|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Marta Dusza Katarzyna Sedeńko UWARUNKOWANIA PROCESÓW WIETRZENIOWYCH • Cechy skały macierzystej • Warunki klimatyczne • Lokalne ukształtowanie terenu • Czas
SKAŁA MACIERZYSTA: • Skład mineralogiczny i chemiczny • Tekstura • Więźba • Spoiwo • System spękań • Porowatość • Wytrzymałość
Skład mineralogiczny i chemiczny • decyduje przede wszystkim o charakterze wietrzenia chemicznego • w zależności od charakteru i siły wiązań chemicznych struktura minerałów może być trudniejsza lub łatwiejsza do rozerwania à skały zawierające dużo kwarcu są najbardziej odporne na wietrzenie chemiczne, a skały magmowe obojętne i zasadowe mniej • jednorodność składu zwiększa odporność skały na wietrzenie termiczne
Tekstura • ma wpływ na sposób krążenia wody w skale. • tekstury kierunkowe ułatwiają penetrację przez roztwory wodne, dlatego skały te są podatne na wietrzenie chemiczne (gnejsy, łupki) • wpływa także na sposób rozpadu mechanicznego
Więźba • stopień związania minerałów w skałach jest niejednakowy • skały o skrytokrystalicznej strukturze (magmowe wylewne) oraz kwarcyty i marmury, w których minerały ściśle przylegają do siebie, są mniej podatne na rozpad ziarnisty niż skały grubokrystaliczne
Spoiwo • spoiwo krzemionkowe podwyższa odporność skały • spoiwo węglanowe może łatwo ulec wyługowaniu i skała rozpada się na pojedyncze ziarna àPiaskowiec kwarcowy o spoiwie węglanowym, będzie szybko ulegał wietrzeniu
System spękań • ma największy wpływ na wietrzenie • spękania są głównymi drogami krążenia wody w skale, dlatego skała gęściej spękana jest bardziej podatna na wietrzenie chemiczne i fizyczne (solne, mrozowe) • gęstość spękań decyduje o wielkości odłamków skalnych powstających w wyniku wietrzenia à skały bardzo masywne, rzadko spękane, rozpadają się na duże bloki, a te o gęstej sieci spękań na niewielkie okruchy
Porowatość • decyduje o ilości wody, która może krążyć w ośrodku skalnym • skały silnie porowate, np. piaskowce (mogące osiągać porowatość do 40%) rozpadają się szczególnie łatwo
Wytrzymałość • zwłaszcza na rozciąganie à naprężenia powstające w trakcie wietrzenia fizycznego są najczęściej związane ze wzrostem kryształów soli, lodu lub organizmów żywych w spękaniach i porach • wytrzymałość skał na rozciąganie jest bardzo różna, od 4-5 do 25-30 MPa
WARUNKI KLIMATYCZNE • Temperatura • Amplitudy temperatur • Częstotliwość cykli zamarzanie – rozmarzanie • Usłonecznienie • Wielkość opadu i rozkład sumy opadów w ciągu roku • Wilgotność powietrza
TEMPERATURA • zgodnie z prawem Arrheniusa intensywność reakcji chemicznych rośnie wraz ze wzrostem temperatury, dlatego wietrzenie chemiczne jest bardziej wydajne a pokrywy zwietrzelinowe na ogół grubsze w obszarach o klimacie ciepłym
AMPLITUDY TEMPERATUR • cykliczne zmiany temperatury, w tym przejścia od temperatur dodatnich do ujemnych decydują o efektywności niektórych procesów wietrzeniowych. • wietrzenie termiczne jest z tego powodu szczególnie wydajne w obszarach pustynnych, gdzie amplitudy temperatury osiągają duże wartości
OPADY • z wielkością opadu związana jest gęstość pokrywy wegetacyjnej, która decyduje o różnorodności procesów wietrzenia biogenicznego • warto przy tym pamiętać, że dostawa wody z atmosfery niekoniecznie musi być w postaci deszczu à wydajne wietrzenie odnotowano także w obszarach o dużej częstotliwości mgieł
LOKALNA RZEŹBA TERENU • wietrzenie solne powoduje, że przygruntowe fragmenty skał (w tym konstrukcji kamiennych stworzonych przez człowieka) są szczególnie narażone na (bardzo szybkie) niszczenie à powszechnym widokiem są kamienie nagrobne i pomniki uszkodzone przy podstawie • obecnie uważa się, że powstanie osobliwych form grzybów skalnych jest konsekwencją różnic w intensywności wietrzenia u podstawy
CZAS W miarę upływu czasu efekty procesu wietrzenia są bardziej widoczne.
|
Menu
|