|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
W-6 Żywienie w profilaktyce chorób kardiometabolicznych
MIAŻDŻYCA TĘTNIC (atherosclerosis) Jest najważniejszą chorobą powodującą zgrubienie ściany tętnic i utratę ich sprężystości. Choroba ta jest zaliczana do najgroźniejszych metabolicznych schorzeń cywilizacyjnych ze względu na powszechność występowania i niebezpieczne następstwa. Miażdżyca rozwija się powoli zaczyna się już w młodości.
nacieczenie tłuszczowe (komórki wypełnione ziarnistościami tłuszczowymi)
blaszka włóknista blaszka miażdżycowa (złogi tłuszczowe, zmienione komórki mięśni gładkich, tkanka łączna włóknista)
powikłana blaszka miażdżycowa (martwe komórki, kryształy cholesterolu, estry cholesterolu i wapnia, owrzodzenia, zakrzepy, zwapnienie)
Regresja zmian racjonalne żywienie zwiększona aktywność ruchowa niepalenie tytoniu
wczesne zmiany(nacieczenie tłuszczowe, blaszka włóknista)
niewłaściwe odżywianie się brak aktywności fizycznej palenie tytoniu
powiększanie się blaszki miażdżycowej
bezobjawowy przebieg miażdżycy
upośledzenie przepływu krwi przez zmienioną tętnicę o 50-78%
objawy kliniczne: niedokrwienna choroba serca(wieńcówka)-miażdżyca naczyń wieńcowych serca chromanie przestankowe - miażdzyca naczyń obwodowych kończyn niedotlenienie mózgu, otępienie starcze-miażdżyca naczyń mózgowych
zamkniecie światła naczynia przez skrzeplinę å æ zawał serca udar mózgu
CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA STANOWIĄ NADAL GŁÓWNY PROBLEM ZDROWOTNY POPULACJI POLSKIEJ
Umieralność z powodu chorób układu krążenia w Polsce aż do początku lat 90-tych wykazywała stałą tendencję wzrostową, a obserwowany trend wzrostu należał do najwyższych wśród krajów rozwiniętych.
Choroba niedokrwienna serca i zawał serca są najczęstszą przyczyną nadumieralności oraz przedwczesnej umieralności mężczyzn w średnim wieku.
Niepokojącym zjawiskiem jest też rosnąca liczba zgonów z powodu chorób naczyń mózgowych
Choroby układu krążenia stanowią również najważniejszą przyczynę chorobowości szpitalnej oraz zgłaszalności w poradniach opieki podstawowej
PRZYCZYNY ZGONÓW W POLSCE W LATACH 1990-2006
wyszczególnienie 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
zgony ogółem (w tyś.) 390.3 386.1 368 363.2 359.5 365.2 363.5 368.3 369.7
na 1000 ludności 10.2 10.1 9.6 9.5 9.4 9.6 9.5 9.7 9.7 wg przyczyń(%)
choroby ukł. krążenia 52.2 50,4 47.7 47.9 47.1 47.2 46.4 45.7 45.6
nowotwory złośliwe 18.7 20.2 23 23.8 24.4 24.2 24.7 24.5 14.8
urazy i zatrucia 7.6 7.5 7.0 6.9 7.1 6.8 6.9 6.9 6.8
w tym wypadku drogowe 2.12 1.83 1.58 1.41 1.49 1.41 1.47 1.37 1.29
samobójstwa 1.27 1.42 1.59 1.61 1.65 1.59 1.67 1.64 1.57
przyczyny niedokładnie 6.5 8.5 6.6 6.6 6.5 6.5 6.6 6.6 6.4 określone
W 2002 roku z powodu chorób układu krążenia zmarło 82 692 mężczyzn (43% wszystkich zgonów mężczyzn) 91 117 kobiet (54% wszystkich zgonów kobiet)
co 3-ci zgon mężczyzn i co 10-ty zgon kobiet(rocznie łącznie około 30 000) dotyczył osób młodych i w średnim wieku (poniżej 64 r.ż)
Wskaźniki umieralności z powodu chorób układu krążenia (na 100 tyś) w 2002roku
mężczyźni kobiety Polska 519 331 UE 298 192
PRZEMIANA LIPIDOWA W ORGANIŹMIE JELITO CIENKIE tłuszcze (lipidy) cholesterol + białko(proteina)
lipoproteiny (chylomikrony)
WĄTROBA lipoproteiny HDL lopoproteiny LDL
TKANKI OBWODOWE TĘTNICE
LDL - zły cholesterol i HDL - dobry cholesterol
Badania epidemiologiczne, kliniczne i eksperymentalne dowodzą, iż ZABURZENIA LIPIDOWE a zwłaszcza podwyższone stężenie cholesterolu w lioproteinach LDL jest dodatnio skorelowana z występowaniem miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca.
cholesterol całkowity LDL cholesterol ryzyko chorób układu krążenia HDL cholesterol
CZYNNIKI RYZYKA chorób układu krążenia (risk factors)
1.Czynniki wewnętrzne - otyłość - zaburzenia gospodarki lipidowej - podwyższone ciśnienie tętnicze krwi - zaburzenia gospodarki węglowodanowej / cukrzyca
2.czynniki zewnętrzne - nieracjonalny sposób odżywiania się - niska aktywność ruchowa - palenie tytoniu - nadużywanie alkoholu
OTYŁOŚĆ
Zaburzenie homeostazy przemiany energetycznej powodujące zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej w org. Jest to stan, który w zależności od stopnia nadmiaru tkanki tłuszczowej, charakteru jej dystrybucji oraz czasu trwania, zagraża rozwojem zmian zwyrodnieniowych w wielu tkankach i narządach
BMI większe bądź równe 30 kg/m2
Otyłość brzuszna ( trzewna)
mężczyźni WHR większe bądź równe 1 lub obwód talii większy bądź równy 102cm kobiety WHR większe bądź równe 0.8 lub obwód talii większy bądź równy 88 cm
Zaburzenia gospodarki lipidowej
stężenie cholesterolu całkowitego < 190 mg/dl stężenie LDL cholesterolu < 130 mg/dl stężenie HDL cholesterolu > 40 mg/dl stężenie trójglicerydów < 150 mg/dl
CISNIENIE TĘTNICZE KRWI
Serce na przemian kurczy się i rozkurcza działając jak pompa tłocząca krew do tętnic. Ciśnienie tętnicze odpowiada sile, z jaką płynąca krew naciska na ściany naczynia. Używana metoda pomiaru pozwala na oznaczenie wysokości ciśnienia tętniczego krwi w chwili skurczu (ciśnienie skurczowe)oraz w trakcie rozkurczu serca(ciśnienie rozkurczowe), wyrażonych jako ciśnienie wywierane przez słupek rtęci o określonej wysokości (mm Hg).
ciśnienie nie powinno przekraczać wartości 140/90 mmHg. Jeżeli przynajmniej w dwóch pomiarach przeprowadzonych w odstępie kilku dni ciśnienie wynosi właśnie tyle lub więcej - rozpoznaje się nadciśnienie
U chorych z nieleczonym nadciśnieniem tętniczym układ krążenia pozostaje stale narażony na wysokie ciśnienie płynącej krwi. Uszkodzeniu ulegają naczynia tętnicze, a serce jest zmuszone do nadmiernej pracy. Szybciej rozwija się miażdżyca.
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej
otyłość --->oporność tkanek obwodowych na insulinę---->brak wychwytu glukozy przez komórki-----> stężenie glukozy we krwi--->cukrzyca2 typu
prawidłowy poziom cukru (glukozy) we krwi, mierzony na czczo, nie powinien przekraczać wartości 100mg/dl
Zespół metaboliczny
Stwierdzenie, co najmniej 3 z 5 wymienionych poniżej nieprawidłowości
zwiększenie obwodu talii M większe bądź równe 102 cm, K większe bądź równe 88 cm trójglicerydy większe bądź równe 150 mg/dl HDL - cholesterol M < 40 mg/dl K < 50 mg/dl ciśnienie tętnicze większe bądź równe 130/80 mmHg glukozy na czczo większe bądź równe 110 mg/dl
WYSIŁEK FIZYCZNY
Poprawa sprawności układu sercowo-naczyniowego i oddechowego: zwiększenie wentylacji płuc i przepływu krwi przez płuca, zmniejszenie częstości skurczów serca, poprawa kurczliwości serca i przepływu wieńcowego.
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi - obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL - zwiększenie stężenia HDL cholesterolu - zmniejszenie stężenia triglicerydów - zmniejszenie aktywności pozakrzepowej płytek krwi - wysiłek uwrażliwia komórki mięśniowe na działanie insuliny, a jednocześnie stymuluje transport glukozy do komórki
Ten korzystny efekt wysiłku fizycznego zanika jednak po 3-5 dniach od jego zaprzestania- stąd tak istotna jest systematyczność
Rodzaj treningu - najbardziej zalecany jest wysiłek wytrzymałościowy - ćwiczenia siłowe (oporowe) powinny stanowić jedynie uzupełnienie wysiłku wytrzymałościowego i stanowić nie więcej niż 10-15% objętości treningu
Systematyczność - należy ćwiczyć w ciągu całego roku, od lat wczesnego dzieciństwa do późnej starości
Częstotliwość - ćwiczenia należy wykonywać przez większość dni tygodnia, minimum 3 razy najlepiej 4-6 razy na tydzień
Czas trwania - pojedynczej dawki wysiłku (jednostki ćwiczeniowej) powinien wynosić 20 do 60 minut
Forma wysiłku - najbardziej wskazane są ćwiczenia dynamiczne, angażujące duże grupy mięśniowe: marsze, marszobiegi, biegi, jazda rowerem, pływanie, aerobik, skakanka, gry zespołowe, bieg na nartach itp.
Należy wydatkować nie mniej niż 1000 kcal / tydzień optymalnie 2000 kcal / tydzień) czyli minimum 200-300 kcal / trening
Intensywność wysiłku - najbardziej wskazany jest wysiłek o umiarkowanej intensywności, to znaczy wysiłek, w trakcie, którego pochłanianie O2 nie przekracza 1.5 l/min , temperatura ... |
Menu
|