uslugi, Geografia, II

1.        Usługi – III sektor gospodarki narodowej; nie wytwarza żadnych dóbr materialnych, lecz zaspokaja potrzeby konsumentów i producentów

2.        Znaczenie usług w życiu i gospodarce człowieka; podział usług:

◦          dla producentów i biznesu:

▪          transport i gospodarka magazynowa

▪          pośrednictwo finansowe

▪          obsługa nieruchomości

▪          wynajem maszyn i sprzętu

▪          informatyka

▪          prowadzenie prac badawczo-rozwojowych

◦          ogólnospołeczne:

▪          administracja publiczna

▪          obrona narodowa

▪          działalność organizacji członkowskich

▪          organizacja i zespoły narodowe

◦          dla konsumentów:

▪          materialne:

ñ           handel i naprawy

ñ           hotele i restauracje

ñ           usługi osobiste

ñ           transport pasażerski i łączność

ñ           działalność komunalna

▪          niematerialne:

ñ           edukacja

ñ           ochrona zdrowia i opieka społeczna

ñ           działalność związana z rekreacją, kulturą i sportem

3.        Komunikacja – odbywa się między oddalonymi od siebie miejscami.

4.        Podział komunikacji:

◦          transport – polega na przemieszczaniu osób, ładunków, energii:

▪          taśmociąg

▪          przewodowy:

ñ           przewód elektroenergetyczny

ñ           rurociąg (wodo-, ciepło-, nafto-, gazo-ciąg, przewód kanalizacyjny)

▪          lądowy:

ñ           drogowy (tragarz, zwierzę juczne, rower, motorower, motocykl, samochód)

ñ           szynowy (tramwaj, kolej, kolej linowa)

ñ           wodny (śródlądowy, morski i oceaniczny)

ñ           powietrzny (lotniczy)

◦          łączność – służy przekazywaniu informacji:

▪          pocztowa

▪          bezprzewodowa (radio, telewizja, radiotelefon, telefon kom., łączność satelitarna)

▪          przewodowa (telegraf, telefon, telefaks, Internet)

5.        Transport samochodowy:

+ możliwość dotarcia do niemal wszystkich siedzib bez konieczności przesiadania się i               przeładunku („od drzwi do drzwi”)

+ niskie koszta transportu ładunku na małą odległość

+ niskie koszta budowy linii

- zależność od pogody

- duże zanieczyszczenia powietrza

- zajmowanie dużych powierzchni terenu przez parkingi i stacje paliw

6.        Transport kolejowy:

+ duża ładowność

+ małe zanieczyszczenia powietrza

+ regularność przewozów pasażerskich

- duże ryzyko kradzieży

- zależność od rzeźby terenu

- wysokie koszta budowy linii i stacji

7.        Transport lotniczy:

+ duża prędkość

+ brak konieczności budowy linii

+ mała liczba wypadków

- duże zanieczyszczenia powietrza

- zależność od pogody

- wysokie koszta transportu ładunku na dużą i małą odległość

8.        Transport wodny rzeczny:

+ czasami stanowi atrakcję turystyczną

+ małe zanieczyszczenia powietrza

+ duża ładowność

- mała prędkość

- zależność od pogody i stanu wody

- wysokie koszta budowy kanałów

9.        Transport wodny morski:

+ małe zanieczyszczenia powietrza

+ brak konieczności budowy linii

+ bardzo duża ładowność

- zależność od pogody

- mała prędkość

- podczas katastrof tankowców dochodzi do zanieczyszczenia wód

10.     Rurociąg:

+ niskie koszta transportu ładunku na dużą i na małą odległość

+ małe zanieczyszczenia powietrza

+ niezależność od środowiska

- wysokie koszta budowy linii i stacji

- trudność w budowie linii i stacji uzależniona od rzeźby terenu

- możliwość przesyłania tylko jednego rodzaju ładunku

11.     Transport przewodowy:

+ brak zanieczyszczeń powietrza

+ brak hałasu

+ energia, ciecz lub gaz mogą być transportowane bezpośrednio od nadawcy do odbiorcy

- (tak jak rurociągi)

12.     Żegluga kabotażowa – żegluga, gdzie towary przewozi się od portu do portu w obrębie jednego państwa

13.     Armator – właściciel statku

14.     Kraje taniej bandery – kraje, w których rejestrowane są statki innych państw, ponieważ mają niższe opaty rejestracyjne i podatkowe, mniejsze wymagania nadzoru, łagodniejszą kontrolę działalności armatora (Liberia, Panama, Kostaryka, Cypr, Wyspy Bahama)

15.     DWT – łączna nośność statku wodnego

BRT – łączna objętość statku wodnego

16.     Biała flota – rejsy, które odbywają się tylko w celach turystycznych

17.     Tranzyt – przewóz osób, towarów z jednego państwa do drugiego przez trzecie (państwo tranzytowe)

18.     Ocena warunków przyrodniczych dla rozwoju transportu w Polsce:

◦          dostępność do Morza Bałtyckiego – możliwość rozwoju żeglugi dalekomorskiej

◦          gęsta sieć rzeczna – możliwość rozwoju żeglugi śródlądowej

◦          teren nizinny – możliwość rozwoju transportu lądowego, kolejowego, samochodowego

◦          śnieżyce, niskie i wysokie temperatury, które utrudniają rozwój transportu

19.     Rozwój transportu w Polsce:

◦          kolejowego:

▪          najstarsza linia Wrocław-Oława (XIX w.)

▪          kolejna to linia Warszawa-Wiedeń (XIX w.)

▪          sieć jest rozmieszczona nierównomiernie; największa gęstość – obszary zaboru pruskiego

▪          obszary południowe – rozwój przemysłu (ciężkiego) górnictwa

▪          średnia gęstość linii w Polsce : 3,4 km/100 km2

▪          najważniejsze linie:

ñ           magistrala węglowa (Zagłębie Górnośląskie-Port w Gdyni)

ñ           centralna magistrala (Zagłębie Górnośląskie-Warszawa)

ñ           linie tranzytowe (Polska Zachodnia-Polska Wschodnia)

▪          transport kolejowy w Polsce obecnie ulega:

ñ           prywatyzacji

ñ           zmianom częstotliwości kursów

ñ           likwidowaniu linii nierentownych

◦          samochodowego:

▪          odgrywa najważniejszą rolę

▪          wzrasta gęstość dróg (82,8km/100km2) – dofinansowania unijne

▪          wzrasta liczba samochodów

▪          niska jakość dróg

▪          istniejące drogi ulegają zniszczeniu

◦          wodnego:

▪          największe porty w Gdańsku, Szczecinie, Gdyni

▪          najtańszy transport

▪          służy do przewozu towarów o dużej masie (zboże, surowce miner.) na duże odległości

◦          powietrznego:

▪          służy do przewozu pasażerów na duże odległości lub produktów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub są pilnie potrzebne

▪          rozwija się dość intensywnie dzięki tanim liniom lotniczym

◦          przemysłowego:

▪          tranzyt ropy naftowej – rurociąg „Przyjaźń” (Polska-Rosja)

▪          tranzyt gazu ziemnego – rurociąg jamalski

20.     Gospodarcze wykorzystanie mórz; w Polsce rozwija się:

◦          żegluga dalekomorska

◦          rybołówstwo

◦          pozyskiwanie bogactw mineralnych (ropa, gaz, sól, bursztyny)

◦          przemysł stoczniowy, przetwórstwa rybnego

◦          turystyka

21.     Konwencja praw morza – zawiera przepisy dotyczące wykorzystania mórz:

◦          wody terytorialne – pas 22,5 km (12 mil) liczony od linii brzegowej w głąb akwenu wodnego

◦          wody wewnętrzne – zatoki, zalewy, cieśniny mogą sięgać do 24 mil od zewnętrznej granicy wód terytorialnych

◦          wody strefy ekonomicznej – 200 mil od linii brzegowej w głąb akwenu (połowy, pozyskiwanie bogactw, budowa sztucznych wysp)

22.     Rodzaje statków:

◦          towarowe (zbiornikowce, masowce, chemikalowce, kontenerowce)

◦          pasażerskie

◦          rybackie (kutry, lugry, trowlery, sejnery)

◦          sportowo-turystyczne (jachty)

◦          specjalne (ratownicze, pożarnicze, holowniki, lodołamacze, latarniowce, pogłębiarki, oceanograficzne)

23.     Turystyka – różne formy podróżowania bez zmiany stałego miejsca pobytu, nie dłużej niż rok i nie w celach zarobkowych

24.     Rodzaje turystyki:

◦          ze względu na zasięg przestrzenny:

▪          krajowa

▪          zagraniczna

◦          ze względu na czas:

▪          krótkoterminowa

▪          średnio...

▪          długo...

◦          ze względu na cel wyjazdu:

▪          krajoznawcza (poznanie nowego regionu, kraju)

▪          wypoczynkowa (regeneracja sił)

▪          pielgrzymkowa (cel religijny)

▪          kongresowa (udział w konferencjach międzynarodowych)

▪          specjalistyczna (czynny wypoczynek, sport)

▪          ...