Ustrój organów ochrony prawnej System wymiaru sprawiedliwości w Polsce, wsap

Ustrój organów ochrony prawnej System wymiaru sprawiedliwości w Polsce

Teksty prawne: Sądy i Trybunały, rzecznicy interesu społecznego, podmioty pomocy prawnej, organy porządku publicznego i ścigania karnego.

1)       KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U, z dnia 16 lipca 1997 r.)

2)       USTAWA z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. (Dz.U. z dnia 1 września 1997 r.)

3)       USTAWA z dnia 26 marca 1982 r, o Trybunale Stanu. (Dz.U. z 1993 r. Nr.38, poz. tekst jednolity)

4)       USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa. (Dz.U. z dnia 18 września 2001 r.)

5)       USTAWA z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym. (Dz U. z dnia 31 grudnia 2002 r.)

6)       USTAWA z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

(Dz. U. z dnia 20 września 2002 r.)

7)       USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. (Dz. U. z dnia 12 września 2001 r.)

8)       USTAWA z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o ustroju sądów wojskowych (tekst jednolity) (Dz.U.07.226.)

9)       USTAWA z dnia 1 grudnia 1961 r. o izbach morskich.1'" (Dz. U. z dnia 15 grudnia 1961 r.) (quasi sądowy organ orzekający)

10)   USTAWA z dnia 20 czerwca  1985 r.  o prokuraturze, (tekst jednolity) Dz.U. 02.21.206

11)   USTAWA z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, (tekst jednolity) Dz.U 01.14.147

12)   USTAWA z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze, (tekst jednolity) Dz.U.02.123.1058

13)   USTAWA z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, (tekst jednolity) Dz.U.02.123.1059

14)   USTAWA z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie, (tekst jednolity) Dz.U.02.42.369

15)   USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jednolity)

16)   USTAWY o policji, ABW, CBA.

17)   ETS oraz ETPC

3

Wymiar sprawiedliwości   - jego organizacja jako element systemu organów ochrony prawnej, przedmiot badawczy, dyscyplina naukowa? I Tytułem wstępu.

System organów ochrony prawnej. Przedmiot „dyscypliny naukowej"?

Problematyka norm prawnych odnoszących się do działalności organów ochrony prawnej w kontekście :

a)      opisu ich struktury (normy ustrojowe - przykładem: US Powszechnych, US Wojskowych, US Administracyjnych);

b)     opisu sposobu działania (normy procesowe - przykładem: kpk, kpc, kpa);

c)      opisujących różne grupy stosunków społecznych, podlegających ochronie prawnej (normy prawa materialnego - przykładem kk, kc, administracyjne, morskie, wykroczeniowe)

Uwzględniając powyższe uwagi problematyką badawczą oraz poznawczą zagadnień ustrojowych organów ochrony prawnej (w tym sądów) na użytek niniejszych rozważań będzie,

- prawna regulacja ich struktury, zadań, kompetencji, funkcjonowania w tym układzie kiedy zasadniczym celem tychże organów jest utrzymanie porządku prawnego, ochrona konstytucyjnie (ustawowo) określonych dóbr. Prakseołogicznie rzecz biorąc poszukiwanie efektywnych rozwiązań modelowych w zakresie struktur, procedur, funkcji, zadań. Badania porównawcze (komparystyka).

Ochrona prawna (udzielić ochrony prawnej, odmówić jej a proces cywilny, karny, administracyjny). Kiedy działania określonego podmiotu stanowią o tym, że jest udzielona, że jej odmówiono sic!!!!

Pośród cech koniecznych (uzasadniających zaliczenie danego podmiotu do grapy organów ochrony prawnej) wskazać należy na stały charakter takiej ochrony (jej permanentność), stosowne zorganizowanie organu (pewne minimum musi być zachowane), podejmowanie działań głównie dla ochrony prawa.

3              Czy potrzebne jest CBA? ABW, PZ - ety, itp.T. Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie

Inaczej mówiąc także w podsumowaniu uznać należy, że ochrona prawna to ochrona za pomocą prawa dóbr i wartości niezbędnych w egzystencji i w rozwoju jednostek, grupspołecznych, społeczeństwa polega zaś zazwyczaj na zastosowaniu norm (przepisów) prawa czyli orzekaniu, w konsekwencji na wykonywaniu orzeczeń, kontroli przestrzegania prawa, świadczeniu pomocy prawnej.

Dotychczasowe uwagi pozwalają na kolejną konstatację co do funkcji ochrony prawnej -Sądy i inne organy ochrony prawnej powołane są do ochrony i chronią3 :

a)       interes prywatny

b)       interes społeczny.

Mając zaś na uwadze cele przyświecające działalności wspomnianych organów (także sądy), sposób działania, użytej sankcji możemy wyróżnić:

a)       ochronę obwarowaną przymusem państwowym i taką za którą stoi tylko oddziaływanie środowiskowe, społeczne, wychowawcze;

b)       ochronę w sytuacjach konfliktowych i niekonfliktowych;

c)       represyjną i prewencyjną;

II Rodzaje ochrony prawnej (modele teoretyczne)

1.                   Orzekanie

2.                   Pojednawstwo

3.                   Kontrola przestrzegania prawa

4.                    Pomoc prawna

Ad.l Rozumiane jako podejmowanie decyzji (orzeczenia, wyroki) wiążącej (stanowczej) co do sposobu załatwienia sytuacji konfliktowej i bez konfliktu (spornej i niespornej) w stosownej procedurze za pomocą środków określonych prawem, przez podmiot trzeci (np. organ sądowy), podmiot będący stroną konfliktu, bądź ich przełożonego, za których wykonaniem stoi przymus państwa, względnie inny jego rodzaj.

Ad.2 Rozumiane jako załatwienie konfliktu w drodze jednania, godzenia jego stron. Kiedy poszukiwanie porozumienia stron konfliktu z udziałem osoby trzeciej - mediacja, kiedy udział podmiotu specjalnego (komisji rozjemczej) opracowującego propozycje załatwienia konfliktu - rozjemstwo.

3 W znaczeniu przedmiotowym chronią obowiązujący (konstytucyjny) porządek prawny, w znaczeniu podmiotowym chronią praw obywatela (jednostki, grapy obywatelskiej)

Ad.3 Rozumiane jako badanie zgodności postępowania określonych podmiotów z prawem. Kontrola tego rodzaju uwzględnia wyłącznie ocenę wg kryterium legalności, jejprzeciwstawieniem może być kontrola prowadzona z punktu widzenia celowości podejmowania działań (np. określonych wydatków), zaś kryterium odniesienie do pojęcia „dobrego gospodarza". Przykładem pierwszej - sądownictwo administracyjne, drugiej kontrole NIK. Zakres kontroli - tak ograniczony do niektórych zagadnień jak i nieograniczony - podmiotowo czy też przedmiotowo. Treść kontroli ~~ to zwykle czynności badania i wnioski z tegoż badania płynące. Odpowiednio środki ujawniania i reagowania. Towarzyszy temu uprawnienie kontrolującego do wydania wiążących kontrolowanego zarządzeń (kontrola i nadzór), względnie prawo wystąpienia ze stosownymi wnioskami do kontrolowanego. Kontrola wykonywana jako samoistna (NIK, dawniej prokuratorska kontrola przestrzegania prawa) i niesamoistna (w czasie orzekania - kontrola procesowa), konstytucyjności (TK), państwowa - niepaństwowa, resortowa, terenowa, specjalistyczna, zewnętrzna i wewnętrzna.

Ad.4 Rozumiana jako rodzaj usługi o charakterze stałym (dorywczym z punktu widzenia klienta), świadczonej podmiotom stosunków prawnych w celu ochrony ich prawnego

interesu (ochrona praw podmiotowych). Wykonywana jest zazwyczaj w formie zastępstw prawnych (w procesie i poza nim), obrony w sprawach karnych, sporządzaniu aktów prawnych, umów, w obsłudze legislacyjnej, poradnictwa.

Zatem - organ ochrony prawnej , to organ powołany do jej ochrony i pod tym kątem zorganizowany. Funkcje i przedmiot jego działalności rozstrzygają o jego charakterze.

Organy ochrony prawnej - orzekające.

1)      Sądy i TRYBUNAŁY

2)      ETS oraz Sąd I Instancji, ETPCz.

3)      QUASI SĄDOWE

Za Sąd (organ sądowy) uważa się organ powołany do wymierzania sprawiedliwości , orzekający w imieniu określonego suwerena (Wyrok w Imieniu Rzeczypospolitej Polskiej), wyposażony w ustrojowe, materialno-prawne i procesowe gwarancje prawidłowego ORZEKANIA. Posiadający tzw. atrybuty sądowe (sądu).

Pośród nich - ustrojowe :

8 Iustitia - sprawiedliwość (por. Instytucje Justyniana Warszawa 1986) „jest stałą oraz niezmienną wolą przyznającą każdemu należne mu prawo". „Każdemu to co przyznaje mu prawo" (Ch, Perelman, O sprawiedliwości, Warszawa 1959

1. niezależność organu sądowego,

2.                    nieusuwalność sędziów oraz niezawisłość sędziowska,

3.                   ...