojętnym bodźca warunkowego, który wywołuje dobrze utrwaloną reakcję warunkowa -> po pewnym czasie r.warunkowa wystapi przy działaniu bodźca pierwotnie obojętnego = BODZIEC WARUNKOWY ZASTĄPIŁ BEZWARUNKOWY

·                      na tej zasadzie wytwarzają się u człowieka związki między konkretnymi przedmiotami a jego odpowiednikami słownymi - w ten sposób zdolność do odbierania dwóch rodzajów sygnałów - przedmioty w otoczeniu i mowa

Łuk danego odruchu (bezwarunkowy, odruchowy) - różne części układu nerwowego, ktore biorą udział w wytworzeniu związku czasowego. W składzie: receptor, włókna nerwowe (przewodzenie), ośrodek korowy odruchu, efektor ( w nim zachodzi reakcja)

·                      odruch warunkowy wytwarza się gdy zostanie przetorowana droga między ośrodkiem korowym bodźca warunkowego i bezwarunkowego

Hamowanie - proces aktywny a nie zanikanie pobudzenia. Jego zaobserowania = przewaga hamowania nad pobudzeniem

Irradiacja - rozprzestrzenianie się pobudzenia/hamowania na sąsiednie okolice. Potem następuje koncentracja wywołana indukcją ujemną = rozprzestrzeniające się pobudzenie zostaje zatrzymane przez irradiację hamowania. W ten sposób dochodzi do koncentracji pobudzenia

Indukcja dodatnia - gdy w pobliżu gdzie jest hamowanie wytwarza się pobudzenie

Rodzaje hamowania:

·                      WEWNĘTRZNE - występujące w tych samych okolicach co pobudzenie. Decyduje o wygaszaniu reakjci, różnicowaniu, wytworzeniu reakcji śladowej

·                      ZEWNĘTRZNE - w odp na bodźce zewn, które promieniuje również do innych części układu nerwowego

Sen - silne promieniowanie hamowania na korę i ośrodki podkorowe

Hipnoza - słabsze promieniowanie hamowania ale brak ognisk pobudzeniowych w korze ->uniemożliwienie wytworzenia połączeń czasowych

Nerwice - brak równowagi między pobudzeniem i hamowaniem

Układ nerwowy - 4typy:

1) silny, zrównoważony, ruchliwy - opowiadający sangwinikowi

2) silny, zrównoważony, powolny - flegmatyk

3) silny, niezrównoważony,  z przewaga pobudzenia - choleryk

4) słaby - melancholik

Behawioryzm - Watson - nie interesowała go świadomość TYLKO zachowanie, które może być obiektywnie badane

·                      obiektywne zjawiska - reakcje na bodźce - te z zewnątrz i te od wewnątrz (skurcze mięśni, procesy nerwowe)

Bodźce wrodzone - kichanie, płacz, czkawka, ruchy oczu, śmiech, zwroty głowy na boki, nieskoordynowane ruchy nóg i rąk

Emocje wrodzone - strach na silny dźwięk, gniew wywołany ograniczeniem ruchów dziecka, przyjemność przez pocieranie skóry, kołysanie

·                      na podstawie tych wrodzonych reakcji (odruchy) tworzą się nowe skojarzenia

·                      wskutek warunkowania każda reakcja wrodzona może być skojarzona z dużą liczbą bodźców

·                      skomplikowane zachowania = sekwencje reakcji prostych

Nawyki - rezultatem warunkowych powiązań między bodźcami i reakcjami

Prawo częstości - im częściej występuje dana reakcja tym częściej pojawi się w przyszłości w odp na ten bodziec

Prawo świeżości - im świeższe skojarzenie bodźca zOd reakcją tym bardziej prawdopodobne, że pojawienie się bodżca spowoduje wystąpienie reakcji

Tollman - uznawany za postaciowca ale jego poglądy zbliżone do behawiorystów

·                      należy zajmować się zachowaniem A NIE świadomością

·                      uczenie jako wpływ bodźców zewn na zachowanie ALE jest to proces poznawczy (nawiązanie do postaciowców) = nabywanie wiedzy o stosunkach między elementami danej sytuacji. Jego kierunek jest wyznaczany chęcią osiągnięcia celu

Jednostki wiedzy - struktury poznawcze. Inaczej STRUKTURY ZNAKOWE

·                      są to nie pojedyncze bodźce a ale zespoły = postacie (nawiązanie do postaciowców)

Cel - podkreślenie zależności między zachowaniem a celem.

·                      chcąc przewidzieć zachowanie trzeba znać cel

·                      uczenie = zachowanie zależne od celu i dążące do niego A NIE mechaniczna reakcja na sytuacje

·                      zachowania zmierzające do tego sanego celu mogą być różnorodne BO zalezą od indywidualnych cech, procesów poznawczych i przewidywań

Zmienne pośredniczące - pośrednik łączący zmienne niezleżne (bodziec) i zależne (reakcja)

·                      dla zrozumienia uczenia się nie nie wystarcza obserwacja jedynie S-R. Konieczne uwzględnienie procesów wewnętrznych a więc S-O-R

·                      zmienne pośredniczące pozwalają wyjaśnić zmienność zachowania, jego elastyczność, adaptacje do środowiska

·                      np. mapa poznawcza

Uczenie się a wykonanie

1) uczenie - wytwarzanie związków między znakami a celami

2) wykonanie - to co ujawniło się w zachowaniu z nabytego doświadczenia

Wektor wykonania - wartość zmiennej pośredniczącej wyznaczany przez potrzeby organizmu i wielkość przewidywanego wysiłku niezbędnego do osiągnięcia nagrody

Desygnat - wzmocnienie. Jeśli nie nastąpi po odpowiednim znaku uczenie nie dojdzie do skutku

Odmiana behawioryzmu podporządkowanego celom - powinność zajmowania się zachowaniem a nie świadomością, wpływem bodźców zewn na zachowanie (behawioryzm)

6 rodzajów uczenia się

1) FORMOWANIE SIĘ NA SKUTEK UPRZEDNICH DOŚWIADCZEŃ PREFERENCJI DO ZASPOKOJENIA POPĘDU

2) TWORZENIE SIĘ EKWIWALENTNYCH PRZEKONAŃ

3) FORMOWANIE SIĘ OCZEKIWAŃ - procesy poznawcze umożliwiające oczekiwanie następstwa zdarzeń + wybór tych, które najskuteczniej prowadzą do celu (najważniejszy

4) TWORZENIE SIĘ SPOSOBU WYKORZYSTYWANIA DOŚWIADCZEŃ POZNAWCZYCH - ta forma sprawia, że w tych samych warunkach przy wykorzystaniu tych samych inf osobnicy rozwiązują zadania w odmienny sposób. Wyjaśnia różnice indywidualne

5) RÓŻNICOWANIE POPĘDÓW - pozwala na odróżnienie uczucia głodu od pragnienia

6) UTRWALANIE WZORCÓW MOTORYCZNYCH - w toku opanowywania czynności motorycznych, polega na mechanicznym kojarzeniu bodźców z reakcjami

Poglądy wczesnych psychologów postaci - Wertheimer, Kohler, Koffka

·                      rozkład zjawisk psychicznych na części -> utrata tego co w nich najistotniejsze

·                      zjawiska psychiczne to CAŁOŚCI = POSTACIE i tylko tak moga być badane

·                      najczęściej ich badania dotyczyły percepcji. Na ich podstawie wyciągano wnioski dotyczące innych zjawisk psychicznych, w tym uczenia

·                      Pierwotnym zjawiskiem całość, dostrzeganie w niej składowych - wtórne zjawisko

·                      zwrócili uwage na organizację materiału oraz celu.

Uczenie się - np. seryjne składające się z izolowanych elementow polega na upostaciowieniu A NIE NA mechanicznym kojarzeniu

·                      elementy tracą samodzielność, stają się częścią całości

·                      wymaga uświadomienia sobie celu

·                      zasady upostaciowienia materiału - bliskości, zamknięcia przestrzeni (dostrzeganie całości kiedy elementy dążą do do zamknięcia przestrzeni, pregnancji (każda postać dąży do najlepszej formy

·                      proces poznawczy związany ze spotrzeganiem, które polega na percepcyjnej reorganizacji całości będącej konsekwencją uświadomienia sobie celu do którego sie dąży

Zapominanie - NIE JEST pomijaniem szczegółów przy odtwarzaniu a w zmianach dążących do lepszej postaci (pregnancja)

Powtarzanie - nie ma znaczenia przy ułatwianiu organizacji w 1postać BO nie istnieje powtarzalność wrażeń

·                      identyczność rzeczy możliwa dzięki TRANSPOZYCJI a ta możliwa BO w strukturze poznawczej decydującą rolę odgrywa całość i wzajemne powiązanie między elementami A NIE same elementy

Uczenie się przez wgląd - wyuczenie następuje nagle +poczucie zrozumienia o co chodzi (efekt acha) +efekty uczenia odporne na zapominanie i łatwo wykorzystywane w nowych sytuacjach

·                      świadczy, że osoba całą sytuację w nowym świetle

·                      wgląd w sytuację a wiec nagłe rozwiązanie problemu

Proces reorganizacji postaci - występuje we wszelkim uczeniu. Kiedy następuje dostrzeżenie między dwiema odrebnymi całościami spostrzeżeniowymi oraz gdy niezależne przedmioty zostały włączone w jedną całość

Stopniowe uczenie się metodą prób i błędów - seria nałych częściowych wglądów