|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
WYKŁAD 7 Antybiotyki. Wrażliwość drobnoustrojów na leki. Problem lekooporności.
· Definicja antybiotyku. Lek przeciwbakteryjny związek naturalny, syntetyczny lub półsyntetyczny przydatny klinicznie w leczeniu zakażeń bakteryjnych.
· Podział antybiotyków ze względu na mechanizmy działania na drobnoustroje.
a)Leki bakteryjne hamujące syntezę ściany komórkowej b)Leki p/bakteryjne hamujące syntezę nukleotydów = hamujące syntezę puryn i pirymidyn -sulfonamidy – syntetyczne leki p/bakteryjne np. sulfametoksazol c)Leki p/bakteryjne hamujące syntezę kwasu nukleinowego · Chinolony; mechanizm działania to zaburzanie syntezy DNA przez hamowanie wyrazy DNA; · Nitromidazole np. metronidazol – skuteczne wobec bezwzględnych beztlenowców · nowobiocyna
· amino glikozydy działają bakteriobójczo, szeroki zakres działania · Tetracykliny to antybiotyki bakteriostatyczne o szerokim spektrum działania; hamuja syntezę białek przez wiązanie z jednostką 30S rybosomy bakteryjnego i hamuj a wydłużanie peptydów
-inhibitory jednostki rybosomalnej 50S · Chloramfenikol · Antybiotyki makrolidowe: erytromycyna, klarytromycyna, azytromycyna · Linkozamidy np. linkomycyna, klindamycyna
· Antybiotyki działające bakteriobójczo i bakteriostatycznie. Bakteriobójczy – zabija bakterie, zmniejsza liczbę żywych bakterii w hodowli, zabijają jedynie rosnące bakterie
· Synergizm i antagonizm antybiotyków, znaczenie w zastosowaniu leczenia skojarzonego.
Jako leczenie pierwszego rzutu ZASADY KOJARZENIA ANTYBIOTYKÓW :
· Mechanizmy nabywania lekooporności przez drobnoustroje. -Zmiany mutacyjne genów właściwych, które wcześniej nie były odpowiedzialne za oporność lub genów, które odpowiadały za oporność na inne antybiotyki · Cel i zasady wykonywania antybiogramów
Aby określić wrażliwość danego drobnoustroju na działanie określonego antybiotyku lub chemioterapeutyku
Metoda rozcieńczeniowa pozwala na określenie minimalnego stężenia antybiotyku MIC hamującego wzrostu bakterii.
Etest łączy dyfuzję antybiotyku w agarze i ilościowe określenie stężenia hamującego MIC. Wykorzystuje się paski nasączone antybiotyki w gradiencie stężeń.
· Określenie wrażliwości na antybiotyki – pozwala na wybór najlepszego antybiotyku tj. o największym zakresie działania i o największej skuteczności, sile działania na wyizolowane szczepy bakterii. a) MIC – minimalne stężenie hamujące (najniższe stężenie antybiotyku pozwalające na zahamowanie danego drobnoustroju). b) MBC- minimalne stężenie bakteriobójcze ( najniższe stężenie antybiotyku działające bakteriobójczo)
· Metody oznaczania wrażliwości na chemioterapeutyki Ø Metody oznaczania MIC
1) metoda rozcieńczeń – metoda rozcieńczeń w podłożach płynnych (metoda rozcieńczeń probówkowych) oraz w podłożu stałym 2) metoda dyfuzji krążkowej na agarze= technika Kirby’ego i Bauera= metoda płytkowo-dyfuzyjna
Ad.1 Metody rozcieńczeniowe – są metodami ilościowymi , określającymi wartość najmniejszego stężenia chemioterapeutyku hamującego wzrost bakterii = MIC-
TECHNIKA: a) przygotowuje się serie próbówek zawierająca identyczną objętość bulionu i podwójne rozcieńczenia danego antybiotyku np. 32- 16- 8- 4-2-1-0,5um/ml do każdej dodaje się jednakowe ilości standaryzowanej zawiesiny badanego drobnoustroju => stężenie drobnoustroju jest stałe natomiast zmienia się ilość = stężenie antybiotyku; próbka kontrolna nie zawiera antybiotyku b) roztwory inkubuje się następnego dnia - w próbówkach w których stężenie antybiotyku jest niższe niż stężenie hamujące bakterie rosną i zawiesina mętnieje - w próbówkach w których stężenie antybiotyku jest równe lub większe od stężenia hamującego => bulion pozostaje przejrzysty - najniższe stężenie antybiotyku , które hamuje wzrost bakterii = MIC
Ad.2 Metoda dyfuzji krążkowej na agarze z użyciem krążków bibułowych nasyconych chemioterapeutykami w stężeniach jakie osiągają w surowicy krwi
TECHNIKA: a) hodowle wyizolowanej bakterii na bulionie (Mullera-Hiltona) wysiewa się na płytkę agarową i nakłada się na nią krążki bibułowe nasycone znanymi stężeniami odpowiednich antybiotyków b) po odpowiednim czasie inkubacji ok. 24h umożliwiającym wzrost wysianych bakterii, wokół krążków z antybiotykiem widoczne są jasne obszary tzw. Strefy zahamowania wzrostu, w których wzrost został zahamowany przez antybiotyk dyfundujący z krązka do agaru; w miarę zwiększania się odległości od krążka stężenie antybiotyku maleje; w miarę tego spadku osiąga ono taką niska wartość ze nie hamuje już wzrostu bakterii=> określa się to mianem stężenia krytycznego= odpowiada ono zewnętrznej granicy strefy zahamowania - im niższe MIC dla danego antybiotyku tym większa strefa zahamowania - po zmierzeniu średnicy strefy zahamowania określa się czy dany szczep jest odporny na antybiotyk czy wrażliwy
· test na obecność beta-laktamazy: technika: hodowlę drobnoustrojów nakłada się na krążek nasycony barwną cefalosporyną= nitrocefina; jeżeli beta-laktamaza jest produkowana=> hydrolizuje nitrocefine i następuje zmiana barwy z białej na różowo-czerwoną.
· Ogólne zasady skutecznego leczenia p/bakteryjnego
Cel: zmniejszenie powstawania szczepów odpornych Obniżenie kosztów leczenia Obniżenie wystąpienia działań toksycznych
Wyróżniamy: antybiotykoterapię empiryczna- wg polityki antybiotykowej – leki I rzuty bądź alternatywne, zależne od lokalizacji zakażenia, stanu pacjenta, oraz tego czy mamy do czynienia z zakażeniem szpitalnym czy też pozaszpitalnym itp. Antybiotykoterapię celowaną – na podstawie badania bakteriologicznego i zgodnie z antybiogramem.
· Odporność wrodzona= naturalna= pierwotna Niewrażliwość pewnych bakterii na niektóre grupy antybiotyków jest ich stałą, wrodzona cechą; odporność ta zwykle odnosi się do pewnych cech strukturalnych np. jest determinowana przez geny chromosomalne np.
- wysoka naturalna odporność wszystkich szczepów pseudomonas aeruginosa= na liczne chemioterapeutyki: penicyliny… uwarunkowana złożoną budową ściany kom pałeczki ropy błękitnej ograniczająca penetrację leków p/bakteryjnych
- niska naturalna odporność enterokoków czyli paciorkowców kałowych na penicylinę i ampicylinę spowodowana niskim powinowactwem białek wiążących penicylina = PBP oraz na antybiotyki aminoglikozydowe.
· Odporność nabyta – na antybiotyki oznacza pojawienie się szczepów opornych = nabywanie odporności przez niektóre szczepy bakterii za pomocą dwóch mechanizmów:
1)mutacji 2)przekazywania genów oporności między bakteriami, głównie przez plazmidy (koniugacja)
Ad.1 Odporność mutacyjna – wynika z mutacji chromosomalnej, która czyni bakterie niezdolną do interakcji z lekiem p/bakteryjnym
a) mutacja białek wiążących penicylinę = PBP (protein-binding-proteins tj. zmiana cząsteczki docelowej np. u dwoinki zapalenia płuc lub rzeżączki doprowadziły do odporności na penicylinę. Czy tez białek wiążących metycylinę u s. ureus: gen chromosomalny kodujący PBP. b) Zmiany w podjednostce 30S rybosomy wywołana mutacja chromosomalna- wiąże się z wysokim stopniem oporności na amninglikozydy stwierdzaną pałeczek jelitowych gram -, oraz paciorkowców kałowych. c) Mutacja białek porynowych, która może zaburzać transport antybiotyków do komórki bakteryjnej; ten typ mutacji przejawia się zwykle jako wielooporność : poryny to swoiste białka błony zew bakterii gram -; zapewniają drogę wejścia dla wielu hydrofilnych antybiotyków; mutacje zmieniają strukturę białek antybiotyków np. mechanizm oporności d) Mutacja polimerazy DNA zależnej od DNA np. występuje w szczepach dwoinek zap. opn m-rdz. e) Zmiana gyrazy DNA- jest odpowiedzialna a oporność pałeczek jelitowych gram -, w tym E. coli na chinoliny( na zakażenia dr moczowych) f) Zmienione enzymy docelowe – wykrywane np. w szczepach wielu gatunków bakterii opornych na sulfonamidy lub trimetoprim
Ad.2 Nabywanie genów oporności najczęściej za pomocą plazmidów Plazmidy oporności tzw. Plazmidy R- zawierają jeden lub więcej genów dominujących, które kodują syntezę enzymu inaktywującego lub modyfikującego leki p/bakteryjnych ; są zwykle przekazywane na drodze koniugacji.
a) enzymatyczna inaktywacja leków p/bakteryjnych- bakterie mogą wytwarzać swoiste enzymy, które inaktywują lub modyfikują leki (przed lub po jego przedostaniu się do komórki bakteryjnej) beta laktamazy- hydrolizują (rozkładają) pierścień beta-laktamowy antybiotyków beta-laktamowych czyli penicylin i cefalosporyn
b) zmiany białek transportu błonowego (odpowiedzialne za transport przez błonę cytoplazmatyczną)- odpowiedzialne za oporność na tetracykliny u bakterii z rodziny Enterobakteriacae lub chinologów u E.coli na skutek zmniejszenia transportu antybiotyku do wnętrza komórki.
c) Aktywne usuwanie antybiotyku z komórki bakteryjnej – synteza nowych białek transportowych, które aktywnie usuwają antybiotyk np. aktywnie usuwają tetracyklin z komórek bakterii jelitowych Gram -;
d) Synteza enzymów mniej wrażliwych na leki hamujące-> tj. rozwój szlaków alternatywnych Zmutowany enzym może ominąć blokadę spowodowana przez antybiotyk, wykorzystując inny szlak metaboliczny mp. Wankomycynooporne szczepy Enterococcus czyli paciorkowców kałowych lub oporność pałeczek jelitowych Gram-, na sulfonamidy lub oporność S.aureus na trimetoprim.
· GRONKOWCE: MRSA= methicillin – resistant S.aureus- szczepy gronkowca oporne na metycylinę (kładziemy krążek z Oksacyliną)
· STREPTOCOCCUS PNEUMONIAE PRP- szczepy dwoinki zapalenia płuc oporna na penicyliny; jest to genetycznie uwarunkowana oporność związana z PBP
· PAŁECZKI GRAM( – )Z RODZINY ENTEROBACTERIACEAE ESBL(+) – szczepy wytwarzające beta- laktamazę o poszerzonym profilu substratowym enzymu, która rozkłada wszystkie antybiotyki beta-laktamowe z wyjątkiem cefoksyny i karbapenemów.
|
Menu
|