|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
SEM. III : SSANIE, POŁYKANIE, WYMIOTY, ODDYCHANIE, FONACJA, MOWA ARTYKUŁOWANA SSANIE Jama ustna jest narządem, który od pierwszych chwil po urodzeniu spełnia najważniejszą czynność dla utrzymania życia człowieka - pobieranie pokarmu. Wiążą się z nią czynności: ssania, połykania i żucie
Ssanie jest jedną z podstawowych czynności fizjologicznych noworodka i niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia. Jest to odruch wrodzony, bezwarunkowy składający się szeregu złożonych ruchów, łączących w sobie w sposób rytmiczny właściwe ssanie z czynnością połykania i oddychania. Ssanie jest najwcześniej ujawniającym się odruchem w rozwoju ontogenetycznym.
Ośrodek ssania zlokalizowany jest w rdzeniu przedłużonym w sąsiedztwie ośrodków połykania i oddychania.
Ramieniem doprowadzającym bodźce czuciowe z obszaru jamy ustnej do ośrodka ssania jest cześć czuciowa nerwu trójdzielnego (V) Odruchowe włókna odśrodkowe biegną droga nerwów zaopatrujących mięśnie czynne w czasie ssania: § część ruchowa nerwu trójdzielnego (V) § nerw twarzowy (VII) § nerw podjęzykowy (XII)
Dzięki dobrze wykształconemu odruchowi ssania noworodek potrafi zaspokoić głód w ciągu 10-15 minut karmienia już w pierwszej dobie życia. Karmienie naturalne jest najbardziej odpowiednim sposobem odżywiania noworodka i niemowlęcia, ponieważ mleko kobiece zawiera wszystkie składniki, witaminy i przeciwciała potrzebne do prawidłowego rozwoju dziecka w pierwszych miesiącach życia.
Ssanie jest czynnością złożona, dwufazowa, która trwa około 1,5 sekundy.
I faza ssania, podczas której występuje obniżenie żuchwy: 1) koniec języka wysuwa się ku przodowi pod brodawkę sutkową matki 2) grzbiet języka unosi się ku górze, usuwając prawie całe powietrze z jamy ustnej 3) wargi obejmują brodawkę i przyległą cześć sutka, wyłączając dostęp powietrza 4) od strony cieśni gardła jama ustna zamknięta jest przez podniebienie miękkie, które styka się z nasada języka. 5) język obniża się do dna jamy ustnej 6) język wykonując ruch od przodu ku tyłowi wciąga brodawkę w głąb jamy ustnej, koniec brodawki dochodzi do granicy podniebienia twardego i miękkiego 7) brodawka leży bliżej szczęki niż żuchwy, w odcinku przednim jamy ustnej pomiędzy wałem dziąsłowym górnym a końcem języka, który układa się na wale dziąsłowym dolnym i koniuszkiem dotyka błony śluzowej wargi dolnej 8) jama gardłowa wypełniona jest powietrzem, a oddychanie odbywa się bez przeszkód przez nos
II faza ssania, podczas której żuchwa unosi się: 1) koniec języka wraz z wałem dziąsłowym dolnym przyciska brodawkę do górnego wału dziąsłowego 2) język przylegając do dolnej powierzchni brodawki wykonuje ruch falisty od przodu ku tyłowi, przyciskając brodawkę do podniebienia twardego 3) w wyniku tych ruchów pokarm wypływa z brodawki 4) grzbiet języka unosi się w kierunku tylnego brzegu podniebienia twardego, uzyskując z nim ścisły kontakt 5) brodawka sutkowa w następstwie tych ruchów skraca się i przybiera pierwotny kształt 6) w tym czasie nasada języka obniża się, podniebienie miękkie unosi się ku górze, pokarm spływa do gardła, a następnie przechodzi do przełyku 7) oddychanie w tym momencie jest wstrzymane
Schemat karmienia naturalnego a) faza obniżenia żuchwy b) faza unoszenia żuchwy i końca języka c) przyciskanie językiem brodawki sutkowej do podniebienia twardego d) ułożenie grzbietu języka i podniebienia miękkiego w czasie połykania
W czasie karmienia naturalnego dziecko wydobywa pokarm z brodawki sutkowej w wyniku pracy mięśni języka oraz mięśni obniżających i unoszących żuchwę. Praca tych mięśni wraz z czynnością zewnętrznego pierścienia mięśniowego jamy ustnej stanowi bodziec dla prawidłowego rozwoju narządu żucia. Dzięki wysokiemu ustawieniu krtani i nagłośni u noworodka lub niemowlęcia odbywają się równocześnie: ssanie, oddychanie i połykanie.
Odruch ssania związany z karmieniem naturalnym zanika stopniowo w 1 roku życia. Może się utrwalić, co jest bardzo niekorzystne dla rozwoju narządu żucia. Kolejne etapy wyrzynania się zębów mlecznych, karmienie dziecka za pomocą łyżeczki pokarmami półpłynnymi i stałymi sprawiają, że na miejsce odruchu ssania pojawia się nowa czynność związana z pobieraniem pokarmu tzn. żucie.
Połykanie
Połykanie jest czynnością ruchowa mięśni, w wyniku której pokarm lub ślina znajdująca się w jamie ustnej przechodzi do żołądka przez gardło i przełyk. Połykanie jest czynnością odruchową, wrodzona, występuje już w 4 miesiącu życia płodowego.
U zdrowego, donoszonego noworodka połykanie jest odruchem silnie wykształconym i wraz z oddychaniem i ssaniem - odruchem ważnym dla zachowania życia.
Ośrodek połykania znajduje się w rdzeniu przedłużonym powyżej ośrodka oddechowego.
Odruchowe włókna dośrodkowe biegną drogą nerwu językowo-gardłowego (IX) i gałęzi gardłowej nerwu błędnego (X). Odruchowe włókna odśrodkowe biegną drogą nerwów ruchowych, zaopatrujących mięsie czynne w czasie połykania.
Liczba wykonanych w ciągu doby aktów połykania jest indywidualna dla każdej osoby i zależna od wieku. U dzieci w wieku przedszkolnym połykanie występuje około 2400 razy na dobę, u dzieci 5-12 letnich 800-1200 i u dorosłych około 400-675 razy na dobę.
Rozróżnia się dwa fizjologiczne typy połykania: § trzewny (wisceralny) - u noworodka i niemowlęcia § dojrzały (somatyczny) - w okresie dziecięcym i u człowieka dorosłego
W trzewnym typie połykania istnieją 3 fazy: § ustna § gardłowa § przełykowa Natomiast w dojrzałym typie połykania wyróżniamy 4 fazy: § przygotowawcza § ustna § gardłowa § przełykowa
Cechy połykania trzewnego: § żuchwa oddalona od szczęki, § występuje zwiększone napięcie mięśnia okrężnego ust, mięśni policzkowych i bródkowych, § w czasie połykania język leży między wałami dziąsłowymi, tak że jego boczne brzegi dotykają błony śluzowej policzków, a koniec języka błony śluzowej wargi dolnej Od 18 miesiąca do 3 roku życia dziecka, (wraz z kształtowaniem się zgryzu w uzębieniu mlecznym) trzewny typ połykania zanika stopniowo i pojawia się dojrzały typ połykania.
Cechy połykania dojrzałego: § żuchwa jest w położeniu zwarcia centralnego, które jest ustabilizowane przez napięcie mięśni żwaczy, skrzydłowych przyśrodkowych, skrzydłowych bocznych i skroniowych § koniec języka opiera się w czasie połykana o błonę śluzową podniebienia w okolicy otworu przysiecznego ponad i za siekaczami górnymi
Przewaga czynnościowa mięśnia okrężnego ust, mięśni policzkowych i bródkowych oraz zbyt, słabe napięcie mięśni unoszących żuchwę powodują, że język w czasie połykania układa się między łukami zębowymi, tak jak przy połykaniu niemowlęcym
WYMIOTY Opróżnianie górnych odcinków przewodu pokarmowego w kierunku przeciwnym do połykania nazywa się wymiotami.
Jest to odruch obronny, który uwalnia żołądek od przepełnienia zwykłym pokarmem, a zwłaszcza zapobiega działaniu ciał szkodliwych i trujących. Podczas wymiotów opróżnia się w zasadzie żołądek, chociaż może też wydalać się zawartość jelit i dolnej części przełyku. Ośrodek wymiotny znajduje się w grzbietowej i bocznej części tworu siatkowatego rdzenia przedłużonego.
Włókna odśrodkowe odruchu wymiotnego stanowią: § nerw błędny § nerwy współczulne § nerwy przeponowe § ruchowe nerwy czaszkowe Włókna dośrodkowe odruchu wymiotnego stanowią: § nerw językowo-gardłowy § nerw błędny § włókna aferentne biegnące za współczulnymi z narządów wewnętrznych § inne nerwy zmysłowe i ośrodki w korze mózgu, które mogą doprowadzić do wymiotów odruchowo-warunkowych
Wymioty poprzedza zwykle zespół objawów wegetatywnych, zwanych nudnościami, do których należy: § złe samopoczucie, § osłabienie, § mdłości, § poty, § zwolnienie tętna § spadek ciśnienia krwi § zaburzenia oddechowe
Wymioty mogą wywoływać: § mechaniczne drażnienie nasady języka i wejścia do gardła § drażnienie błony śluzowej żołądka środkami chemicznymi np. siarczan miedzi, korzeń wymiotnicy § pozajelitowe podanie apomorfiny § drażnienie chemo- i mechanoreceptorów narządów wewnętrznych § nieprzyjemne zapachy, widoki i odczucia smakowe, choroba lokomocyjna
ODDYCHANIE Oddychanie, jeden z zasadniczych przejawów życia, polega na wymianie gazów pomiędzy organizmem żywym a otaczającym go środowiskiem. Szybkość oddychania zależy głównie od wieku, u człowieka dorosłego wynosi 15-18 oddechów na minutę, u dzieci około 30 oddechów na minutę. Oddychanie, które w warunkach fizjologicznych odbywa się przez nos, utrzymuje napięcie mięśni warg, które wraz z mięśniami policzków równoważy działanie mięśni języka, pozwalając na harmonijne kształtowanie się łuków zębowych i podniebienia. Zaburzenie toru oddychania może wystąpić z powodu: § hipotonii mięśni warg, § przy zbyt niskim układaniu głowy niemowlęcia, § niewłaściwym odżywianiu, § krzywicy, § patologicznych stanach w jamie nosowo-gardłowej w postaci przerostu 3 migdałka, § stanów zapalnych błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, § stanów alergicznych § skrzywienia przegrody nosowej Nieprawidłowa pozycja głowy podczas snu : · zbyt niskie ułożenie głowy sprzyja utrwaleniu tyłożuchwia i powstaniu nawyku oddychania przez usta · zbyt wysokie ułożenie głowy - przewagę działania maja mięśnie wysuwające żuchwę · zbył wysokie ułożenie głowy - prowadzi do wytworzenia się przodożuchwia
Nieprawidłowy mechanizm oddychania stwarza szereg ujemnych następstw dla rozwijającego się narządu żucia: 1. Zaburzeniu ulega wzajemna równowaga mięśni mimicznych i języka. 2. Powietrze przedostające się do tchawicy z ominięciem dróg nosowych jest niedostatecznie nawilżone, nie ogrzane i zanieczyszczone, co sprzyja powstawaniu ostrych i przewlekłych stanów zapalnych w górnych i dolnych drogach oddechowych. 3. Skrzydła nosa zwężają się, mowa staje się nosowa, węch ulega przytępieniu. Wskutek zastojów żylnych dochodzi do przerostu tkanki limfatycznej, która zamyka trąbkę słuchową, powodując upośledzenie słuchu i nawracające zapalenia ucha środkowego. 4. Górne siekacze nie hamowane napięciem wargi górnej wychylają się. W powstałej poziomej szparze między górnymi i dolnymi siekaczami układa się warga dolna, pogłębiając wtórne, zniekształcenie zgryzu.
Nawykowe oddychanie przez usta a) Hipotonia mięśnia okrężnego ust b) Tyłozgryz z protruzją siekaczy górnych
5. Zmianom tym towarzyszą patologiczne objawy w przyzębiu. Stale otwarta szpara ust powoduje w przedsionku jamy ustnej: 6. Rozpulchnienie i przekrwienie brodawek dziąsłowych w obrębie siekaczy górnych jest typowym obrazem klinicznym u dzieci oddychających przez usta.
W czynności artykulacyjnej jamy ustnej uczestniczą: ... |
Menu
|