|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
K U R S
Niezbędnik dla amatorów i profesjonalistów W głośnikowym żywiole, część 5 Obudowy zamknięte − ćwiczenia, część 1 Miesi¹c temu pokazaliúmy, jak znaj¹c elementarne parametry Thiele'a-Smalla (f s , Q ts , V as ), za pomoc¹ kilku prostych wzo- rÛw ustalaʆdobroÊ ca³kowit¹ Q tc i†czÍstot- liwoúÊ rezonansow¹ f c g³oúnika w†obudo- wie o†okreúlonej objÍtoúci, co oczywiúcie w†drug¹ stronÍ pozwala obliczaÊ objÍtoúÊ potrzebn¹ dla zrealizowania za³oøonej war- toúci f c czy Q tc . Znaj¹c Q tc i†f c moøemy z†kolei ustaliÊ kszta³t†charakterystyki prze- twarzania, a†na tej podstawie znaleüÊ rÛw- nieø spadki - standardowo okreúla siÍ 3- lub 6-decybelowe jako czÍstotliwoúci gra- niczne pasma przenoszenia, choÊ jest to kwestia czysto umowna. CzÍstotliwoúci spadkÛw moøna teø obliczaÊ na podstawie innych, bardziej skomplikowanych wzorÛw, ktÛrych nie podawaliúmy. Jeszcze trudniej- sze do wyznaczenia za pomoc¹ ìrÍcznychî rachunkÛw s¹ charakterystyki wytrzyma³oú- ci (mocy), maksymalnego ciúnienia akus- tycznego czy charakterystyka impedancji. Dlatego w†poniøszych przyk³adach pos³uøy- liúmy siÍ symulacjami programu Boxcalc. W†ca³ym ìteúcieî wyst¹pi dziesiÍÊ g³oú- nikÛw o†rÛønych úrednicach (od 14-cm do 30-cm) i†rÛønych zestawach parametrÛw T- S. W†wiÍkszoúci bÍd¹ to przyk³ady g³oúni- kÛw doskonale nadaj¹cych siÍ do obudowy zamkniÍtej, ale w†kilku przypadkach bÍ- dziemy rozwaøaÊ sytuacje nietypowe. W†na- szej kolekcji jest wiÍc szeúÊ g³oúnikÛw†fir- my Peerless (14, 17, 21, 26 i†dwa 31-cm), trzy 18-cm g³oúniki firmy Scan-Speak i†je- den 18-cm firmy Vifa. Wymienieni duÒscy producenci g³oúnikÛw s¹ doskonale znani konstruktorom na ca³ym úwiecie, a†ich pro- dukty sta³y si͆dostÍpne rÛwnieø w†Polsce. Wybraliúmy g³oúniki rÛønych pu³apÛw ce- nowych i†do rÛønych uk³adÛw (nisko-úred- niotonowe, niskotonowe, subwooferowe). W†poprzednim numerze EP przedstawiliúmy podstawowe wzory s³uø¹ce do obliczania obudowy zamkniÍtej. W†najbliøszych trzech odcinkach weümiemy na warsztat dziesiÍÊ g³oúnikÛw, aby wzory te zastosowaÊ w†praktyce, chociaø... przede wszystkim po to, aby pokazaÊ rÛøne moøliwoúci g³oúnikÛw o†odmiennych parametrach, a†takøe aby zaobserwowaÊ zmiany charakterystyk opisuj¹cych dzia³anie g³oúnikÛw w†obudowach o†rÛønych objÍtoúciach, przy rÛønym wyt³umieniu, a†takøe przy rÛønych wartoúciach do³¹czonej do g³oúnika rezystancji szeregowej. Patrz¹c na trzy podstawowe parametry Thiele'a-Smalla (f s , Q ts i†V as ), widzimy, øe z†powodu wysokiego wspÛ³czynnika EBP (stosunek f s do Q ts ), wyøszego niø 100, zgodnie z†sugestiami z†zesz³ego miesi¹ca, g³oúnik ten wydaje siÍ wcale nie byÊ stwo- rzony do obudowy zamkniÍtej, ktÛra nie po- zwoli przecieø osi¹gn¹Ê niskiej czÍstotliwoú- ci granicznej. Ale gdybyúmy podeszli do te- go g³oúnika konsekwentnie i†pryncypialnie, jest on nie najlepszym wyborem rÛwnieø do obudowy bass-reflex - ze wzglÍdu na (zbyt) wysok¹ dobroʆQ ts , ktÛra nie pozwoli z†ko- lei (w bass-refleksie), uzyskaÊ najlepszych charakterystyk impulsowych. Tymczasem g³oúnik ten jest z†powodze- niem stosowany zarÛwno obudowach za- mkniÍtych, jak i†z†otworem. Trzeba bo- wiem wobec niego zastosowaÊ taryfÍ ulgo- w¹ z†powodu jego umiarkowanej wielkoú- ci. OtÛø dla g³oúnika o†úrednicy 14 cm czÍstotliwoúÊ rezonansowa f s w†okolicach 50†Hz jest ca³kiem dobrym wynikiem, i†to ona determinuje wysoki wspÛ³czynnik EBP, nawet przy doúÊ wysokiej dobroci Q ts . Jeszcze wyøszy Qts pozwoli³by obni- øyÊ EBP i†rozszerzyÊ pasmo, ale pogorszy³- by zdolnoúci impulsowe dla obudowy bass-reflex, a†mniejsza wartoúÊ Q ts - od- wrotnie. Na tle innych g³oúnikÛw tej wiel- koúci moøna stwierdziÊ, øe CSC-145 jest g³oúnikiem elastycznym - w³aúciwym zarÛ- wno do obudÛw zamkniÍtych, jak i†bass- refleksÛw. Obliczaj¹c parametry obudowy za- mkniÍtej dla CSC-145, najpierw zastosuj- my nasze wzory. Za³Ûømy, øe chcemy osi¹gn¹Ê dobroÊ Q tc na ìklasycznymî po- ziomie 0,71. Na podstawie wzoru [9]: W†objÍtoúci tej czÍstotliwoúÊ rezonanso- wa f c , obliczona na podstawie wzoru [8]: wyniesie: I†na tym nasze obliczenia, przy uproszczonej metodzie dzia³ania, w†zasa- dzie by siÍ koÒczy³y. Korzystaj¹c z†pod- Peerlessy Na pocz¹tek dwa nisko-úredniotonowe Peerlessy - 14-cm z†serii CSC i†17-cm z†se- rii CSX. Dobre g³oúniki za umiarkowan¹ cenÍ - st¹d teø bardzo popularne, tym bardziej øe uniwersalne i†³atwe do aplika- cji. Ich membrany z†wielowarstwowego po- lipropylenowego ìsandwichaî maj¹ zarÛ- wno dobr¹ sztywnoúÊ, jak i†wysokie t³u- mienie drgaÒ wewnÍtrznych, a†przez to charakterystyki przetwarzania biegn¹ g³ad- ko, nie wymagaj¹c stosowania skompliko- wanych filtrÛw. Podana moc zosta³a, wedle deklaracji producenta, ustalona wed³ug normy IEC jako d³ugotrwa³a moc maksymalna, ale na- wet nie wnikaj¹c w†szczegÛ³y tej normy, wiadomo, øe odnosi siÍ ona do maksy- malnej obci¹øalnoúci termicznej, a†nie am- plitudowej. ZaleønoúÊ miÍdzy dostarczon¹ moc¹ a†amplitud¹ (maksymalna amplituda liniowa jest okreúlona przez parametr X lin ) zaleøy bowiem od rodzaju obudowy, o†czym juø†wczeúniej wspominaliúmy. Rodzina głośników CSC − na zdjęciu modele 11−, 14− i 17−cm. W naszym przykładzie użyliśmy głośnika 14−cm, czyli CSC−145 14-centymetrowy CSC-145 (P850104) ma nastêpuj¹ce parametry: F s [Hz] 52 Q es 0,54 Q ms 2,28 ustalamy, øe bez uwzglÍdnienia rezystan- cji szeregowej, i†bez wyt³umienia obudo- wy, stanie siÍ to w†objÍtoúci 7†litrÛw. Q ts 0,44 V as [dm 3 ] 1 R e [ ] 6,1 S d [cm 2 ] 91 X lin [cm] 0,7 Moc [W] 60 Elektronika Praktyczna 3/2004 61 K U R S powiedzi, øe typowa rezystancja szerego- wa podnosi dobroÊ w†podobnym stopniu, w†jakim úrednio intensywne wyt³umienie j¹ zmniejsza, idziemy ìna skrÛtyî i†ocze- kujemy, øe w†praktyce parametry zrealizo- wanej obudowy, juø z†udzia³em tych czyn- nikÛw, bÍd¹ podobne do oszacowanych. Ale w†drugim podejúciu do tych obliczeÒ b¹dümy dok³adniejsi. Za³Ûømy, øe znana jest (wartoúÊ prawdo- podobna dla ma³ej cewki prostego filtru 1. lub 2. rzÍdu dla g³oúnika nisko-úredniotonowego). Skorygowana wartoúÊ dobroci elekt- rycznej zostaje wyznaczona ze wzoru: a†nastÍpnie skorygowana wartoúÊ dobroci ca³kowitej ze wzoru: Qts zwiÍkszy³o swoj¹ wartoúÊ z†0,44 do 0,46 i†w†takiej sytuacji dla uzyskania Q tc o†wartoúci 0,71 potrzebujemy objÍtoúci 8†litrÛw (wyznaczone ponownie na podsta- wie wzoru [9]). Jednoczeúnie w†takiej objÍtoúci, czÍstot- liwoúÊ rezonansowa Q tc wyniesie 80 Hz (na podstawie wzoru [8]). Teraz, wprowadzaj¹c do obudowy umiarkowane wyt³umienie, skorygujmy ob- jÍtoúÊ obudowy na podstawie wzoru [11]: Wyniesie ona wiÍc ok. 6,7 dm 3 . PorÛwnuj¹c do wynikÛw obliczeÒ ìna skrÛtyî widzimy, øe rÛønice w†wynikach s¹ niewielkie - 7†dm 3 vs 6,7 dm 3 , co odbi³oby siÍ na minimalnie niøszej wartoúci Q tc w†ob- jÍtoúci 7†dm 3 , o†ile oczywiúcie za³oøone war- toúci R g i†wyt³umienie by³yby takie same. Teraz wprowadümy na arenÍ symula- cje komputerowe programem Boxcalc. Po- zwala on zadeklarowaÊ nie tylko skutecz- noúÊ wyt³umienia, ale i†wspÛ³czynnik strat w†obudowie, wyraøany poprzez dobroÊ Q a , ktÛra jak siÍ okazuje, ma duøy wp³yw na wartoúÊ Q tc , doúÊ silnie j¹ zmniejszaj¹c w†przypadku duøych strat (czyli niskiej wartoúci Q a ). Oto w†pierwszej symulacji za³oøyliúmy úredni poziom strat (Q a =10) i†lekkie wyt³umienie ( =1,2), to dla ustalenia Q t =0,71 wystarczy³aby obudowa o†objÍtoúci tylko 4,3 litra. Jak widaÊ, w†stosunku do obudowy zupe³nie niewyt³umionej i†bez- stratnej, oznacza to zmniejszenie objÍtoúci o†prawie po³owÍ! W†praktyce straty na poziomie Q a =5 wystÍpuj¹ w†duøych obudowach, a†ma³e charakteryzuj¹ siÍ wyøszym wspÛ³czynni- kiem Q a (czyli mniejszymi stratami). Jednak dla celÛw analizy porÛwnaw- czej, w†dalszej czÍúci, dla wszystkich g³oú- nikÛw przeprowadziliúmy symulacje zak³a- daj¹c Q a =5, i† = 1,2. Najwaøniejsze zaleø- noúci i†wyp³ywaj¹ce z†nich wnioski pozo- stan¹ niezmienne, niezaleønie od poziomu strat i†wyt³umienia. Pierwsza sesja porÛwnawcza odbÍdzie siÍ w†obrÍbie samego g³oúnika CSC-145. Zaczynaj¹c od sprawdzonej juø dobroci Q tc =0,71, sprawdzimy teø wszystkie cha- rakterystyki dla dwÛch ìs¹siednichî war- toúci Q tc . Charakterystyka przetwarzania dla Q tc =0,71 ( rys. 2 ) ma spadek -3†dB przy 92 Hz, a†spadek -6†dB przy 70 Hz. Cha- rakterystyka mocowa spada od deklarowa- nego przez producenta poziomu 60 W, do Rys. 1. Głośnik CSC−145 w obudowie zamkniętej o parametrach: Q tc =0,71, f c =85 Hz, V b =6 dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a), charakterystyka wytrzymałości (b), charakterystyka poziomu maksymalnego (c), charakterystyka impulsowa (d), charakterystyka modułu impedancji (e). Rys. 2. Głośnik CSC−145 w obudowie o parametrach: Q tc =0,71, f c =92 Hz, V b =4,3 dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a), charakterystyka wytrzymałości (b), charakterystyka poziomu maksymalnego (c), charakterystyka impulsowa (d), charakterystyka modułu impedancji (e). 62 Elektronika Praktyczna 3/2004 nam do³¹czona z†zewn¹trz rezystancja szerego- wa R g , i†wynosi ona 0,5 = 1,1). Wtedy juø w†mniejszej niø wed³ug wczeúniejszych wyliczeÒ objÍtoúci 6†dm 3 uzyskujemy Q tc =0,71 - czÍúciowo bowiem rolÍ ìmoderatoraî dobroci Q tc przejͳy straty w†obudowie. CzÍstotliwoúÊ rezonan- sowa wynios³a 85 Hz, a†wiÍc jest nieco wyøsza niø wczeúniej, bowiem obudowa jest mniejsza (a†straty nie wp³ywaj¹ na czÍstotliwoúÊ rezonansow¹). Gdybyúmy zaprogramowali jeszcze wyø- sze straty (np. Q a =5), i†mocniejsze wyt³u- mienie (np. K U R S poziomu ok. 50†W przy czÍstotliwoúciach niøszych od 50†Hz, co jest jednak spad- kiem niewielkim i†úwiadczy, øe tak zaap- likowany CSC-145 moøe†przyj¹Ê moc do 50†W w†ca³ym pasmie, pocz¹wszy od czÍs- totliwoúci najniøszych, co dla g³oúnika 14- cm jest wynikiem bardzo dobrym. Sta³o siÍ to jednak w³aúnie kosztem pasma prze- twarzania - spadek -6†dB przy 70 Hz nie pozwoli nazwaÊ konstrukcji opartej na ta- kiej aplikacji CSC-145 mianem pe³nopas- mowej, choÊ w†ramach standardu minimo- nitora wynik moøna uznaÊ za satysfakcjo- nuj¹cy. Zalet¹ jest tutaj rÛwnieø bardzo ma³a objÍtoúÊ obudowy. Chc¹c osi¹gn¹Ê pe³n¹ maksymaln¹ moc 60 W†w†ca³ym pasmie, naleøy nawet jesz- cze zmniejszyÊ obudowÍ - do 3,5 litra, przechodz¹c tym samym do nieco wyøszej dobroci Q tc =0,75 ( rys. 3 ). Teraz spadek -3†dB pojawia siÍ przy 93 Hz, a†-6†dB przy 73 Hz, czyli tylko minimalnie wyøej. Natomiast d¹ø¹c w†drug¹ stronÍ - do obniøenia czÍstotliwoúci granicznej - moø- na zaproponowaÊ objÍtoúÊ 9,5 litra, w†ktÛrej dobroÊ Q tc =0,58, z†charakterys- tyk¹†Bessela ( rys. 4 ). Pouczaj¹ce jest, øe spadek -3†dB wcale nie przesuwa siÍ ni- øej - pozostaje przy 93 Hz - jednak -6†dB trochÍ zyska³o - lokuje siÍ przy 64†Hz. Ponadto porÛwnuj¹c charakterysty- ki impulsowe, widzimy mniejsz¹ oscyla- cjÍ. Ale coú za coú. Powaønym kompro- misem zostaje obarczona charakterystyka wytrzyma³oúci - spada ona do poziomu tylko 20 W†na skraju pasma (przy 20†Hz), pe³n¹ moc 60 W†mamy dopiero powyøej 70 Hz. Zyskaliúmy wiÍc lepsze charakte- rystyki impulsowe i†tylko trochÍ na ìroz- ci¹gniÍciuî basu, duøym kosztem wytrzy- ma³oúci. Decyduj¹c siÍ na takie rozwi¹za- nie, musimy byÊ úwiadomi jego ograni- czeÒ - w†zakresie najniøszych tonÛw g³oú- nik doprowadzi do przesterowania juø po- ³owy tej mocy, ktÛr¹ wytrzyma on przy wczeúniejszych uk³adach. PorÛwnajmy jeszcze charakterystyki poziomu maksymalnego. Dla wszystkich trzech obudÛw s¹ bardzo podobne. Zja- wisko moøna wyjaúniÊ nastÍpuj¹co. To, co w†duøej objÍtoúci zyskiwaliúmy na charakterystyce przetwarzania, traciliúmy na wytrzyma³oúci, i†w†sumie na jedno wy- chodzi - g³oúnik jest w††zakresie najniø- szych czÍstotliwoúci zdolny wytworzyÊ ta- kie maksymalne ciúnienie akustyczne, ja- kie jest okreúlone przez jego niezmienne maksymalne wychylenie objÍtoúciowe - ty- le øe moøe siÍ to staÊ za pomoc¹ wiÍk- szej lub mniejszej (w zaleønoúci od wiel- koúci obudowy) dostarczonej mocy elekt- rycznej. Dla dope³nienia formalnoúci spÛjrzmy jeszcze na charakterystyki impedancji. CzÍstotliwoúÊ rezonansowa, sygnalizowana przez szczyt charakterystyki, przesuwa siÍ oczywiúcie w†dÛ³ skali wraz ze zwiÍksza- niem objÍtoúci, czyli obniøaniem Q tc . Prze- suniÍcie fazowe przy tej czÍstotliwoúci wynosi zero, a†osi¹ga +30 o oko³o pÛ³ ok- tawy poniøej i†-30 o oko³o pÛ³ oktawy po- wyøej, a†dalej od czÍstotliwoúci rezonanso- wej powoli zbliøa siÍ do zera. Drugi przebadany g³oúnik to 17-centy- metrowy nisko-úredniotonowy Peerless CSX-176. O†úrednicy tylko 3†cm wiÍkszej od CSC-145, ale jak siÍ okaøe, o†znacznie wiÍkszych moøliwoúciach. Producent deklaruje dla tego g³oúnika zaskakuj¹co wysok¹ moc znamionow¹, po- nownie okreúlon¹ wed³ug rygorystycznych norm IEC. Owszem, s¹ przes³anki, aby CSX-176 mia³ wyøsz¹ wytrzyma³oúÊ ter- miczn¹, niø CSC-145 - jego cewka drgaj¹- ca ma zarÛwno wiÍksz¹ úrednicÍ, jak i†d³ugoúÊ. Oczywiúcie wiÍksza d³ugoúÊ, przy podobnej wysokoúci szczeliny magne- tycznej, zwiÍksza†wychylenie maksymalne liniowe, a†wraz z†wiÍksz¹ powierzchni¹ membrany, znacznie zwiÍksza wychylenie objÍtoúciowe, tutaj dwa i†pÛ³ raza wiÍksze niø w†przypadku CSC-145. St¹d teø bÍdzie wynika³ znacznie wyøszy poziom maksy- malnego ciúnienia. Naturalne jest teø, øe g³oúnik wiÍkszy ma niøsz¹ czÍstotliwoúÊ rezonansow¹ od swojego mniejszego ìkolegiî, a†takøe wiÍk- sz¹ objÍtoúÊ ekwiwalentn¹. Jednoczeúnie Rys. 3. Głośnik CSC−145 w obudowie o parametrach: Q tc =0,75, f c =99 Hz, V b =3,5 dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a), charakterystyka wytrzymałości (b), charakterystyka poziomu maksymalnego (c), charakterystyka impulsowa (d), charakterystyka modułu impedancji (e) Rys. 4. Głośnik CSC−145 w obudowie o parametrach: Q tc =0,58, f c =73 Hz, V b =9,5 dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a), charakterystyka wytrzymałości (b), charakterystyka poziomu maksymalnego (c), charakterystyka impulsowa (d), charakterystyka modułu impedancji (e) 64 Elektronika Praktyczna 3/2004 K U R S K U R S jednak CSX-176 zosta³ bardzo podobnie zaprojektowany pod wzglÍdem parametrÛw dobroci. WspÛ³czynnik EBP dla CSX-176 spada poniøej 100, co juø bez øadnych ìaleî pozwala uøyÊ go w†obudowie za- mkniÍtej. Na pierwszy rzut oka moøna stwierdziÊ, øe przy analogicznych warian- tach strojenia Q tc , CSX-176 bÍdzie osi¹ga³ niøsze czÍstotliwoúci graniczne niø CSC- 145, wymagaj¹c w†zamian obudowy o†znacznie wiÍkszej objÍtoúci (skoro dob- roÊ Q ts dla obydwu g³oúnikÛw jest na po- dobnym poziomie, to odpowiednie odbu- dowy bÍd¹ dla CSX-176 o†tyle wiÍksze, o†ile ma wiÍkszy V as ). Od razu uruchamiamy symulacje, tak jak poprzedni, zak³adaj¹c R g =0,5, Q a =5 i† wÛwczas musimy zmniejszyÊ objÍtoúÊ do 6,9 litra ( rys. 6 ), co spowoduje podniesie- nie dobroci do Q tc =0,8, a†spadki -3†dB i†-6†dB przesun¹ siÍ do odpowiednio 71†Hz i 57†Hz - i†te wyniki pozostaj¹ za- dowalaj¹ce. Natomiast prÛba z†dobroci¹ Q tc =0,58 wykazuje, øe potrzebna jest juø znaczna objÍtoúÊ - 22 litry raczej nie s¹ moøliwe do uzyskania w†obudowie podstawkowej, musia³aby to byʆkonstrukcja wolnostoj¹ca. Spadki 3- i†6-decybelowe obniøaj¹ siÍ do 69 Hz i†47 Hz, a†wiÍc doúÊ nieznacz- =1,2, i†porÛwnujemy wyniki dla trzech rÛønych wartoúci Q tc . Zaczynamy od standardowej wartoúci Q tc =0,71 ( rys. 5 ). Potrzebna jest do tego objÍtoúÊ 10,2 dm 3 (bardzo wygodna dla konstrukcji podstawkowej z†g³oúnikiem 17- centymetrowym) i†uzyskujemy w†niej spa- dek -3†dB przy 69 Hz, a†-6†dB przy 52†Hz. Jesteúmy wiÍc z†tymi spadkami pra- wie pÛ³ oktawy niøej niø przy g³oúniku CSC-145 pracuj¹cym z†dobroci¹ Q tc =0,71. Charakterystyka wytrzyma³oúci co prawda nie utrzymuje w†zakresie najniøszych czÍs- totliwoúci wygÛrowanego poziomu 150 W, ale poniøej 40 Hz pozostaje w†pobliøu 100†W, co i†tak dla tej wielkoúci g³oúnika jest wynikiem bardzo dobrym. Naleøy teø pamiÍtaÊ, øe wiÍksza czÍúÊ mocy w†mate- ria³ach muzycznych lokuje siÍ powyøej 40†Hz, a†tony najniøsze pojawiaj¹ si͆okaz- jonalnie. Gdybyúmy jednak uparli siÍ, aby utrzymaÊ moc 150 W†aø do granicy 20†Hz, Rodzina głośników CSX − na zdjęciu modele 14−, 17− i 21−cm. W naszym przykładzie użyliśmy głośnika 17−cm, czyli CSX−176. 17-centymetrowy CSX-176 (P850122) ma nastêpuj¹ce parametry: F s [Hz] 38 Q es 0,53 Q ms 2,22 Rys. 5. Głośnik CSX−176 w obudowie o parametrach: Q tc =0,71, f c =69 Hz, V b =10 dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a), charakterystyka wytrzymałości (b), charakterystyka poziomu maksymalnego (c), charakterystyka impulsowa (d), charakterystyka modułu impedancji (e) Q ts 0,43 V as [dm 3 ] 8 R e [ Ω ] 6,1 S d [cm 2 ] 143 X lin [cm] 1,1 Moc [W] 150 Elektronika Praktyczna 3/2004 65 K U R S Rys. 6. Głośnik CSX−176 w obudowie o parametrach: Q tc =0,8, f c =79 Hz, V b =6,9 dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a), charakterystyka wytrzymałości (b), charakterystyka poziomu maksymalnego (c), charakterystyka impulsowa (d), charakterystyka modułu impedancji (e) Rys. 7. Głośnik CSX−176 w obudowie o parametrach: Q tc =0,58, f c =54 Hz, V b =22 dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a), charakterystyka wytrzymałości (b), charakterystyka poziomu maksymalnego (c), charakterystyka impulsowa (d), charakterystyka modułu impedancji (e) nie, ale rÛwnoczeúnie, jak moøna by³o tego oczekiwaÊ przy niøszej dobroci, po- prawia siÍ charakterystyka impulsowa. Nie mniej waøna jest jednak charakterys- tyka wytrzyma³oúci, a†po przestudiowaniu poprzedniego przyk³adu juø wiemy, øe teraz ulegnie ona os³abieniu. Od pozio- mu referencyjnego 150 W, moc spada do 50 W przy 30 Hz i†40 W†przy 20 Hz. Z†jednej strony os³abienie wzglÍdem za- stosowania CSX-176 w†mniejszych objÍ- toúciach jest bardzo wyraüne, z†drugiej strony charakterystyka wytrzyma³oúci wy- daje siÍ nadal dostatecznie dobra, aby zapewniÊ bezpieczn¹ pracÍ w†ìnormal- nychî warunkach. Ale w³aúnie w†takich sytuacjach wyboru trzeba dokonywaÊ na w³asn¹ odpowiedzialnoúÊ - czy stawiamy na maksymaln¹ wytrzyma³oúÊ, czy najlep- szy impuls wraz z†najniøszym zejúciem basu. Wszystkie trzy przedstawione opcje s¹ dopuszczalne, tak jak teø kaøde stro- jenie leø¹ce w†przedstawionym zakresie Q tc (0,58...0,8). Dla wartoúci niøszych od 0,58, a†wiÍc dla objÍtoúci wiÍkszych od 22 litrÛw, wytrzyma³oúÊ w†zakresie naj- niøszych czÍstotliwoúci spad³aby juø do niekomfortowo niskiego poziomu, a†usta- lanie dobroci wyøszych od 0,8 nie ma sensu, gdyø pe³n¹ wytrzyma³oúÊ w†ca³ym pasmie uzyskaliúmy juø na tym pozio- mie, i†zmniejszaj¹c obudowÍ tylko traci- libyúmy na paúmie przenoszenia i†charak- terystyce impulsowej, nie otrzymuj¹c nic w†zamian. Podsumowuj¹c wyniki uzyskane dla dwÛch g³oúnikÛw nisko-úredniotonowych, 14-cm CSC-145 i†17-cm CSX-176, stwier- dzamy, øe rÛønice w†ich moøliwoúciach i†wielkoúciach rekomendowanych obudÛw s¹ znacznie wiÍksze, niø sugerowa³aby to tylko rÛønica ich wielkoúci. Pierwszy z†nich najlepiej nadaje siÍ do obudowy o†objÍtoúci do 5†dm 3 , a†wiÍc do ma³ego, podstawkowego/rega³owego ìminimonito- raî, lub do naúciennego g³oúnika ìefek- towegoî w†systemie wielokana³owym. Je- go pasmo przenoszenia jest ograniczone wysokim wspÛ³czynnikiem EBP, na co wp³ywa g³Ûwnie wysoka czÍstotliwoúÊ rezonansowa, ale spadek -6 dB przy 70†Hz nie dyskwalifikuje. Nasuwa siÍ jednak pomys³ stosowania CSC-145 w†sa- telitach, w†systemach wykorzystuj¹cych subwoofer. Drugi g³oúnik, CSX-176, gwarantuje znacznie wiÍcej, zarÛwno pod wzglÍdem dolnej czÍstotliwoúci granicznej (spadek -6 dB w†okolicach 50 Hz), jak i†mocy, a†moøna go zainstalowaÊ zarÛwno w†ok. 10-litrowej konstrukcji podstawkowej, jak i†ok. 20-litrowej wolnostoj¹cej. Za miesi¹c bÍdziemy badaÊ g³oúniki 21-, 26- i†31-cm. Andrzej Kisiel 66 Elektronika Praktyczna 3/2004 |
Menu
|