uprawa roślin ogrodniczych - wykłady, wykłady, uprawa ogrodniczych

WYKŁAD 1.03.2006

Ø      w Polsce dominuje uprawa zbóż

Ø      powierzchnia uprawy sadów – 270955ha

o       drzewa owocowe – 79%

o       krzewy owocowe – 19.5%

o       szkółki drzew i krzewów owocowych – 1%

Ø      udział powierzchni poszczególnych gatunków drzew owocowych

o       jabłonie – 68.3% (147091ha)

o       grusze – 3.8% (8258ha)

o       śliwy – 7.7% (16513ha)

o       wiśnie 13.6% (29367ha)

o       czereśnie – 3.8% (8105ha)

o       pozostałe – 2.8% (5999ha)

Ø      powierzchnia uprawy krzewów

o       truskawki – 37962ha

o       porzeczki – 34260ha

o       maliny – 10678ha

o       leszczyna – 1481ha

o       agrest – 1060ha

o       winorośl – 155ha

o       pozostałe – 5386ha (jeżyna bezkolcowa, aronia, borówka amerykańska, żurawina, bez czarny

Ø      udział powierzchni poszczególnych warzyw gruntowych

o       kapusta – 15.8% (27039ha)

o       kalafiory – 5.7% (9772ha)

o       cebula – 16.2% (27698ha)

o       marchew jadalna – 16.2% (27767ha)

o       buraki ćwikłowe – 6.0% (10223ha)

o       pomidory – 5.1% (8749ha)

o       ogórki – 10.6% (18187ha)

o       pozostałe – 24.4% (41857ha) -> warzywa mało znane, dyniowate

Ø      najważniejsze czynniki w uprawie

o       poziom wody gruntowej

o       struktura gleby – największe plony uzyskuje się na glebach strukturalnych, torfowych, największe znaczenie w tworzeniu struktury gruzełkowatej mają rośliny motylkowate, struktura gruzełkowata jest odpowiedzialna za zawartość wody i powietrza w glebie, do poprawienia struktury gleb stosuje się syntetyczne żywice

o       zmianowanie roślin – następstwo roślin po sobie

o       podłoża stosowane w uprawie pod osłonami (torf wysoki, węgiel brunatny, kora sosnowa, trociny, włókna drzewne i kokosowe, słoma, wełna mineralna, glinokrzemiany – perlit, pumeks, zeolit; piasek, keramzyt, pianka poliuretanowa, podłoże mineralne, ziemie ogrodnicze, kultury hydroponiczne, wielowarstwowe, kultury przepływowe, kultury hydro-aeroponiczne

WYKŁAD 29.03.2006

podłoże inertne -> nie zawiera składników pokarmowych

Ø      torf wysoki – kopalina nieodnawialna, łatwy w zastosowaniu, bardzo dobre właściwości fizyczne, powstaje w środowisku oligotroficznym w warunkach bezodpływowych, materiał kwaśny, sprowadzany jest z Rosji, Białorusi i Litwy, a także z krajów skandynawskich

Ø      węgiel brunatny – niegdyś bardzo tani materiał na podłoże organiczne, jego pH można dowolnie regulować

Ø      kora sosnowa – materiał odpadowy z zakładów drzewnych, może być wykorzystywana jako podłoże ale po kompostowaniu, jest bardzo dobrym podłożem, nadaje się także do ściółkowania gleby

Ø      trociny – produkt odpadowy, dobre podłoże

Ø      włókna drzewne – z odpadów drewna (drewno gorszej jakości), poddane działaniu wysokiej temperatury, stosowane od niedawna, przyjazne środowisku

Ø      włókna kokosowe – materiał odpadowy, substancja organiczna, można dodawać łuski kakaowe

Ø      słoma – ze zbóż ozimych

Ø      wełna mineralna – włókna ze skał, materiał budowniczy do ociepleń, podłoże martwe nie zawierające składników pokarmowych, nieprzyjazne dla środowiska

Ø      glinokrzemiany (perlit, pumeks, zeolit) – naturalne, wytwarzane ze skał, stosowane dla rozluźnienia podłoży

Ø      piasek – gruboziarnisty nadaje się do uprawy, po wykorzystaniu nie szkodzi środowisku

Ø      keramzyt – materiał ceramiczny, lekkie kulki bez składników pokarmowych, służy do ukorzeniania roślin

Ø      pianka poliuretanowa – tworzywo sztuczne, dla rozluźnienia materiału

Ø      podłoża mieszane – stosowanie mieszanek gliny, torfu i piasku, do uprawy w pojemnikach, czyste mikrobiologicznie, podłoże bardzo dobre

Ø      ziemie ogrodnicze – mieszanki różnych materiałów (ziemia liściowa, ziemia wrzosowa itd.)

Ø      kultury hydroponiczne – uprawy w wodzie, co pewien czas roztwór musi być wymieniany

Ø      kultury hydro-aeroponiczne – w komorach zaciemnionych co pewien czas wtryskuje się roztwór zawierający niezbędne składniki do wzrostu i rozwoju tworzący mgłę osiadającą na korzeniach

TEMPERATURA

Ø      mrozoodporność – uwarunkowana genetycznie

Ø      hartowanie – uodparnianie roślin na niskie temperatury, polega na nagromadzeniu w roślinie dużej ilości cukrów, co obniża punkt zamarzania, najlepiej przebiega w umiarkowanie wilgotną, chłodna i słoneczną jesień, nadmiar azotu zmniejsza mrozoodporność roślin, aparat asymilacyjny (liście) powinien utrzymać się na roślinie jak najdłużej – prawidłowa ochrona przed szkodnikami i chorobami, jeśli zostaną one zrzucone nie następuje produkcja cukrów

Ø      rozhartowanie roślin – bardzo często następuje w czasie zimy podczas okresów ociepleń

Ø      wymarzanie – trwałe odwodnienie koloidów -> śmierć komórki, rozrywanie tkanek przez kryształy lodu

Ø      wysmalanie roślin – jeżeli gleba jest zmarznięta, nie ma okrywy śnieżnej i występują wiatry następuje zjawisko suszy fizjologicznej (woda jest obecna w glebie, ale rośliny nie mogą jej pobrać z powodu zbyt niskiej temperatury), w celu ochrony stosuje się zadrzewienie

Ø      wyprzenie roślin – następuje w okresie zimy kiedy na nie zamarzniętą glebę spada gruba pokrywa śnieżna i długo się utrzymuje, rośliny oddychają i zużywają tlen (brak wymiany gazowej) – następuje uduszenie roślin (zatrucie alkoholem), wtórnie pojawia się pleśń śniegowa

Ø      wysadzanie roślin – na glebach silnie pęczniejących

Ø      wymoknięcia roślin – gdy tworzy się misa bezodpływowa

Ø      przykładem korzystnego działania niskich temperatur jest stratyfikacja i wernalizacja

POWIETRZE

Ø      dla roślin tlen jest niezbędnym składnikiem, podobnie CO2

Ø      0.03% CO2 (300ppm) w powietrzu jest dla roślin ilością wystarczającą, gdy zwiększymy ilość CO2 w powietrzu przez stosowanie obornika i ściółki, rośliny rosną intensywniej

Ø      bardzo często uprawia się rośliny w podłożach bez związków organicznych, w takich warunkach ilość CO2 może okazać się niewystarczająca

Ø      CO2 jest produktem ubocznym oddychania drobnoustrojów, gdy ich nie ma, roślinom brakuje tego gazu

Ø      100ppm w powietrzu to racja głodowa dla roślin

Ø      rośliny są dokarmiane przy użyciu specjalnych urządzeń, które dostarczają im czysty gaz

Ø      jego źródłem może być też suchy lód (CO2 zestalony w niskiej temperaturze)

Ø      obecnie jako źródło CO2 stara się wykorzystywać spaliny, jednakże musza być one oczyszczone z CO, NO2, NO3 (hamują proces fotosyntezy, powodują chlorozy i nekrozy), CO – opadanie pąków i kwiatów, SO2 (ponad 0.3ppm) – występują plamy między nerwami, opadanie liści i zahamowanie procesu fotosyntezy; etylen – 0.01ppm jest ilością szkodliwą dla roślin, powoduje ich starzenie się, szybciej zakwitają, ale także tracą kwiaty (używa się go w celu przyspieszenia dojrzewania owoców)

Ø      dokarmianie CO2 jest korzystne, gdy nie przekroczymy 800ppm, większa koncentracja powoduje starzenie się roślin, a nawet choroby

Ø      nadmiar CO2:

o       ograniczenie transpiracji

o       podniesienie temperatury liści o 10ºC – może nastąpić denaturacja białek

o       nagromadzenie skrobi w chloroplastach i rozpad chloroplastów

Ø      dokarmianie może rekompensować 30% spadek intensywności światła (uprawa pod osłonami, gdy światła jest za mało – wiosna, jesień)

Ø      CO2 dostarczamy w ciągu dnia przy dostatku wody i składników mineralnych

uprawy polowe:

Ø      roślinom polowym musimy dostarczyć powietrze glebowe

Ø      struktura gruzełkowata jest odpowiedzialna za dostatek wody i powietrza w polu, budowa strukturalna zapewnia również wymianę powietrza między glebą i atmosferą – oddychanie gleby

o       odbywa się na zasadzie dyfuzji gazów

o       na skutek różnicy temperatury w dzień i w nocy (w dzień następuje w glebie wzrost prężności gazów i wówczas ulatnia się do atmosfery, w nocy gleba zasysa świeże powietrze atmosferyczne)

o       po obfitych opadach deszczu i nawadnianiu (gdy woda wsiąka, wypełnia przestrzenie i powietrze ulatnia się do atmosfery, gdy przecieka w głąb następuje zasysanie powietrza)

ruch powietrza

Ø      czynnik stresujący (szczególnie dla gatunków takich jak soja, papryka), dlatego stosuje się osłony z roślin bardziej odpornych

Ø      pod osłonami: krótsze międzywęźla, rośliny przy wietrze nie zrzucały pąków, wzrost suchej masy i witaminy C w owocach, ale zakwitają o kilka dni później

Ø      wiatr spełnia ważną rolę w zapylaniu roślin, ale także może powodować zniszczenia mechaniczne

gospodarka wodna

Ø      woda dostępna dla roślin – jeżeli w glebie jest dużo części spławialnych, więcej jest wody niedostępnej dla roślin

Ø      polowa pojemność wodna jest wtedy, gdy kapilary glebowe wypełnione są wodą

Ø      rośliny nie pobierają wody silnie związanej

Ø      wilgotność optymalna:

o       ok. 10% dla gleb lekkich

o       13-18% dla gleb średnich

o       23% dla gleb ciężkich

agrotechniczne metody uprawy mechanicznej gleby

Ø      podlewanie (nawadnianie) – intensywność opadów dostosowana do zdolności wnikania wody w glebę, intensywność opadów powinna być tak dostosowana, by nie następowało rozmywanie gruzełków glebowych

Ø      okresy krytyczne u roślin: okresy największego zapotrzebowania na wodę, u roślin strączkowych okres krytyczny przypada na czas kwitnienia, u ogórka i pomidora w czasie zawiązywania owoców, gdy mają za mało wody następuje zrzucanie zawiązków, bardzo duże zapotrzebowanie na wodę występuje w roślin kapustnych: u kalafiora, gdy wytwarza się kwiatostan oraz u kalarepy – skorkowacenie zgrubienia oraz spękania, u sałaty, gdy tworzy się główka; u roślin korzeniowych w czasie intensywnego wzrostu; u zbóż w czasie strzelania w źdźbło oraz u ziemniaka, gdy wytwarzają się solony

Ø      gdy roślina jest mała nie dostarczamy jej wody, gdyż powinien się dobrze rozwinąć system korzeniowy

Ø      20mm sztucznego opadu ma taką samą wartość jak 4mm opadu naturalnego (sztuczny opad stosuje się gdy jest sucho i wiele przedostaje się do całego osuszonego terenu)

Ø      współczynnik transpiracji – ilość wody potrzebna do wyprodukowania jednostki suchej masy (wielkość niemiarowana), jest on zróżnicowany zależnie od gatunku rośliny, zależy również od warunków glebowych (pH – w zakwaszonej glebie wysoki)

zabiegi uprawne

1.      bronowanie – powierzchniowe spulchnienie roli, do kilku cm, tworzy się dzięki temu warstewka izolacyjna, zmniejsza bezużyteczne parowanie wody z gleby

2.      wałowanie – uprawka ugniatająca, szczególnie na glebach torfowych i suchych, zwiększenie podsiąkania wody, gleb mineralnych nie należy wałować gdy są zbyt wilgotne, gleby torfowe powinny być stale wilgotne

3.      orka przedzimowa, głęboka (ziębla) – poprawia gospodarkę wodną, w glebie pozostawionej w ostrej skibie na zimę gromadzi się woda

4.      kultywatorowanie – spulchnienie na pewną wysokość, gdy kultywator ma łapy sztywne następują mniejsze straty wody, te o łapach sprężystych przesuszają glebę

zabiegi specjalne

Ø      ściółkowanie = mulczowanie

Ø      stosowanie różnych materiałów do okrycia gleby w celu zmniejszenia parowania i zachwaszczenia

Ø      ściółki organiczne wzbogacają glebę w substancję organiczną

Ø      ściółki naturalne:

o       resztki roślinne

o       słoma

o       chwasty

o       liście drzew

o       obornik

o       torf

o       kora

o       trociny

o       kamienie

Ø      ściółki syntetyczne:

o       folia polietylenowa

§         czarna – zapobiega wzrostowi chwastów (brak dostępu światła)

§         przezroczysta – cienka, perforowana

§         biała

...