|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Wykład 8 – semestr zimowy Leki przeciwbólowe
Ból – jest przykrym uczuciowym i emocjonalnym doznaniem, występującym pod wpływem bodźców uszkadzających tkanki lub zagrażających ich uszkodzeniem. Odczuwanie bólu zależy od percepcji i indywidualnej reakcji na bodźce.
Percepcja bólu jest różna u różnych osób, a nawet u tej samej osoby zmienia się zależnie od wpływów środowiskowych i aktualnego stanu psychicznego.
Rodzaje bólu: - nocyceptywne ( w wyniku pobudzenia receptorów bólowych, bez uszkodzenia tkanek) - neurogenne ( uszkodzenie tkanek lub nerwów) - psychogenne ( bez przyczyny)
Leki przeciwbólowe: - Narkotyczne leki p/bólowe ( leki opioidowe) - Leki nieopioidowe
Leki nieopioidowe – leki p/bólowe działające p/gorączkowo i p/zapalnie (NLPZ) Np.: paracetamol ( należy do NLPZ, ale nie działa p/zapalnie, działa p/gorączkowo i p/bólowo)
NLPZ należą do wielu grup chemicznych
Do leków p/bólowych można też zaliczyć leki miejscowo znieczulające oraz leki wspomagające działanie leków p/bólowych.
NLPZ
Fosfolipidy blon komórkowych
Glikokortykosteroidy ( - ) Fosfolipaza A2
Kwas arachidonowy
Cyklooksygenaza ← ( - ) NLPZ
Cykliczne endonadtlenki 5 – HPETE
leukotrienów syntaza prostacykliny PGE 2 TXA 2 PGD2 LTA 4
PGI 2 PGF 2α LTB 4
chemotaktyczne
LTD 4
LTE 4
5 – HPETE - kwas hydroperoksyeikozatetraenowy
Cyklooksygenaza – 1 ( COX – 1 ) Cyklooksygenaza – 2 ( COX – 2 ) konstytutywna indukowana
w płytkach krwi w żołądku w nerkach w stawach w nerkach w stanach w stanach zapalnych fizjolog.
Charakterystyka NLPZ - mają górny pułap działania p/bólowego ( nieskuteczne w silnym bólu) - działają p/bólowo w małych dawkach ( szybkie działanie ) i p/zapalnie w większych dawkach ( efekt późniejszy ) - brak działania sedatywnego lub jest ono słabe - nie tłumią ośrodka oddechowego - stosunek korzyści do ryzyka ich stosowania jest zachęcający, nawet u osób w wieku podeszłym - z powodu wiązania się w dużym stopniu z białkami stwarzają znaczne ryzyko interakcji lekowych - działanie antyagregacyjne ( kwas acetylosalicylowy blokuje agregację płytek nieodwracalnie, inne NLPZ – odwracalnie )
Podział uwzględniający klasyfikację anatomiczno – terapeutyczno – chemiczną ( ATC ): - pochodne kwasu acetylosalicylowego - pochodne aniliny ( anilidy) - pochodne pirazolonu - pochodne pirazolonu – butylopirazolidyny Podział NLPZ ze względu na budowę chemiczną: Pochodne kwasu propionowego: - kaprofen - fenoprofen - ibuprofen - ketoprofen - naproxen Pochodne kwasu acetylosalicylowego: - kwas acetylosalicylowy ( Aspiryna, Polopiryna ) - salsalat - salicylan choiny Okstramy ( Oksikamy??) Pochodne kwasy fenylooctowego
Nieopioidowe leki p/bolowe:
- indometacyna - diklofenak - ibuprofen - ketoprofen hamują COX – 1, COX – 2 - naproksen działają głównie obwodowo - piroksykam - tenoksykam - metamizol - paracetamol ( brak działania p/zapalnego )
nimesulid blokują preferencyjnie COX – 2
Wybiórcze inhibitory COX – 2 („ koksyby”) - rofekoksyb ( Viox ) - celekoksyb ( Celebrex )
Koksyby mają korzystne działanie w raku jelita grubego. Koksyby nasilają incydenty sercowo – naczyniowe, ze zgonami włącznie ( nie hamują agregacji płytek ). Kw. acetylosalicylowy uruchamia w komórce wytwarzanie związków – lipoksyn, które stymulują produkcję NO.
Ośrodkowo działające nieopioidowe leki p/bólowe – NEFOPAM. Nefopam: - silny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny. - 10 razy silniejszy od kwasu acetylosalicylowego Działania niepożądane Nefopamu: - nudności - zawroty głowy - pobudzenie - tachykardia - bezsenność - suchość w ustach - stosowany razem z paracetamolem zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby
Wskazania do NLPZ: - dolegliwości bólowe - schorzenia zapalne : RZS, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, zapalenie kaletek stawowych, zapalenie ścięgien - gorączka - jako leki antyagregacyjne w zawale i udarze ( 75, 135 mg ) - w celu zamknięcia przetrwałego przewodu tętniczego ( indometacyna ) - urazy sportowe - hamowanie wzrostu komórek nowotworowych ( działanie niepewne )
Działania niepożądane NLPZ ze strony: - przewodu pokarmowego - nerek - układu oddechowego - układu nerwowego
Przewód pokarmowy: - w żołądku powstają prostaglandyny ( PGE ), które chronią błonę śluzową żołądka - NLPZ hamują COX - 1 i COX – 2 , tym samym hamują produkcję prostaglandyn - dodatkowo NLPZ są kwasami – działają drażniąco na śluzówkę żołądka; aby temu zapobiec, stosuje się wraz z NLPZ analogi prostaglandynowe ( połączone z NLPZ ), np.: lek Arthrotec. Aby zmniejszyć działania niepożądane NLPZ, stosuje się także inhibitory pompy protonowej ( omeprazol, lansoprazol, pantoprazol ).
Nerki: - w nerkach synteza PGE 2 niezbędna jest dla prawidłowego przepływu nerkowego, perfuzji nerek, zmniejszenia wytwarzania reniny, wzrostu przesączania kłębuszkowego oraz dla prawidłowego wydalania sodu i wody - - > są to działania pozytywne PGE 2 - NLPZ blokują w/w działania pozytywne PGE 2 w nerkach Lek o ograniczonym działaniu niekorzystnym na nerki – Sulindac.
Płytki krwi: - działanie antyagregacyjne NLPZ na płytki krwi, w związku z tym krwawienia, niedokrwistości.
Prewencja działań niepożądanych NLPZ: - stosować odpowiednie dawki leku - zalecane zażywanie leku po posiłku - wskazane unikanie kojarzenia leków z tej samej grupy NLPZ - u chorych z grupy zwiększonego ryzyka krwawienia z przewodu pokarmowego wskazane równoczesne stosowanie leków ochraniających błonę śluzową żołądka - stosować mniejsze dawki NLPZ skojarzonych z lekami o innym punkcie uchwytu: NLPZ + paracetamol NLPZ + nefopam NLPZ + tramadol - ograniczenie czasu stosowania leków
Wzmocnienie działania NLPZ: - kojarzenie z lekami p/depresyjnymi, p/drgawkowymi - stosowanie łącznie z lekami miejscowo znieczulającymi - kojarzenie z glikokortykosteroidami - stosowanie kalcytoniny - stosowanie antagonistów rec. NMDA, np. etamina - stosowanie agonistów rec. α 2 – adrenergicznego, np. klonidyna
Leki opioidowe
Łączą się z receptorami opioidowymi μ , κ , δ, ε.
Leki agonistyczne: morfina. Leki agonistyczno – antagonistyczne: pentazocyna. Leki antagonistyczno – agonistyczne: nalorfina. Leki antagonistyczne: nalokson.
Morfina ( rec. μ ) Działanie: - p/bólowe - uspokajające - p/kaszlowe - uwalnia ADH - hamuje uwalnianie FSH, LH, TSH - obniża próg drgawkowy - zwęża źrenice - uwalnia histaminę - kurczy mm. gładkie ( działanie obwodowe ) : dróg moczowych, żółciowych, przewodu pokarmowego Działanie niepożądane morfiny: - osłabienie czynności oddechowej - nudności, wymioty, zaparcia - zawroty głowy - zaburzenia orientacji - wzrost ciśnienia w drogach żółciowych i moczowych
Petydyna: - słabsze działanie kurczące mm. gładkie - słabsze działanie zapierające - brak hamującego wpływu na czynność skurczową macicy - słabe działanie p/bólowe - nie kurczy źrenic
Morfina i leki pochodne po dłuższym stosowaniu wytwarzają tolerancję i spadek działania euforyzującego. Nie rozwija się tolerancja na skurcz źrenic i mięśni przewodu pokarmowego. Leki te powodują uzależnienie psychiczne i fizyczne
Po nagłym odstawieniu opioidów występują objawy abstynencji: - bezsenność - łzawienie - zlewne poty - kurcze jelitowe - nudności - wymioty - biegunki - drgawki - stany majaczeniowe
Pochodne fentanylu: - fentanyl ( 0,1 mg leku odpowiada sile dzialania 10 mg morfiny, słabiej wpływa na czynność przewodu pokarmowego, słabo kurczy źrenice i zwieracze, działa zapierająco; stosowany w bólach okołoporodowych) - alfentanyl - sufentanyl - lofentanyl
Propoksyfen: - działanie p/bólowe - działanie potęgowane przez kwas acetylosalicylowy i paracetamol
Pentazocyna - agonista receptorów opioidowych κ - częściowe działanie antagonistyczne wobec receptora μ - ⅓ siły działania p/bólowego morfiny - zwiększa uwalnianie amin katecholowych - podwyższa... |
Menu
|