Upośledzenie umysłowe, MUZYKA, różne, materialy, PRACE

Dział pedagogiki specjalnej zajmuje się problematyką wychowania i kształcenia dzieci o obniżonej sprawności umysłowej. Przedmiotem jest jednostka upośledzona umysłowo. Zadaniem jest ustalenie takich metod i form rewalidacji, które jednostce upośledzonej zapewniałyby optymalny, wszechstronny rozwój, maksymalne przystosowanie do warunków społecznych.

Upośledzenie umysłowe odnosi się nie tylko do strefy poznawczej, ale obejmuje  całą osobowość. Ze względu na osłabienie sił rozwojowych i psychicznych używa się innych określeń:

-         niedorozwój umysłowy

-          osłabienie sprawności

-          psychosteria

M Grzegorzewska wyróżnia 2 terminy dotyczące upośledzenia umysłowego

1.     Niedorozwój umysłowy od urodzenia dziecka lub wcześniejszego dzieciństwa. Występuje zawsze wstrzymywanie rozwoju mózgu i wyższych czynności nerwowych.

2.Otępienie – Występuje później jako osłabienie, rozpad procesów korowych, uszkodzenie czynności umysłowych dotychczas pełnowartościowych.

W piśmiennictwie amerykańskim upośledzenie umysłowe określane jako opóźnienie zdolności  przystosowania społecznego.

Biologiczne czynniki upośledzenia umysłowego, przyczyny patogenne, czynniki genetyczne działające przed i trwa po zapłodnieniu

a)     czynniki patologenne działające na komórkę rozrodczą, nieprawidłowe genny od rodziców

b)    chromosomów na zygotę, zaburzenia rozwoju zapłodniczej komórki między innymi anomalie chromosomów

Najczęściej występują anomalia

-         Zespół DAWNA – najczęściej jest to trisomiachromosonowa w postaci prostej obecności nadliczbowego chromozonu lub też translacji chromosomu 21 na inny chromozon.

-         Zespół PATONA – trizomia chromozomowa  ( mało głowie, rozszczep podniebienia )

-         Zespół EDWARDSA – trizomia chromozonu 18 ( wady kostne narządów wewnętrznych, wydłużona czaszka )

-         Zespół TURNERA – anomalia chromosomów płciowych 45x  

Czynniki zewnątrzpochodne działające po zapłodnieniu. 

-         Wirusy  ( embriopatie wirusowe),

-         Naświetlania promieniowaniem

-         Środki toksyczne

-    Zakażenia przez pasożyty

-         niedobory pokarmowe i witaminowe

Działające na dziecko w czasie porodu

-         bezpośredni uraz układu nerwowego

-         wylewy śródczaszkowe w skutek urazu

-         zaburzenia w krążeniu płodowym ( zmartwienie )

-         środki toksyczne podawane matce

Działające na dziecko po urodzeniu (tzn. encefalopatia wczesnodziecięca )

-         urazy

-         infekcje wirusowe i bakteryjne

-         intoksykacje     

-         zaburzenia hormonalne

-         inne schorzenia

20.XII.1921 r została uchwalona, przez zgromadzenie ogólne Narodów Zjednoczonych, deklaracja praw osób upośledzonych umysłowo (art. 7 str. 99)

1.     Opieka we wczesnym rozwoju dziecka przez rodzinę

2.     Opieka przedszkolna

3.     Opieka w okresie szkolnym

a)     Kształcenie uzdolnień manualnych i korygowanie zaburzeń motorycznych dziecka

b)    Wczesne przysposobienie do pracy zawodowej

c)     Kształcenie zawodowe

d)    Pomoc w zatrudnieniu

Stosunek społeczeństwa do upośledzonych umysłowo

-         W starożytności  -  dzieci szatana należy pozbawić życia

-         Pierwsze zakłady opiekuńcze powstały na przełomie XVII i XVIII wieku

a)     1837r. Pierwsza szkoła dla upośledzonych umysłowo w Paryżu

b)    1852r. Pierwsza szkoła w USA

-         W pierwszej połowie XIX wieku powstaje wiele zakładów opiekuńczo – wychowawczych, zostaje wprowadzony obowiązek szkolny

-         Okres międzywojenny zahamowanie rozwoju szkolnictwa socjalnego, w 1933r. Wprowadzono ustawę w Niemczech o zapobieganiu dziedzicznie obciążonego potomstwa. Zlikwidowano szkoły i zakłady zajmujące się dziećmi, niegodnymi życia.

-         Po II wojnie światowej następuje okres odnowy formy opieki i kształcenia osób upośledzonych

-         W 1917r. powstała pierwsza szkoła dla upośledzonych w Łodzi

-         W 1919r. W Warszawie i Poznaniu

-         W 1960r. Powstała organizacja społeczna – był to Komitet pomocy dziecka specjalnej troski.

1.     Upośledzenie w stopniu lekkim:

a)     Spostrzeżenie – najczęściej w normie, mała szybkość i precyzyjność spostrzegania, trudność z odróżnianiem istotnych szczegółów.

b)    Uwaga – skoncentrowana na materiale konkretnym. Słaba i krótka koncentracja na materiale abstrakcyjnym. Ograniczony zakres uwagi.

c)     Pamięć – zachowana na dobrym poziomie pamięć operacyjna, obniżone funkcje pamięci logicznej i dowolnej. Wolne tempo uczenia się. Pamięć piosenek, wierszy, przypadki uzdolnień muzycznych i plastycznych.

d)    Myślenie – dominuje konkretno – obrazowe nad abstrakcyjnym myśleniem pojęciowym. Obniżenie funkcji abstrahowania, uogólniania, rozumowania przyczynowo – skutkowego, wnioskowania, uogólniania i tworzenia pojęć. Zwolniony tok myślenia, płynność, giętkość, samodzielność myślenia.

e)     Mowa – opóźniony rozwój mowy, pojedyncze wyrazy do 3 r.ż. Formowanie zdań w 5-6 r.ż. Trudność z wymawianiem myśli, agramatyzm, ubogi słownik. Często wady wymowy.

f)      Maksymalny poziom rozwoju umysłowego – w wieku 15-21 lat osiąga wiek inteligencji 8-12 lat.

g)    Procesy wykonawcze – motoryka: opóźniony rozwój ruchowy – siadanie w końcu 1 r.ż. ; chodzenie pod koniec 2 r.ż.  Brak precyzji ruchów, ruchy słabo skoordynowane. Pełny zakres samoobsługi

h)    Procesy emocjonalne – motywacyjne i dojrzałość społeczna: zachowana uczuciowość wyższa, osłabiona kontrola emocji, popędów, dążeń. Utrudnione przystosowanie społeczne, choć niektóre dzieci osiągają znaczny stopień uspołecznienia. Maksymalny poziom dojżałośći społecznej – 17 lat.

i)      Terapia, nauka – przedszkole normalne, od 2 roku nauki – szkoła podstawowa specjalna, której program obejmuje materiał 5 klas szkoły normalnej. Szkoła zawodowa specjalna.

j)      Praca – możliwie dobre opanowanie czynności zawodowych. Praca  w wyuczonym zawodzie zwykłych zakładach pracy lub w zakładach pracy chronionej.

2.Upośledzenie w stopniu umiarkowanym:

a)     Spostrzeganie – obniża sprawność, spostrzeganie cech konkretnych, nieodróżnialnie  istotnych cech,

b)    Uwaga – dominuje uwaga mimowolna, trudność z koncentrowaniem uwagi dowolnej. Dobra koncentracja uwagi na interesujących przedmiotach i przy wykonaniu prostych, mechanicznych czynności.

c)     Pamięć – ograniczony zakres pamięci, bardzo wolne tempo uczenia się. Pamięć prostych piosenek i wierszy. Osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie ( 16-18 sylab ), 5 cyfr

d)    Myślenie – dominuje myślenie konkretno – obrazowe, definiowanie pojęć przez opis, znaczenie użytkowe, funkcjonalne. Upośledzenie funkcji abstrahowania, uogólniania, rozumowania przyczynowo – skutkowego, wnioskowania, uogólniania i tworzenia pojęć. Wolne tempo, sztywność, niesamodzielność myślenia, brak krytycyzmu.

e)     Mowa – znacznie opóźniony rozwój mowy, pojedyncze wyrazy około 5 r.ż. Formowanie zdań około 7 r.ż. Trudność z wypowiadaniem myśli, agramatyzmy, brak pojęć abstrakcyjnych. Wymowa wadliwa, niewyraźna.

f)      Maksymalny poziom rozwoju umysłowego – w wieku 15 lat osiąga wiek inteligencji charakterystyczny dla 7-8 r.ż.

g)    Procesy wykonawcze – motoryka: poważnie opóżniony rozwój ruchowy – siadanie w 2 r.ż., chodzenie w 3 r.ż. Brak precyzji i koordynacji ruchów. Radzenie sobie z samoobsługą.

h)    Procesy emocjonalno – motywacyjne i dojrzałość społeczna: zachowana wrażliwość emocjonalna, przywiązanie do wychowawców. Słaba kontrola emocji, popęd, dążeń. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej – 10 lat.

i)      Terapia, nauka – przedszkole specjalne. Szkoła życia – elementy nauki czytania, pisania, liczenia. Przyuczenie do wykonania prostych czynności zawodowych, obsługi prostych maszyn i urządzeń.

j)      Praca – pod nadzorem w zakładach pracy chronionej

3.   Upośledzenie  w stopniu znacznym:

a)     Spostrzeganie – znacznie obniżona sprawność, dokładność i szybkość spostrzegania. Trudności w rozpoznawaniu przedmiotów, wyodrębniania elementów całości.

b)    Uwaga – mimowolna, brak uwagi dowolnej. Koncentracja uwagi na przedmiotach służących zaspokajaniu potrzeb i wyróżniających się np. barwą.

c)     Pamięć  - mała trwałość i zakres pamięci. Zapamiętywanie najprostszych układów ruchowych na rytmice. Osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie (12 sylab) , 4 cyfry , zapamiętać i wykonać 3 proste polecenia.

d)    Myślenie – dominuje myślenie senoryczno – mototyczne , definiowanie pojęć przez znaczenie użytkowe. Głębokie upośledzenie myślenia pojęciowo – słownego.

e)     Mowa – głębokie opóźnienie rozwoju mowy, pojedyncze wyrazy w wieku szkolnym. Najczęściej brak umiejętności budowania zdań i odmiany przez przypadki. Wypowiedzi monosylabami lub jednym wyrazem. Wymowa bełkotliwa.

f)      Maksymalny poziom rozwoju umysłowego – w wieku 8 – 10 lat osiąga wiek inteligencji do 3 lat. Osoby dorosłe  nie przekraczają poziomu intelektualnego dziecka w wieku 5 – 6 lat.

g)    Procesy wykonawcze – motoryka: głęboko opóźniony rozwój ruchowy – siadania i chodzenia w wieku przedszkolnym, upośledzona motoryka rąk. Możliwość nauczenia się ( po długich ćwiczeniach ) ruchów niezbędnych do wykonania prostych czynności związanych z samoobsługą.

h)    Procesy emocjonalno – motywacyjne i dojrzałość społeczna: zachowana wrażliwość emocjonalna, przywiązanie, wyrażenie uczuć w sposób prymitywny. Brak kontroli emocji, popędów; wymaga stałej pomocy, kontroli. Dba o higienę osobistą, realizuje proste wyuczone potrzeby. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej jak w wieku 7 – 8 lat.

i)      Terapia, nauka – przedszkole specjalne. Szkoła życia – nauka samoobsługi. Możliwość nauczenia się podpisywania, rozpoznawania i pisania codziennego z pomocą i pod stałym nadzorem.

4.     Upośledzenie w stopniu głębokim

a)     Spostrzeganie – głęboko zaburzona sprawność spostrzegania. Czasami nie udaje się wywołać fiksacji wzroku na przedmiocie. Reakcje głównie na bodźce sygnalizujące pokarm.

b)    Uwaga – czasami brak objawów koncentracji uwagi mimowolnej. Pamięć zapamiętywanie i uczenie się zniesione lub widoczne jedynie w opanowaniu prostych reakcji ruchowych, odszukiwaniu schowanego przedmiotu.

c)     Myślenie – niewykształcone. Mowa – niewykształcona, opanowanie 2-3 wyrazów, rozumienie kilku prostych poleceń.

d)    Procesy wykonawcze – motoryka: zdolność opanowania chodzenia. Ruchy stereotypowe, automatyczne, nie służące wykonaniu czynności.

e)     Procesy emocjonalno – motywacyjne i dojrzałość społeczna – zdolność do wyrażania prostych emocji. Najczęściej brak objawów życia uczuciowego i przejawów samodzielności, Możliwość nauczenia ( w wyniku długotrwałych ćwiczeń) sygnalizowania potrzeb fizjologicznych. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej w wieku 4 lat.

f)      Terapia, nauka – dzieci zwolnione od obowiązku szkolnego. Najczęściej przebywają w zakładach specjalnych. Wymagają opieki i pielęgnacji.

Osobom chorym z upośledzeniem umysłowo jak i innym osobom niepełnosprawnym należy zapewnić szczególne prawo do pomocy w uzyskaniu pełni rozwoju i uznania w środowisku. Osobę upośledzoną należy przygotować do jak najlepszych zadań w pracy zawodowej i w miarę możliwości uniezależnienia jej od pomocy społecznej. Jednostkę upośledzoną należy wszechstronnie kształcić i umożliwiać jej optymalny rozwój, aby jak najlepiej mogła wypełniać swoje zadania społeczne.

              Ochrona zdrowia psychicznego człowieka jest integralnączęścą całego systemu ochrony zdrowia. Podobnie psychiatryczna opieka wchodzi w skład społecznej służby zdrowia. Psychiatryczna ósma zdrowotna to proces wychowania, edukacji i informacji w zakresie profilaktyki, terapii i rehabilitacji zaburzeń psychicznych w celu kształcenia postaw społecznych w kierunku korzystnym dla zdrowia psychicznego i podnoszenia kultury zdrowotnej społeczeństwa. Podstawowe problemy pacjentów choruch psychicznie i upośledzonych umysłowo wiążą się z ich pracą i domem. Znalezienie dla nich pracy jest sprawą trudną. Wiele zakładów pracy zwalnia pracowników psychicznie chorych. Chory psychicznie powinien, jeśli tylko jest to możliwe, pracować w zwykłych zakładach. W wielu jednak przypadkach nasilane przewlekłe zaburzenia psychiczne nie pozwalają na wykonywanie dotychczasowego zawodu lub wymagają chronionych warunków pracy. W naszym kraju zatrudnieniem inwalidów i organizacją pracy chronionej dla chorych psychicznie i upośledzonych umysłowo zajmuje się prawie wyłącznie społeczność inwalidzka.