urb zag, administracja, Reszta, teoria urbanistyki i gospodarki przestrzennej

1.    Planowanie przestrzenne w Polsce.

Planowanie przestrzenne - to całokształt działań zmierzających do zapewnienia prawidłowego rozwoju poszczególnych obszarów kraju, sztuka organizowania przestrzeni na potrzeby człowieka, przy jednoczesnym uwzględnieniu wzajemnych powiązań poszczególnych regionów, a nawet nadrzędnych interesów ogólnokrajowych.

Planowanie może mieć charakter:

   - gospodarczy (ekonomiczny), dotyczący zadań, środków, instytucji

   - społeczny, dotyczący realizacji polityki socjalnej państwa lub samorządu terytorialnego

   - przestrzenny (fizyczny), dot. rozwoju wyodrębnionych obszarów

Planowanie jest narzędziem sterowania rozwojem oraz wyrazem polityki władz, których jest ono domeną. Najlepszą formą planowania byłoby planowanie zintegrowane, to jest obejmujące wszystkie charakterystyczne dla niego dziedziny. Łączenie planowania z polityką wiąże się z uspołecznieniem planowania pragnie się zlikwidować lub złagodzić dyrektywny charakter planów, doprowadzić do sytuacji, w której plan jest wyrazem woli lokalnej społeczności, a nie narzuconą przez władze formą zarządzania. Mówiąc o planowaniu przestrzennym należy je rozumieć jako podstawowe narzędzie wpływające na zagospodarowanie i zabudowę terenu oraz wyraz polityki przestrzennej prowadzonej przez przedstawicielską władzę społeczną (samorządową, rządową). Polityka przestrzenna musi uwzględniać uwarunkowania realizacji celów. Uwarunkowania te najczęściej są rejestrem cech rozwoju spontanicznego. Plan zatem, jako kierunek zagospodarowania, określa pole działań kontrolowanych, ograniczających lub regulujących rozwój spontaniczny.

Zagospodarowanie przestrzenne musi brać pod uwagę:

·         Wymagania ładu przestrzennego,

·         Walory architektoniczne i krajobrazowe kraju,

·         Wymagania ochrony środowiska, zdrowia oraz ochrony życia i mienia,

·         Wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i dóbr kultury,

·         Walory ekonomiczne przestrzeni i prawo własności,

·         Potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa.

Planowanie przestrzenne na poziomie lokalnym należy do zadań własnych gminy.

Za opracowanie projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego odpowiada wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

Procedury przed przyjęciem planu:

·         Projekt planu do wglądu publicznego,

·         Protesty może złożyć każdy obywatel (odrzuca je Rada Gminy, odpowiada na nie zbiorowo),

·         Zarzuty (składa właściciel terenu, którego dotyczy plan), Rada Miejska pisemnie odpowiada na zarzut petentowi.

Odszkodowania – jeżeli z powodu decyzji planu wartość naszej działki rośnie lub spada (od gminy do wysokości 30%) tylko wtedy, jeśli daną nieruchomość zbywamy.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa nie jest aktem prawa miejscowego. Nie jest to dokument w obrocie prawnym, tylko w obrocie między władzą rządową a samorządową. Nie narusza uprawnień gmin w zakresie planów miejscowych.

W Polsce:

§         Gmina: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; plan zagospodarowania przestrzennego; decyzja o warunkach zabudowy;

§         Województwo: wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego;

§         Kraj: koncepcje przestrzennego zagospodarowania kraju, (zadanie RM, ma charakter programowy, akt prawa wewnętrznego, określa m.in. elementy krajowej sieci osadniczej, obszary metropolitalne, zabytki, ochronę obszarów, infrastrukturę: społeczną, techniczną, transportową);”programy” (zawierają zadania rządowe, służące realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym);

Plany w gminie muszą uwzględniać koncepcje wojewódzkie, a wojewódzkie muszą uwzględniać krajowe.

2.    Studium uwarunkowań kierunkowych, rozwój miasta – funkcje miasta.

Studium uwarunkowań rozwoju miast:

-koncepcja przestrzenna rozwoju miasta na daleką przyszłość

-nie jest dokumentem prawnym

-wiąże władze gminne

-rada gminy jest autorem opracowania (zleca to wykonanie odpowiednim komisjom arch.- urbanistycznym powołanym przez radę gminy, fachowców)

-studium przyjęte przez rade gminy staje się prawem ( rada gminy przyjmuje go jako dokument własny, on nie obowiązuje mieszkańców np. nie może na podstawę studium podnieść domu o 3 kondygnacje)

-nie można wydawać warunków zabudowy na podstawie studium

-studium jest pewnym wzorem do którego będzie dążyć gmina

-dokument własny rady gminy i urzędu gminy

-wybiega w przód na długi czas 20, 30, 50 lat

W studium uwzględnia się uwarunkowania wynikające z:

-dotychczasowego zagospodarowania przestrzennego, uzbrojenia, przeznaczenia terenu= dokładna inwentaryzacja

-występowanie obiektów i elementów chronionych

-stan i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego, rolniczego, gospodarczo-naturalnego

-sprawa własności gruntów

-jakość życia mieszkańców- o ile nasze miasteczko jest w przodzie/ tyle w stosunku do innych miast Polski

-zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych

Określa się w szczególności:

-obszary objęte lub wskazane do objęcia ochroną na podstawie przepisów szczególnych

-lokalne wartości zasobów środowiska przyrodniczego i zagrożenia środowiska

-obszary rolne przestrzeni produkcyjnej w tym wyłączone z zabudowy

-obszary przewidywane pod zabudowę ze wskazaniami obszarów z przeznaczeniem inwestycyjnym

-warunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej w tym tereny przeznaczone na cele sportowe i budowanie oczyszczalnię ścieków

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, najczęściej określane w skrócie jako studium uwarunkowań lub studium - określający w sposób ogólny planowany sposób zagospodarowania całego terytorium , zawierający informacje o położeniu przeznaczonych pod zabudowę obszarów, przebiegu głównych , terenów chronionych itp.

Studium uchwalane jest jako , nie posiada jednak rangi przepisu , stanowiąc jedynie podstawę do opracowania .

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem poprzedzającym wykonanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W dokumencie tym formułuje się zasady polityki przestrzennej miasta, wsi, jednostki osadniczej oraz integruje dokumenty programowe i wizje związane z rozwojem gospodarczym i społecznym jednostki osadniczej. Formy zapisu graficznego, tekstowego i tabelarycznego studium mają służyć technikom promocji walorów jednostki osadniczej kraju i za granicą. Studium nie jest prawem, jest zobowiązaniem władzy lokalnej do działań zgodnie z wyznaczonymi kierunkami. Stanowi więc zespół zapisów ustalonych i uzgodnionych jako nienaruszalne uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przyjęte jako podstawa do opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jednostki osadniczej. dokument ten zawiera bardzo szeroki zakres informacji na temat środowiska naturalnego gminy, jej społeczności i gospodarki.

Funkcja, jaką miasto pełni, może się zmieniać, w zależności od układu warunków zew. bądź wew. Do pierwotnych funkcji miasta zaliczamy:

    - obsługę zamków i klasztorów ( rzemiosło, rękodzielnictwo)

    - handel

Z biegiem czasu w miarę powstawania wyższych form społeczno- gospodarczych, następuje rozwój dalszych funkcji miejskich, jak:

    - wytwórczość rzemieślnicza

    - handel

    - organizacja życia kulturalnego i umysłowego

    - administracja państwowa i kościelna

Obecnie, w zależności od dominującej funkcji jaką miasto pełni, rozróżniamy miasta:

·         Przemysłowe

·         Górnicze

·         Handlowo-usługowe

·         Portowe

·         Uzdrowiska

·         Administracyjne, bądź o funkcji złożonej

Funkcje egzogeniczne i funkcje endogeniczne. Funkcje endogeniczne to funkcje miasta skierowane do wewnątrz (administracja miejska, część handlu. Funkcje egzogeniczne to funkcje skierowane na zewnątrz miasta (przemysł, turystyka, handel moski itp.). Funkcje egzogeniczne dzielą sie na: funkcje centralne - usługi, handel i drobna wytwórczość skierowane do ściśle określonego, zdefiniowanego i na ogół leżącego wokół miasta zaplecza (por. teoria Christallera), funkcje wyspecjalizowane - funkcje o zasięgu zmiennym, często trudnym do zdefiniowania, niehierarchicznym. Działaność przemysłu, turystyka itp.) Funkcje mieszane - oba wspomniane typy nakładają sie na siebie. Układy lokalizacyjne miast wg. funkcji miasta: - układ ośrodków centralnych (central places), - układ ośrodków wyspecjalizowanych (specialized cities), - układ systemów sieci (network system), - układ miast - wrót (gateway cities).

Funkcje miast zależą od przeważającej funkcji i infrastruktury z tym związanej. Wyróżnia się miasta o funkcji:

·         - gdzie większość ludzi znajduje zatrudnienie w przemyśle, obojętnie czy jest to przemysł ciężki, lekki, górniczy czy chemiczny; np.

·         - tutaj wyróżnia się kilka podkategorii, jest to także kategoria, która nigdy nie występuje samodzielnie, miasto o tej funkcji spełnia co najmniej jeszcze jedną:

o        transportowa lotnicza - w mieście znajduje się co najmniej małe lotnisko międzynarodowe (np. )

o        transportowa portowa - miasto posiada żeglugi (np. , )

o        transportowa kolejowa - każde miasto posiadające dworzec kolejowy o większym znaczeniu

·         usługowej - miasto z przeważającą liczba sklepów, marketów, szpitali, przedszkoli, lekarzy itp.

·         - miejsce kultu jakiejś religii (np. , )

·         (np. Tężnie w ).

3.    Urbanistyka jako nauka interdyscyplinarna.

Urbanistyka (def. I) – [urbos – miasto] nauka o budowie miasta i kierowaniu jego rozwojem ( nie tylko projektowanie przestrzeni, ale także wdrażanie projektów)

- (def. II) – nauka o zasadach planowania przestrzennego miast i osiedli oraz ich powstawania i historii rozwoju.

Urbanistyka jest nauką interdyscyplinarną – korzysta z badań innych dziedzin:

§         Fizjografii – (dziedzina geografii) – ustalenia skarp, różnic terenu (relacja między człowiekiem, człowiekiem terenem), charakterystyka warunków naturalnych.

§         Demografii (nauka o ludności – wiek) – musimy przewidzieć czy będzie więcej osób starszych czy młodych, tak aby odpowiednio uwzględniać ich potrzeby.

§         Socjologia – struktura pewnych rozwiązań ustroju społecznego (uwzględniamy dla kogo budujemy miasta)

§         Inżynieria miejska – elektryczność, wodociągi, kanalizacja – to co jest pod powierzchnią miasta; (jest to 40 % środków jakie wkładamy w miasto)

Urbanizacja jest więc nauką społeczną, polityczną (…i tu jeszcze powinny być 2 określenia)

4.    Architektura, zawód architekt.

Architektura- sztuka projektowania i wznoszenia budowli. Sztuka kształtowania przestrzeni dla potrzeb człowieka. Architektura krajobrazu, okrętów. Celem jest pełnienie zadanej funkcji oraz zaspokojenie estetycznych potrzeb człowieka. Dzieło architektury powinno odpowiadać zamierzonej funkcji, celowości technicznej oraz wymaganiom ekonomicznym i estetycznym.

Architektura budowli- te cechy danej budowli, które oddziałują na nastroje i uczucia i przez nie wpływają na zachowania i działania ludzi.

Budynek jest dziełem architektury, gdy jest trwały, wygodny (funkcjonalny), niezbyt kosztowny w stosunku do uzyskanych efektów i jest piękny-wg Palladio.

Architekt- „patrzy ponad dachy”- interesuje go cały budynek.

Działania architekta: projektowanie, współpraca z inwestorem

Architektura jest sztuką organizowania przestrzeni, obejmującą dziedziny , a jednocześnie m.in. i , która zajmuje się transformacją przestrzeni, jaką zamieszkujemy, na miarę naszych osiągnięć, aspiracji i nadziei. (od zamysłu do realizacji upływa niewiele czasu, po realizacji proces tworzenia się kończy, to odróżnia ją od urbanistyki, która jest dziełem ponadpokoleniowym).

Obiekt, dzieło architektury, powinien odpowiadać zamierzonej funkcji, celowości technicznej, wymaganiom ekonomicznym i estetycznym, a przede wszystkim, dążeniom i oczekiwaniom użytkowników jego przestrzeni.
Realizacja obiektów architektonicznych wymaga korzystania z osiągnięć innych dyscyplin, m.in. , , , , , , , , , . W ciągu wieków zmieniały się zarówno zakres obowiązków i koniecznej wiedzy , jak i samo pojmowanie architektury.

Architekt - przedstawiciel zawodu polegającego na realizacji na zlecenie zamawiającego obiektów y.

Zawód architekta nie jest jasno zdefiniowany i w zależności od poszczególnego kraju i w różnym czasie architekt spełniał nieco odmienne funkcje. Jest to zawód interdyscyplinarny (łączący wiele dziedzin i ). Jako architektów określa się:

§         artystów, zajmujących się teorią kształtowania przestrzeni i jej związkami ze , a także projektowaniem form

§         , zajmujących się technicznym planowaniem budynków

§         , mistrzów budowlanych zajmujących się nadzorem realizacji, zarządzaniem i planowaniem terminów i kosztów

Najczęściej architekci łączą wymienione dziedziny działalności, kładąc jednak różny nacisk na poszczególne funkcje. Ponadto jako architektów określa się następujące zawody:

§         (architekt )

§         ruralista (architekt terenów wiejskich)

§         architekt krajobrazu

§         architekt wnętrz ( i pomieszczeń)

5.    Wpływ architektury klasycznej na rozwój architektury Europy.

Architektura klasycystyczna, podstawowe cechy:

·   wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia;

·   kopiowanie elementów architektury starożytnej;

·   budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;

·   stosowanie kolumnad i kolumnowych ze zwieńczeniem w kształcie ; , dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą;

·   dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii;

·   w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;

·   oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły , wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązują ce do tradycji cesarstwa rzymskiego; rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy , teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea;

·   pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta, z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem;

·   we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity, okna duże, kwadratowe;

·   kościoły – często na planie koła, przekryte ;

·           ...