|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Rok 1999 był początkiem nowej ery w życiu gospodarczym Unii Europejskiej. 1 stycznia tego roku weszła bowiem w życie Unia Gospodarcza i Walutowa (Economic and Monetary Union - EMU), w ramach której wprowadzono nową, wspólną dla wszystkich członków UWG, walutę - EURO. Docelowo zastąpiła ona waluty narodowe krajów członkowskich Unii. To wydarzenie miało wpływ na wszystkie firmy prowadzące jakiekolwiek rozliczenia w dowolnej walucie narodowej EMU, a także na wszystkie banki, które prowadziły rozliczenia międzynarodowe. GENEZA WSPÓŁCZESNEGO PIENIĄDZA EUROPEJSKIEGO Pozornie historia euro jest bardzo krótka. Wszak zaczęło funkcjonować 1 stycznia 1999 roku. Ale euro nie powstało z niczego. Jest konsekwencją procesów integracyjnych w Europie, które sięgają już początków lat 50-ych XX wieku. Rozwiązania monetarne zastosowane dla euro są wynikiem współpracy walutowej w Europie, a szczególnie doświadczeń zdobytych podczas funkcjonowania poprzedniej formy wspólnego pieniądza europejskiego, jaką było ECU. Euro jest również wynikiem przemian, jakim podlegał światowy system walutowy. Próby gospodarczego jednoczenia współczesnej Europy rozpoczęły się niedługo po zakończeniu II wojny światowej. W 1950 roku były francuski premier Robert Schuman zaproponował połączenie europejskich zasobów węgla i stali, a w 1951 roku Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy podpisały w Paryżu traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Wspomniana „szóstka” 25 marca 1957 roku podpisała w Rzymie Traktat o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej (EWG) i Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (Euroatom). W ciągu następnego, blisko trzydziestoletniego okresu przyjęto do wspólnoty Danię, Irlandię, Wielką Brytanię, Grecję, Hiszpanię i Portugalię. W 1986 roku była więc już „dwunastka”, czego symbolicznym wyrazem stał się krąg złożony z 12 złotych gwiazd na ciemnoniebieskim tle flagi będącej znakiem jednoczącej się Europy. Choć porozumienie o stworzeniu Europejskiego Systemu Walutowego zawarte w 1978 roku w Bremie nie zakładało jeszcze stworzenia jednolitej europejskiej waluty, to jednak właśnie podczas posiedzenia Rady Europejskiej stworzono ECU. Miał to być wspólny mianownik dla walut narodowych, z których tworzy się walutowy koszyk. European Currency Unit („ecu” to również nazwa francuskiej monety bitej w XIII wieku) od czasu powstania ERM ( Exchange Rate Mechanism – Mechanizm Kursu Walutowego) spełniało trzy funkcje: a) było punktem odniesienia do ustalenia parytetów walut europejskich, b) pełniło rolę monetarną (było środkiem płatniczym przy operacjach interwencyjnych i kredytowych, c) było walutą obowiązującą przy rozliczeniach pomiędzy władzami monetarnymi, a instytucjami EWG (obecnie Unii Europejskiej). ECU spełniało rolę bezgotówkowego środka płatniczego, w obrocie oficjalnym i prywatnym, z możliwością zakładania rachunków w tej jednostce. ECU stała się walutą atrakcyjną ze względu na jej większe bezpieczeństwo przed ryzykiem kursowym. ECU jako „bezpieczna” waluta stała się ważną formą utrzymywania rezerw dewizowych. Pod koniec 1994 roku udział ten wynosił 14% rezerw dewizowych w bankach centralnych państw należących do Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Z czasem dostrzegano coraz więcej korzyści, jakie może ze sobą przynosić ściślejsza współpraca w ramach systemu monetarnego. Za datę rozpoczęcia procesu przechodzenia od Europejskiego Systemu Walutowego do Europejskiej Unii Walutowej, której końcową fazą miała być jedna wspólna waluta przyjęto czerwiec 1988 roku, kiedy to w Hanowerze obradowała Rada Europejska. Rozpoczęła wówczas pracę komisja mająca opracować projekt unii gospodarczej i monetarnej. W 1988 roku Przewodniczący Komisji Europejskiej Jacques Delors rozpoczął pracę nad projektem wprowadzenia wspólnej waluty. Jej efektem był tzw. Raport Delorsa, który określił wstępną koncepcję i etapy dojścia do unii walutowej. Unia walutowa została w raporcie określona jako obszar walutowy, na którym byłaby zapewniona: 1) pełna i nieodwracalna wymienialność walut, 2) całkowita liberalizacja transakcji kapitałowych i pełna integracja rynku finansowego, 3) eliminacja wahań kursów walutowych oraz nieodwołalne usztywnienie parytetów walutowych. Efekt pracy Komisji Europejskiej został przedstawiony już w grudniu 1990 roku. Czytamy w nim między innymi, że „korzyści wypłyną ze stabilności cen, która zostanie uzyskana dzięki większej efektywności gospodarczej sprzyjającej wzrostowi, skuteczniejszemu zarządzaniu finansami publicznymi, wynikającemu z redukcji kosztów oprocentowania i poziomu deficytu. Powinno mieć to swój pozytywny wpływ na zatrudnienie i harmonijny rozwój regionów, a także rosnącą rolę Wspólnoty w gospodarce światowej”. W 1992 roku podpisano Traktat w Maastricht, na mocy którego Wspólnota Gospodarcza stała się Unią Europejską. Wówczas też postanowiono, że w Europie powstanie UGW, a w jej ramach będzie obowiązywać jedna, wspólna dla wszystkich członków, waluta nazwana euro. Traktat ten wszedł w życie w roku następnym i dał początek europejskiemu rynkowi wewnętrznemu, określającemu swobodny ruch towarów, usług, osób i kapitału. Z tych względów określany jest także jako traktat, który dał początek europejskiemu rynkowi wewnętrznemu czterech wolności. W Traktacie ustalono, że podstawą przyjęcia państw – członków UE do składu UGW będzie trwałe spełnienie tzw. kryteriów zbieżności gospodarczej (konwergencji), które określono w odpowiednich protokołach Traktatu. W istocie było to wyznaczenie pięciu parametrów ekonomicznych, których spełnienie dawało przepustkę do „gospodarczej ekstraklasy” państw UE. KRYTERIA PRZYSTĄPIENIA DO UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ Polityka monetarna w ramach UGW jest ustalana i prowadzona przez niezależną instytucję zwaną Europejskim Systemem Banków Centralnych (ang.: European System of Central Banks - ESCB). Wymagania stawiane krajom wchodzącym do UGW są wypadkową ogólnych warunków gospodarczych w państwach członkowskich Unii Europejskiej i regulacji prawnych tworzonych przez narodowe banki centralne tych państw, które są zbieżne ze Statutem ESCB. Realizacją polityki finansowej UGW zajmuje się Europejski Bank Centralny. Warunkiem przyjęcia do UGW każdego ubiegającego się o to kandydata jest osiągnięcie przez niego wymaganego poziomu pięciu podstawowych wskaźników finansowych, określanych mianem kryteriów zbieżności gospodarczej . Oto one: Ø Inflacja nie może przekroczyć poziomu 1,5% ponad wskaźnik inflacji notowany u trzech członków UGW, u których jest ona najniższa. Ø Stały kurs waluty narodowej kraju-kandydata przez co najmniej 2 lata przed przystąpieniem do UGW (nie może być dewaluacji danej waluty w stosunku do którejkolwiek waluty innego członka UGW). Ø Długoterminowe stopy procentowe obligacji skarbowych nie mogą przekroczyć poziomu 2% ponad średnie stopy procentowe w trzech krajach UGW, które mają najniższy wskaźnik inflacji. Analizuje się okres 1 roku przed przystąpieniem do UGW . Ø Deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% Produktu Krajowego Brutto. Odstępstwo od tej zasady jest dopuszczalne wówczas, gdy przekroczenie podanego poziomu jest wyjątkowe i ma charakter przejściowy, a poziom deficytu nie odbiega daleko od obowiązującej wartości. Ø Dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB. Dopuszcza się poziom wyższy pod warunkiem, że jest on stale obniżany i zbliża się do poziomu obowiązującego w zadowalającym tempie. ROZMIARY UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJPięć podstawowych wskaźników finansowych, określanych mianem kryteriów zbieżności gospodarczej spełniły: Anglia, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia oraz Włochy. Do UGW nie weszły 4 kraje członkowskie UE: Wielka Brytania i Dania- przeciwne temu, aby ich waluty narodowe zostały zastąpione przez euro – oraz Szwecja i Grecja, które wówczas nie spełniły kryteriów przystąpienia. Grecja została dwunastym członkiem UGW w dniu 1 stycznia 2001 roku. Patrząc jednak na ostatnie lata wydaje się to sukcesem zwolenników unii monetarnej, bowiem jeszcze kilka lat temu Unia Walutowa wydawała się być niedostępna dla mniej zamożnych unitów z południowej Europy. Z drugiej strony pojawiają się wątpliwości związane z opisywanym wyżej „naciąganiem” kryteriów. Rekomendując wspomnianą jedenastkę Komisja Europejska i Europejski Instytut Walutowy wyraziły jednocześnie „zaniepokojenia co do wysokości deficytu budżetowego większości kandydatów i metod, jakie stosują w celu poprawy kondycji finansowej”.
ETAPY WPROWADZENIA EURO Podczas szczytu w Madrycie 15 grudnia 1995 roku postanowiono, że do końca wieku ECU zostanie zastąpione euro, które stanie się walutą gotówkową, co będzie równoznaczne z wprowadzeniem Unii Gospodarczej i Walutowej. W Madrycie opracowano trzy etapy wprowadzania euro. I tak w 1999 roku UGW stała się faktem dla 11 spośród 15 członków Unii Europejskiej.
Wprowadzenie jednej waluty w kilkunastu krajach Europy dokonało się właściwie z dnia na dzień. Tym niemniej cały proces przechodzenia od wielu walut narodowych do jednej wspólnej był rozłożony w czasie. Za przyjęciem takiego scenariusza przemawiało wiele argumentów. Przede wszystkim czasu wymagało przeprowadzenie prac przygotowawczych w krajach UGW. Każdy z przyszłych członków musiał dokonać niezbędnych zmian w swoim systemie prawa i osiągnąć wymagany poziom kryteriów kwalifikacyjnych. Pozostawienie każdemu wyboru momentu przejścia w rozliczeniach na euro miało też niebagatelny aspekt psychologiczny, zważywszy na trudności, jakie rodziła rezygnacja z własnej, tożsamej z państwem waluty i zaakceptowanie jednej wspólnej dla wielu tak przecież różnych organizmów narodowych. Dlatego też twórcy UGW podzielili cały proces na trzy etapy. 1998 Etap przygotowawczy: § Powołanie ECB; § Członkowie; § Wstępne kursy wymiany; § Rozpoczęcie produkcji banknotów i monet euro.
W 1998 roku rozpoczął się etap przygotowawczy. W maju ogłoszono listę krajów zakwalifikowanych do UGW. W czerwcu powołano do życia Europejski Bank Centralny (ECB) i Europejski System Banków Centralnych (ESCB). 31 grudnia ogłoszono kursy wymiany walut "jedenastki" w stosunku do euro.
1999-2001 Etap przejściowy: § Równoległe funkcjonowanie walut narodowych i euro; § Rozpoczęcie działalności ECB; § Europejska polityka w euro; § Stałe kursy wymiany; § Wymiana 1 ECU na 1 euro.
1 stycznia 1999 r. rozpoczął się etap przejściowy, w trakcie którego obowiązywały równolegle waluty dotychczasowe i euro. Zgodnie z fundamentalną zasadą Unii "bez nakazów - bez zakazów", każdy kraj, przedsiębiorstwo czy osoba fizyczna mógł sam zdecydować, kiedy przejść z rozliczania się w "starych" walutach na rozliczenia w euro, innymi słowy: kiedy otwierać rachunki w euro, kiedy zlecać płatności w tej walucie, płacić pensje i emerytury w euro itp. Przez cały okres przejściowy ceny towarów były podawane zarówno w walucie narodowej, jak też w euro. Banki działające w krajach UGW począwszy od 1 stycznia 1999 zaczęły rozliczać się między sobą wyłącznie w euro, natomiast klienci banków mogli zlecać i otrzymywać płatności w walutach "jedenastki" bądź w euro. Zleceniodawca płacił w wybranej przez siebie walucie, a beneficjent otrzymywał taką walutę, w jakiej ma prowadzony rachunek.
2002 Etap wdrożeniowy : § Wprowadzenie banknotów i monet euro; § Wycofanie walut narodowych
1 stycznia 2002 r. rozpoczął się etap wdrożeniowy. Wprowadzone zostały do obiegu banknoty i monety euro. Przez okres nie przekraczający 6 miesięcy w obiegu pozostawały również narodowe jednostki walutowe, które po tym okresie (lipiec 2002 r.) zostały wycofane, a jedynym uznawanym w UGW prawnym środkiem płatniczym - pieniądzem obiegowym – stało się euro. Podstawowym dokumentem zawierającym regulacje dotyczące wprowadzenia jednolitej waluty jest Traktat z Maastricht. Szczegółowe zapisy prawne są zawarte w wydanych przez Radę Europy regulaminach wprowadzania euro. Określają one definicję euro jako waluty wprowadzanej do krajów Unii Europejskiej, które uczestniczą w UGW, zasady wycofania ECU i zastąpienia jej przez euro w stosunku l: l, warunki koegzystencji "starych", narodowych jednostek walutowych i euro w okresie przejściowym i wreszcie warunki wprowadzenia euro jako pieniądza obiegowego od 2002 roku. Szczególne znaczenie ma zapis, który stanowi, że kursy wymiany, według których waluty krajów członkowskich będą przeliczane na euro, raz ogłoszone - pozostaną niezmienne. Oznacza to zmianę jakościową w stosunku do ECU, gdzie kursy wymiany były płynne. ECU była sztuczną jednostką, stanowiącą dodatkową formę wyrażania wartości zawieranych kontraktów czy transakcji realizowanych w walutach narodowych. Natomiast euro stało się nową prawdziwą walutą, która w roku 2001 miała swoje odzwierciedlenie w walutach narodowych. Jest oczywiste, że zamiana każdej z walut wchodzących do UGW, jak też akceptacja kursu jej wymiany ma swoje odzwierciedlenie w przepisach prawa walutowego danego kraju. Państwo, które zamienia swoją dotychczas obowiązującą walutę na inną, potwierdza, że wszelkie kontrakty opiewające na starą walutę nadal zachowują swoją ważność i są kontynuowane w nowej walucie. Nie wyklucza się natomiast możliwości podpisywania aneksów do zawartych umów, gdzie strony ustalają bliższe szczegóły zamiany dotychczasowej waluty kontraktu na euro. Jest to tak zwana "zasada ciągłości umów". Jest ona realizowana nie tylko we wszystkich krajach członkowskich UGW, ale także w wielu krajach spoza Unii. Ponieważ nie można było całkowicie wykluczyć możliwości pojawiania się - w związku z wprowadzeniem euro - trudności w krajach nie należących do UGW, kraje te, w ramach przygotowania do zmiany waluty, wprowadziły szczegółowe rozwiązania prawne, mające ułatwić proces zastąpienia 11 walut UGW walutą euro. Dla przykładu w USA w trzech stanach: Nowy York, Kalifornia i I1inois zostały wprowadzone przepisy prawne regulujące zamianę marki niemieckiej na euro. KORZYŚCI DLA CZŁONKÓW UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ· spadek inflacji; · stabilizacja kursów walutowych, · zbieżność stóp procentowych, · eliminacja ryzyka walutowego, · zredukowanie kosztów związanych z wymianą walut, · większa efektywność i płynność rynków finansowych, · wyrównanie poziomu cen na terenie UWG, · ułatwienia w podróżowaniu, · ułatwienie przedsiębiorcom z terenów UGW ekspansji na rynki krajów sąsiadujących.
Najistotniejszą korzyścią z utworzenia UGW jest jej stabilizujące oddziaływanie na gospodarki krajów członkowskich. Niezależność banków centralnych oraz uczestnictwo w Europejskim Systemie walutowym spowodowało, że jeszcze przed utworzeniem UGW inflacja w krajach członkowskich Unii spadła do niskiego poziomu, nastąpiła daleko posunięta zbieżność narodowych stóp procentowych oraz stabilizacja kursów walutowych. Wprowadzenie jednolitej waluty było konsekwencją kilkudziesięcioletnich dążeń, ukierunkowanych stopniową integracją gospodarki europejskiej. Jest to logiczny i nieuchronny skutek wcześniejszych działań, które 1 stycznia 1999 roku wydały owoc w postaci wspólnej miary wartości dla dominującego gospodarczo w Europie obszaru, a trzy lata później miara ta przyoblekła się w materialną postać i tradycyjnie najbardziej z... |
Menu
|