urządzanie i pielęgnacja krajobrazu - wykład II - 06.11.2006, semestr V

Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.

ochrona i kształtowanie równowagi krajobrazowych systemów ekologicznych

KSE

układ lądowych i wodnych ekosystemów o różnym stopniu naturalności i antropogenicznego przekształcenia powiązanych wzajemnie serią związków funkcjonalno – przestrzennych ze sobą oraz z abiotycznym i antropogenicznym otoczeniem

 

czynniki stabilizujące i destabilizujące KSE

 

stabilizujące:

Ø      stabilność stosunków klimatycznych (temperatura, wilgotność, długi okres wegetacji)

Ø      stabilność stosunków wodnych

Ø      duża powierzchnia podstawowych przyrodniczych jednostek przestrzennych

Ø      duża powierzchnia i znaczna zwartość przestrzenna ekosystemów oraz ich krajobrazowych kompleksów

Ø      złożona struktura wewnętrzna i duża różnorodność biologiczna ekosystemów

Ø      obecność dużej liczby struktur o charakterze węzłów ekologicznych

Ø      liczne i silne powiązania obwodów węzłowych siecią ciągów i korytarzy ekologicznych oraz dobra drożność tych korytarzy

Ø      dobrze rozwinięta sieć szerokich, łagodnych stref ekotonowych łączących sąsiadujące ze sobą ekosystemy, w szczególności bogata sieć ekotonów woda-ląd

Ø      znaczna biomasa ekosystemów lądowych (duży udział torfowisk i lasów w krajobrazie)

Ø      użytkowanie gospodarcze zasobów przyrody na skalę nie przekraczającą ich naturalnego odnawiania się

 

destabilizujące

Ø      znaczna zmienność stosunków klimatycznych

Ø      zmiany stosunków wodnych

Ø      rozdrobnienie struktury przestrzennej KSE, zwłaszcza rozbicie ich przez układy zurbanizowane

Ø      duży udział struktur o charakterze monokulturowym

Ø      obecność znacznej liczby struktur o charakterze barier ekologicznych i stref śmierci wielu gatunków

Ø      spadek różnorodności siedlisk i uproszczenie składu gatunkowego ekosystemów

Ø      dominacja ekosystemów ostrych o charakterze antropogenicznym (strefy przejścia są często bogatsze gatunkowo od ekosystemów ponieważ zawierają gatunki z obu ekosystemów, które dany ekoton łączy)

Ø      introdukcja gatunków obcych rodzimym biocenozom

Ø      użytkowanie zasobów przyrody ponad naturalne zdolności ich odradzania się

 

formy ochrony i zasady kształtowania KSE

schemat Diamonda

- większy ekosystem jest stabilniejszy, lepiej tworzyć duże obszary niż małe

- zwarty kompleks jest stabilniejszy i bogatszy gatunkowo niż kila rozdrobnionych o tym samym charakterze (jeśli uwzględnimy rolę stref ekotonowych, może się okazać, że układ rozdrobniony może mieć większą różnorodność gatunkową)

- większą różnorodność i stabilność mają podobne do siebie układy ekotonowe położone blisko siebie niż wyspy krajobrazowe, lepiej tworzyć lokalne lub regionalne zespoły obszarów chronionych niż pojedyncze obszary chronione

- zwarty układ jest lepszy niż pasmo (ale wyjątek stanowią doliny rzeczne – sprzyjają migracji gatunków), niekorzystny w pobliżu obszarów o presji antropogenicznej

- ekosystemy połączone korytarzami ekologicznymi są lepsze niż izolowane – kształtując system obszarów chronionych należy dbać o jego ciągłość przestrzenną i zróżnicowanie funkcjonalne

- kształt zwarty układów ekologicznych jest lepszy niż silnie rozczłonkowany (mniejsza powierzchnia styku z obszarem zewnętrznym i mniejsza powierzchnia presji) – nie sprawdza się na obszarach o braku antropopresji, tworzą się duże obszary ekotonowe, często bogatsze gatunkowo

 

aby zachować możliwie pełną różnorodność KSE niezbędna jest duża różnorodność form ochrony krajobrazu

ustawa o ochronie przyrody stwarza możliwości tworzenia na obszarze Polski następujących form ochrony przyrody

Ø      parki narodowe

Ø      rezerwaty przyrody

Ø      obszary Natura 2000 (siedliskowe i ptasie)

Ø      parki krajobrazowe

Ø      obszary chronionego krajobrazu

Ø      użytki ekologiczne

Ø      zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

Ø      stanowiska dokumentacyjne

Ø      strefy ochronne miejsc rozrodu ginących gatunków zwierząt

Ø      korytarze ekologiczne

Ø      pomniki przyrody

 

mają różne zadania i pełnią różne funkcje w systemie ochrony przyrody

różnorodność ta zapewnia zróżnicowanie przedmiotu i zakresu ochrony oraz metod i technik jej wykorzystywania oraz zróżnicowanie form udostępniania i użytkowania chronionych zasobów i walorów przyrody

 

poszczególne formy obszarów chronionych powinny tworzyć system ciągły przestrzennie i zróżnicowany funkcjonalnie tak, aby poszczególne ogniwa tego systemu mogły się wzajemnie przyrodniczo zasilać oraz wspierać i uzupełniać swoje funkcjonowanie

 

niestety wiele danych wskazuje że cele i zadania stawiane przed systemem jako całością oraz przed wieloma jego ogniwami nie są należycie realizowane

 

naturalna chłonność turystyczna – maksymalna ilość osób, które mogą wypoczywać na danym terenie nie powodując degradacji jego walorów przyrodniczych

 

jednym z rozwiązań odgrywających istotną rolę w kształtowaniu równowagi KSE są wytyczne ekologiczno-krajobrazowe, są one stosowane m.in. w planach ochrony obszarów Natura 2000 we Francji, w planach krajobrazu w Niemczech oraz w planach zagospodarowania przestrzennego w Anglii

 

postulat ich wprowadzenia w Polsce w planach ochrony przyrody i zagospodarowania przestrzennego jest wysuwany od kilku lat

Ø      płaty leśne i kępy zadrzewień na zewnętrznej stronie meandrów rzek – stabilizacja brzegu

Ø      po drugiej stronie tereny otwarte (rozmieszczenie oświetlenia, zróżnicowanie gatunków – światłolubne-cieniolubne), przestrzeń dla przepływu wód powodziowych, płaty leśne nie powinny zajmować więcej niż 50% powierzchni dna doliny

 

strukturę i funkcjonowanie KSE można odwzorować za pomocą różnych modeli koncepcyjnych, każdy wyraża jedynie wybrane aspekty bardzo złożonej rzeczywistości

- należy posługiwać się całą serią modeli i podejmować próby ich zintegrowanej interpretacji w odniesieniu do konkretnego badanego miejsca

 

chcąc chronić i urozmaicać KSE należy synergicznie wspomagać możliwie liczne czynniki stabilizujące oraz likwidować lub minimalizować czynniki destabilizujące te układy

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • alter.htw.pl
  • Powered by WordPress, © Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.