Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Temat: Uszkodzenie rdzenia kręgowego
rodzaje, przyczyny, epidemiologia, rozpoznanie, leczenie
WSTĘP:
Budowa rdzenia kręgowego
Rdzeń kręgowy zachowuje cechy budowy segmentalnej (odcinkowej). Składa się z 31 odcinków:
l8 szyjnych (C1-C8)ll12 piersiowych (Th1-Th2)ll5 lędźwiowych (L1-L5)ll5 krzyżowych (S1-S5)ll1 guziczny (C0)l
Ø Waży około 30g. Średnica 1cm, długość 45 cm. Rozpoczyna się od 1 kręgu szyjnego i ciągnie aż do górnej krawędzi 2 kręgu lędźwiowego, gdzie kończy się stożkiem rdzeniowym.
Ø Od rdzenia odchodzą parzyste nerwy rdzeniowe (31par) przez poszczególne otwory międzykręgowe (przesunięcie względem rdzenia ku dołowi). Nerwy biegnące wewnątrz kanału kręgowego tworzą tzw. gon koński.
Rdzeń kręgowy znajduje się w kanale kręgowym i jest otoczony 3 oponami:
lopona miękka – bezpośrednio przylega do rdzenia kręgowegollopona pośrednia (pajęczynówkallopona twarda – zewnętrznal
Ø Przestrzeń pomiędzy oponą miękką i pajęczynówką wypełnia PMR
Ø Na poziomie L2 lub L3 znajduje się...
Pień nerwy – gałąź grzbietowa, brzuszna, oponowa, łącząca biała
lSplot szyjny – C1-C4: n. przeponowyllSplot ramienny – C5-C8, Th1: n. promieniowy, n. pośrodkowy, n. łokciowyllSplot lędźwiowy – L1-L3, częściowo L4: n. udowyllSplot krzyżowy – L4-L5, S-S5: n. kulszowyl
Odruch – podstawowa czynność układu nerwowego
Podstawowe typy odruchów somatycznych rdzenia:
lNapięcie mięśniowellZgięciellSkoordynowany ruch dwóch kończyn (skrzyżowany odruch wyprostny)llSkoordynowany ruch czterech kończynl
Wegetatywne odruchy rdzeniowe
ldrugorzędowy ośrodek sercowy (C8-Th2)lldrugorzędowy ośrodek oddechowy (Th3-Th5)llośrodek rzęskowy mięśni gładkich oka (C8-Th2)l
Uszkodzenie tego ośrodka wywołuje triadę Hornera (!)
- miosis – zwężenie źrenicy
- ptosis – opadnięcie powieki
- endoptalmus – zapadnięcie się gałki ocznej
lośrodki naczynioruchowellośrodki włosoruchowellośrodki gruczołów potowychl
↑ C8-L2
lośrodek mikcjillośrodek defekacjillośrodek erekcjillośrodek ejakulacjil
↑ S1-S3
Część współczulna układu autonomicznego
lpobudza do działania, reakcja „fight or flight” („obrony lub ucieczki”)l
URAZ KRĘGOSŁUPA I RDZENIA KRĘGOWEGO
Epidemiologia
lw krajach UE > 130 000 osób rocznie doznaje trwałych obrażeń (powodujących różnego stopnia kalectwo) związanych z urazem kręgosłupallw Polsce > około 1200 – 1400 urazów kręgosłupa z następowym uszkodzeniem rdzenia kręgowegol
M : K = 3 : 1 (wiek 15-30 r.ż.)
Przyczyny
Polska
lwypadki komunikacyjne – w USA już niellupadki (w tym skoki do wody)llurazy sportowellprzemoc (pobicia)l
Epidemiologia
lzłamania - 45%llzłamania – podwichnięcia - 35%llprzepuklina dyskowa - 10%llpodwichnięcie bez złamania - 8%llbrak widocznych uszkodzeń - <2%7685l
Ø 60% część szyjna
Ø 20% część piersiowa
Ø 10% część lędźwiowa
Ø 8% część krzyżowa
Ø 2% część guziczna
lurazy kręgosłupa dotyczą najczęściej odcinków C1-C2, C5-C7 oraz pogranicza piersiowo - lędźwiowegol
Podział urazów
lstabilnellniestabilnellotwartellzamkniętel
Typy mechanizmów urazów kręgosłupa
Ø Zgięciowy (skręt – fleksyjne)
lzgięciowo – rotacyjnyllzgięciowo – dystrakcyjnyllzgięciowo bocznyl
Ø Zgnieceniowy (złamania eksplozyjne – kompresyjne)
Ø Wyprostny
lwyprostno – rotacyjny (ekstensywne)l
Mechanizmy urazów rdzenia kręgowego
Pourazowe zmiany patologiczne podzielone są na 2 chronologiczne ramy czasowe:
luraz pierwotny – ogniskowe zniszczenie tkanki nerwowej rdzenia kręgowego spowodowane bezpośrednim urazem mechanicznymlluraz wtórny – kaskada reakcji biochemicznych, które prowadzą do destrukcji aksonów (nieuszkodzonych w momencie urazu pierwotnego)l
Uraz wtórny
Ma miejsce czasem po miesiącach / latach
latrofia rdzenia kręgowego (powyżej i poniżej poziomu urazu pierwotnego)llpourazowa syryngomielia > pogłębia neurologiczne objawy ubytkowel
Uszkodzenie rdzenia
Skala ASIA
· stopień uszkodzenia A – całkowity – definicja: brak funkcji ruchowej lub czuciowej s segmentach S4-S5
lstopień uszkodzenia B – niecałkowity – definicja: zachowane czuciel
C, D, E, F
Zespoły neurologiczne
lWstrząśnienie rdzenia (Obersteiner 1979) 24-48h powrót funkcjillZespoły:l
- a – całkowitej przerwy
- b – połowiczej przerwy
- c – przedni
- d – tylny
- e – środkowy
- f – stożka rdzeniowego
- g – ogona końskiego
Całkowite uszkodzenie rdzenia – ZESPÓŁ POPRZECZNEJ PRZERWY RDZENIA (a)
Objawy:
lporażenie ruchowellbrak czuciallbrak odruchówllporażenie zwieraczyll„szok rdzeniowy” - występuje tylko i wyłącznie przy tym zespolel
Rodzaj uszkodzenia neurologicznego zależy od poziomu uszkodzenia
lC1-C2 – zazwyczaj natychmiastowy zgon spowodowany porażeniem czynności oddechowejllC3-C5 – porażenie lub niedowład czterokończynowy, zaburzenia czucia poniżej miejsca uszkodzenia, porażenie mięśni międzyżebrowych, upośledzenie ruchomości szyi, ból karku, zaburzenia zwieraczyllC6-C7 – oddech wydolny, porażenie lub niedowład czterokończynowy, powikłania płucne i ze strony układu moczowegollOdcinek Th – porażenie spastyczne kończyn dolnych, ze zniesieniem czynności mięśni międzyżebrowych, czucia poniżej poziomu uszkodzeniallOkolica stożka rdzenia – porażenie spastyczne lub wiotkie kończyn dolnych, zaburzenia czucia poniżej miejsca uszkodzenia, początkowo występuje niemożność oddawania moczul
Uraz rdzenia w odcinku szyjnym
Zaburzenia układu współczulnego (ośrodki w istocie szarej) – sympatectomia pourazowa:
lbradykardiallIRR – zaburzenia napięcia naczyń (poszerzenie)llwstrząs neurogennyllskurcz oskrzeli (pobudzenie n. błędnego) – zalewanie dróg oddechowychllobjawy niewydolności oddechowej (C3-C4 unerwienie przepony), bezdechllkrwawienia z przewodu pokarmowego – niedrożność porażennallzatrzymanie moczu – zanika czynność wypieracza, skurcz zwieracza zewnętrznegollodleżynyl
Nagłe przerwanie ciągłości rdzenia wywołuje wstrząs rdzeniowy. Przyczyną wstrząsu jest zniesienie tonicznego oddziaływania impulsów z wyższych partii OUN. Czas trwania wstrząsu zależy od stopnia rozwoju OUN (żaba – kilka minut, pies – kilka godzin, człowiek – kilka tygodni)
Ø Całkowite wypadnięcie czynności rdzenia poniżej miejsca uszkodzenia, połączone z całkowitym zniesieniem odruchów, ruchomości i upośledzeniem czucia oraz z porażeniem zwieraczy
Wstrząs rdzeniowy
Ø całkowite i trwałe porażenie ruchowe:
luszkodzenie C5 do Th1 – tetraplegia – 4 porażone kończynylluszkodzenie poniżej Th2 – paraplegia – porażenie kończyn dolnychl
Ø całkowita i trwała utrata czucia trzewnego i somatycznego
Ø czasowe zniesienie odruchów rdzeniowych
lbrak napięcia mięśniowegollbrak odruchów ścięgnistych, podeszwowych, zgięciallzatrzymanie moczu i stolcallrozszerzenie naczyń skórnych, zniesienie wydzielania potul
Po zakończeniu okresu wstrząsu następuje powrót odruchowej czynności rdzenia:
lpowrót napięcia mięśniowegollpowrót odruchów zgięcia i wyprostnychllpojawienie się patologicznego odruchu Babińskiegol
· powrót automatyzmu pęcherza i odbytnicy (bez możliwości kontroli)
· pojawienie się odruchu masowego (umiarkowane podrażnienie kończyny powoduje zgięcie obu kończyn, opróżnienie jelit i pęcherza i poty)
ZESPÓŁ BROWN - SEQUARDA (b) (!)
ltożstronne zaburzenia ruchowe i czucia głębokiegollprzeciwstronne zaburzenia czucia bólu i temperaturyllczęściej spowodowane urazem drążącyml
ZESPÓŁ PRZEDNI RDZENIA (c)
lzaburzenia ruchowe, czucia bólu i temperatury, oraz dotykullzachowane czucie głębokiel
...
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plalter.htw.pl