W9 CHOROBY WEWNĘTRZNE, MEDYCYNA O, GASTROENTEROLOGIA, Gastroenterologia(1)(1)

CHOROBY WEWNĘTRZNE               W9              26.11.03

Zapalenie żołądka

Ostre zapalenie żołądka:

Etiologia:

·         Czynniki szkodliwe zewnętrzne, błędy pokarmowe, alkohol, kwas acetylosalicylowy i NLPZ, kortykosteroidy i leki cytostatyczne, zatrucie środków spożywczych przez wytwarzające toksyny gronkowce, salmonelle i inne bakterie,

·         Stres, urazy, szok, oparzenia, urazy wewnątrzczaszkowe, grzybice, operacie i inne,

·         Zakażenie błony śluzowej żołądka przez Helicobacter pylori.

Obraz histologiczny:

Powierzchowne nacieczenie leukocytami błony śluzowej, powierzchowne ubytki nabłonka aż do większych erozji prowadzących do swoistej formy gastritis erosiva.

Klinika:

·         Brak łaknienia, nudności, wymioty,

·         Odbijanie, uczucie ucisku w nadbrzuszu,

·         Bóle w dołku, nieprzyjemny smak w ustach.

Powikłania:

·         Krwawienie żołądka w przypadku gastritis erosiva.

Rozpoznanie różnicowe:

·         Podstawą jest obraz kliniczny oraz wynik badania endoskopowego i histologicznego.

Leczenie:

·         Unikanie szkodliwych czynników zewnętrznych,

·         Czasowe ograniczenie dietetyczne,

·         Stosowanie leków na ogół nie jest konieczne ( ewentualnie antacida).

Rokowanie: wyleczenie jest przeważnie samoistne.

Zapobieganie:

Zapobiega się zależnym od stresów przypadkom nadżerkowego zapalenia żołądka, np. za pomocą blokady receptorów histaminowych H2, stosowanie antacida.

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (trawienna choroba wrzodowa):

Określenie:

·         Nadżerka – ograniczony ubytek błony śluzowej, często występuje w liczbie mnogiej,

·         Wrzód – ograniczony ubytek, który przechodzi przez błonę śluzową i sięga co najmniej do warstwy mięśniowej błony śluzowej.

Częstość występowania:

Około 5% mężczyzn choruje w ciągu życia na wrzód. M:K =4:1 w przypadku dwunastnicy. W rzadziej spotykanym wrzodzie żołądka różnice pomiędzy płciami nie są tak wyraźne. U młodych chorych przeważa wrzód dwunastnicy z  nadkwaśnością.

Etiologia:

·         Ostry wrzód spowodowany przez stres jako jednorazowe wydarzenie. Do czynników stresowych należą liczne urazy, oparzenia, duże operacje, uraz mózgu, długotrwałe sztuczne oddychanie i inne,

·         Choroba wrzodowa – przewlekłe nawracające schorzenie o wieloczynnikowej genezie:

o       Czynniki genetyczne: wrzody dwunastnicy często spotyka się u ludzi z grupą krwi O, tzn. non secretors i chorych z hyperpepsynogezemią. Często u osób z wrzodem dwunastnicy spotyka się HLA-B5,

o       Czynniki agresywne,

o       Rzadkie przyczyny: Zollingera-Ellisona i nadczynność gruczołów przytarczowych.

Patogeneza:

Choroba jest następstwem zaburzenia równowagi pomiędzy czynnikami wrzodotwórczymi a mechanizmami obronnymi błony śluzowej:

·         Stres, leki, Helicobacter pylori.

Zapamiętaj!

Bez kwasu i Helicobacter pylori nie ma wrzodu!

Czynniki chroniące:

·         Wydzielanie śluzu i wodorowęglanów,

·         Regeneracja nabłonka,

·         Mikrokrążenie.

Rak żołądka.

Częstość występowania:

Często spotykany jest w Chinach i Japonii. W Europie zachodniej i USA częstość występowania stale się zmniejsza. W Niemczech choruje rocznie 35 osób na 100000 mieszkańców, M:K =1,5:1. najczęściej chorują ludzie powyżej 40 roku życia.

Etiologia:

·         Czynniki genetyczne i pochodzenie narodowe:

o       Najczęściej dotyczy grupy krwi A,

o       Duża częstość występowania w Chinach, Japonii, Finlandii i Chile,

·         Czynniki zewnętrzne (żywieniowe). W pożywieniu, w wędzonych i solonych potrawach jest duża zawartość azotanów, stąd następująca hipoteza: bakterie transformujące azotany w azotany oraz twór rakotwórczy.

·         Czynniki wewnątrzpochodne: utrata kwasu żołądkowego ułatwia rozwój bakterii w żołądku. W następujących chorobach istnieje zwiększone ryzyko raka:

o       Przewlekłe, zanikowe autoimmunizacyjne zapalenie żołądka (typ A),

o       Zapalenie żołądka z obecnością Helicobacter pylori z metoplazmą jelitową,

o       Stan po częściowej resekcji żołądka (po 15-20 latach),

o       Gruczalakowate polipy żołądka (występowanie raka do 20%),

o       Choroba Menetriena (występowanie raka do 10%)

Uwaga!

Pożywienie obfitujące w witaminę C ma działanie ochronne.

Umiejscowienie:

·         Okolica jamy odźwiernikowej i odźwiernik (60-70%),

·         Okolica wpustu (10-20%),

·         Okolica trzonu (10-20%).

Podział makroskopowy:

·         Nacieczny rak – nacieka błonę śluzową i podśluzową, ale nie błonę mięśniową właściwą,

·         Późny rak.

Klinika:

·         Wywiad krótki lub brak,

·         Inne objawy:

o       Chudnięcie, niechęć do spożywania mięsa, nudności, uczucie ucisku w nadbrzuszu, załamanie się sprawności fizycznej, stany podgorączkowe,

o       Wyczuwalny guz w nadbrzuszu w zaawansowanym raku,

o       Oznaki przerzutów: powiększenie wątroby, puchlina brzuszna, węzły linfatyczne Virchowa (nadobojczykowe po stronie lewej) i inne,

o       Ostry krwotok żołądkowy,

o       Zwężenie odźwiernika i charlactwo rakowe.

Objawy kliniczne:

·         Smoliste stolce (potwierdzone badaniem przez odbyt),

·         Wymioty krwią (świeżą lub starą),

·         Wstrząs:

o       Bladość, omndlenia, pocenie się, nieznaczne zawroty głowy,

o       Mokre, wilgotne obwodowe części ciała, przyspieszona akcja serca, hipotensja w pozycji leżącej lub przy zmianie ułożenia,

·         Tkliwość nadbrzusza (wrzód trawienny), guz nadbrzusza (rak żołądka),

·         Objawy przewlekłego schorzenia wątroby (żylaki przełyku).