uprawa półdzika - Fukuoka, Permakultura i Ogrodnictwo

"Rewolucja źdźbła słomy" Masanobu Fukuoka;    Tłumaczył: Andrzej Młynarczyk

Powiemy teraz o uprawie warzyw. Wystarczy skrawek ziemi na podwórku za domem, aby z powodzeniem hodować warzywa do kuchni, ale można też je hodować na otwartym nieużytku.

W ogródku przydomowym wystarczające dla uprawy odpowiednich warzyw w odpowiednim czasie jest dodać organicznego kompostu i naturalnego nawozu. Prosta metoda uprawy kilku niezbędnych warzyw do kuchni w starożytnej Japonii doskonale odpowiadała naturalnemu, stylowi życia. Dzieci bawiły się pod owocowymi drzewami na podwórku. Prosiaki biegały swobodnie zjadając odpadki z kuchni i ryły swobodnie w ziemi. Psy szczekały i bawiły się, a gospodarz wsiewał ziarna do bogatej gleby. Robaki i insekty wzrastały razem z jarzynami, a kury wydziobywały je i znosiły jajka w ogrodzie, które znajdowały dzieci.

Typowa wiejska rodzina w Japonii uprawiała w ten sposób warzywa jeszcze krótko po Drugiej Wojnie Światowej. Uprawa tradycyjnych zbiorów we właściwym czasie zapobiegała chorobom roślin, a sama gleba zachowywała zdrową kondycję ponieważ wszystkie organiczne  pozostałości wracały do niej z powrotem, a także stosowano płodozmian. Owadzie szkodniki były zbierane ręcznie, a także wydziobywane przez kury.

W południowym Shikoku wyhodowano rodzaj kurczaków, które zjadały robaki i owady wśród warzyw nie wydrapując korzeni, a także nie naruszając naziemnej części roślin. Obecnie większość ludzi sądzi, że używanie zwierzęcego nawozu i odpadków z kuchni do upraw jest „prymitywne” i „nieczyste”. Dziś ludzie oczekują „czystych” warzyw, dlatego hodowcy uprawiają je w szklarniach, często w ogóle nie używając do tego ziemi. Uprawy na żwirze lub piasku, hydroponiczne stają się coraz bardziej popularne. Warzywa są tu nawożone chemicznie, a światło słoneczne jest przefiltrowane przez szklane lub winylowe powłoki.

To niesamowite, że ludzie sądzą, że te jarzyny uprawiane chemicznie są czyste i dobre do spożycia. Właśnie pożywienie wyhodowane w zbalansowanej glebie wśród działających robaków i mikroorganizmów, plus nawóz zwierzęcy jest najczystsze i najbardziej smaczne.

W uprawie „półdzikiej”, używając wolnego kawałka ziemi, brzegu strumienia lub otwartego nieużytku moim sposobem jest po prostu wrzucenie tam nasion i pozwolenie, by warzywa rosły wśród chwastów. Na przykład uprawiam swoje warzywa na zboczach gór w wolnych przestrzeniach pod drzewami cytrusów.

Ważną rzeczą jest wsiewać warzywa w odpowiednim czasie. Dla upraw wiosennych korzystnym czasem jest ten, kiedy zginęły zimowe chwasty, a wiosenne jeszcze się nie pojawiły. Dobrze jest też zaczekać na kilkudniowy deszcz. Trzeba skosić naziemne części chwastów, lekko spulchnić ziemię przed wysiewem. Nawet nie trzeba przykrywać nasion ziemią, wystarczy nasiona przykryć ściętymi trawami i chwastami, które ścieliśmy, co zapobiegnie wyjadaniu ich przez ptaki i kurczęta, zanim będą mogły wykiełkować. Zwykle przed wykiełkowaniem warzyw należy ściąć chwasty dwa, albo trzy razy, aby dać szansę warzywom i zapewnić im dostęp światła. Jeżeli ziemia jest pulchna, a chwasty i koniczyna są niewielkie, można po prostu rzucić nasiona na glebę. Ptaki zjedzą niektóre z nich, ale wiele wykiełkuje.

Jeżeli zamierzasz siać w rzędach lub rowkach , możliwe że wiele nasion zostanie zjedzone przez chrząszcze lub inne owady. Chodzą one po prostych liniach. Kurczaki również preferują ułożony rządek nasion, a także lubią takie rzędy rozgrzebywać. Z mojego doświadczenia wynika, że najlepiej jest rozrzucić nasiona w grupach tu i tam.

Warzywa uprawiane w ten sposób są o wiele silniejsze niż wielu ludzi sądzi. Jeżeli wzejdą zanim zdążą wyrosnąć chwasty, nie będą przez nie zdominowane. Niektóre warzywa, jak szpinak lub marchew nie wschodzą zbyt łatwo, można namoczyć je przed wysianiem na dzień lub dwa. Następnie oblepić je osłonkami z gliny, co zapobiegnie też infekcjom.

Japońska rzepa i wiele odmian jesiennych warzyw liściowych może przetrwać nawet w czasie zimy. Niektóre z nich wysiewają się same i wyrastają rok po roku. Warzywa które same się wysiewają mają unikalny smak i wysoką wartość odżywczą.

Dla mnie samego jest niesamowitym doświadczeniem widzieć wiele gatunków warzyw rozwijających się tu i tam na zboczach wzgórz. Japońska rzodkiew i rzepa rośnie na pół w ziemi i na pół ponad jej powierzchnią. „Dziko” rosnące marchewki i pietruszki często wyrastają krótkie i pękate z wieloma bocznymi korzeniami. Wierzę, że ich struktura i ostry, intensywny smak przypomina ich oryginalnych, dzikich poprzedników. Czosnek, mała cebula japońska, pory raz wsiane będą się reprodukować rok po roku.

Warzywa strączkowe najlepiej wsiewać na wiosnę. Generalnie rośliny strączkowe potrzebują do wykiełkowania dużo deszczu. Trzeba też zwrócić uwagę na ptaki i insekty. Pomidory i bakłażany nie są wystarczająco silne, kiedy są młode, aby konkurować z chwastami, dlatego na początku muszą być wyhodowane w specjalnych pojemnikach, a później wysadzane na grządki. Zamiast sadzonki wsadzać prosto do ziemi, można je po prostu położyć na ziemi. Same się ukorzenią w odpowiednim czasie i powstaną nowe łodyżki, które będą silniejsze i lepiej zaowocują. Jeśli chodzi o ogórki, należy sadzonki lekko przykryć glebą. Wokół nich należy wycinać wyższe chwasty, ale kiedy już dobrze podrosną, nie potrzeba tego robić. Można położyć bambusowe tyczki, lub gałązki drzew, a ogórki owiną się wokół nich. Gałęzie będą utrzymywać owoce nad ziemią, dzięki temu nie będą one gnić i chorować. Ta sama metoda dotyczy roślin dyniowatych. Ziemniaki są bardzo silną rośliną. Raz wsadzone będą odnawiały się w tym samym miejscu co roku i nigdy nie zdominują ich chwasty. Po prostu trzeba zostawić kilka podczas zbiorów w ziemi. Jeżeli ziemia pod uprawę warzyw jest twarda, można wsadzić najpierw białą rzodkiew. Kiedy jej korzenie wzrastają, uprawiają i zmiękczają ziemię, a po kilku sezonach w tym miejscu można uprawiać inne warzywa korzeniowe i ziemniaki. Odkryłem, że biała koniczyna jest pomocna w trzymaniu na dystans innych chwastów. Rozwija się szybko i może odsunąć nawet takie mocne chwasty jak perz i mlecz. Jeżeli koniczyna jest wsiana razem z warzywami, będzie stanowiła żywą ściółkę, użyźniając glebę, utrzymując ją w wilgoci i dobrym nasyceniu azotem. Tak samo jak warzywa, ważne jest aby koniczynę wsiać w odpowiednim czasie. Odpowiednie będzie późne lato po żniwach. Rośliny dobrze ukorzeniają się podczas chłodnych miesięcy, dając szansę koniczynie wzrosnąć wcześniej niż trawy i chwasty następnej wiosny. Dobrze jest też ściąć młodą koniczynę na wiosnę. Można też wsiewać ją w rzędy w odległości około 12 centymetrów. Kiedy koniczyna się ukorzeni, nie ma potrzeby wsiewać jej z powrotem przez 5 – 6 lat. Podstawowym celem hodowania warzyw w ten półdziki sposób jest pozyskiwanie naturalnych zbiorów na obszarze, który w innym wypadku byłby nie uprawiany. Jeżeli w tej metodzie spróbujesz uprawiać ziemię  mechaniczne, nie osiągniesz oczekiwanych rezultatów. W większości przypadków rośliny zostaną zaatakowane przez owady i choroby. Jeżeli wiele rodzajów warzyw i ziół zmieszanych jest razem i pozwalamy im rosnąć w naturalnych warunkach, niebezpieczeństwo zaatakowania przez insekty i choroby będzie minimalne. Zatem nie będzie trzeba używać żadnych sprayów, ani też zbierać owadów ręcznie. Można uprawiać warzywa w każdym miejscu, zwłaszcza tam, gdzie dobrze rosną chwasty. Ważne jest wiedzieć, jaki jest roczny cykl i zasady wzrostu tych chwastów. Występujące gatunki i wielkość chwastów powiedzą nam jaki jest rodzaj gleby w danym miejscu i czego może jej brakować. W moim owocowym sadzie uprawiam kapustę, pomidory, marchew, fasolę, rzepę, ogórki, buraki, pietruszkę, a także wiele różnych ziół pomiędzy nimi