|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
W3 Rozwój miast i urbanizacja XV WIEK
Ok 1500 r w Koronie polskiej było 689 miast odstek ludności miejskiej wynosił 16% Najlepiej rozwiniętą sieć miejską miała wielkopolska z 42 mastami na 10 tys km2 (na ziemi łęczyckiej 60 miast na 10 tys km2)
Na pozostałych obszarach korony polskiej sieć miast była znacznie rzadsza 20 miast na 10 tys km2 w prusach królewskich 25 miast na 10 tys km2 na Mazowszu 27 na 10 tys km2 na kujawach (dobre gleby czarnoziemy, sól drewno i woda -> atrakcyjny obszar) 26 miast na 10 tys km2 w małopolsce i 16 na Rusi XV wiek. 645.8 tys mieszkańców miast w tym w miastach dużych mieszkało 89 tys – 13.8% ludnści miast
Duże – 8 miast – liczba mieszkańców ok 89 tys -> odsetek 13.8 Średnie miasta - > 88 maist -> liczba mieszkańców 178 tys. -> odsetek
W wielkim księstwie litewskim było niewiele ponad 70 miast (1.3 miasta 10tys km2) Struktuura wielkościowa miasta na podstawie płaconego podatku i zasięgu kontraktów handlowych: Miasta duże – 6 Średnie – 88 Małe – 230 Najmniejsze – 363
XVII wiek – okres upadku miast I rozbiór Polski – 1772 r. Rozwój miast hutniczych dzięki rozwojowi wegla II połowa XIX -> rozwój osadnictwa przemysłowego. Główny czynnik miastotwórczy = przemysł
II połowa XIX rozwój osadnictwa przemysłowego wielkoprezemysłowego na śląski u w królewstwie polskim, proces koncentracji ludności miejskiej w dużych i największych miastach
Najwyższe tempo przyrostu ludności miejskiej wykazała królewska huta, która prawa miejskie uzyskała w 1869r (od 1934 -> Chorzów) 1855r. – 779 mieszkańców 1875 -> 26 tys mieszkańców 1900 > 58 tys mieszkańcó Tempo wzrostu 7345%
Lata 1869-1879 reforma miejska w królestwie polskim è Zmniejszenie liczby miast z 452 114 è Spadek ludności miejskiej z 26.2% w 1865r do 16.3 w 1872 è W guberni piotrkowskiej prawa miejskie utraciło 39 miast, lubelskiej – 48 kieleckiej 34, radomskiej – 52 Prawa miejskie utraciło 79-83% miast
(utrata praw miejskich dotyczyła miast które wzięły udział w powstaniu styczniowym!!) Z czym to się wiązało : -> zakaz organizowania jarmarków, targów (handel + rzemiosło) Przywilej pozytywny zahamowania procesu -> zwolnienie z opłat konsumpcyjnych (opłata konsumpcyjna od mięsa i trunku)
Królestwo Polskie è Skok ludnościowy łodzi z 36 tys w 1868r do 314 tys w 1897r o 772% è Warszawa z 254.6 do 683.7 tys o 168%
W latach 1865 – 1897 przyrost ludności miejskiej -> 131%, a najszybszy w guberni piotrkowskiej – 376%, warszawskiej – 154%, w suwalskiej o 12% Zabór austriacki – odsetek ludności miejskiej – 21% (tak mało ponieważ w Galicji były zróżnicowane miasta np. kraków + inne wiochy -> nie było tam perspektyw gospodarczych. Największe miasto Galicji -> Lwów)
Początek XX stulecia è ¼ ludności polski mieszkałą w miastach è Najbardziej zurbanizowany górny śląsk 50% ludności miejskiej è W latach 1900 – 1912 wzrost wsk. Urbanizacji z 23.1 do 29.2 % I Wojna światowa – zahamowanie rozwoju miast najmniej ucierpiały miasta w zaborze pruskim
W Polsce płn-wsch w tych czasach obszar ten był obiektem masowej emigracji („brazylijska gorączka emigracyjna”)
Międzywojnie 1921r – 25.7 mln mieszkańców, 610 miast wsk urb 24.7% 12 miast powyżej 100tys
Woj. Warszawskie – 46.3% Łódzkie – 38.7% Zachodnie – 34% Południowe – 21% Wschodnie – 12%
1931r 636 miast, wsk urb. 27.4% Największą dynamikę wzrostu wykazała GDYNIA Z 3.2 tys w 1921r do 30.2 tys w 1931r -> 855% W latach 1921 – 1931 przyrost ludności miejskiej wynosił 2.5% rocznie Kryzys gospodarczy w świecie 1929 – 1935 Polska wyszła dopiero z tego kryzysu w 1936r.
17.09.1939 Zajęcie 201 000 km2 -> 51.8 terytorium – utrata 164 miast Przyznane Polsce ziemie zachodnie i północne 256 miast (utraciliśmy miasta głównie rolnicze ze wschodu, zaś dostaliśmy miasta z murowana zabudową mieszczące się na zachodzie) Po II WŚ – 682 miasta, wsk urb. 33.1%
Dynamika rozwoju liczby ludności w miastach è W latach 1946 – 1950 -> 5.8% rocznie, odsetek ludności miejskiej 39% è W latach 1951 – 1960 4.3 % rocznie, odsetek ludności miejskiej è W latach 1961 – 1970 2.4% rocznie, odsetek ludności miejskiej 52.2% è W latach 1971 – 1978 – 2.4% rocznie, odsetek ludności miejskiej57.5% è W latach 1979 – 1988 -> 1.5% rocznie, odsetek ludności miejskiej61.2% è 1990 i 2000 ->> 61.8% (pojawienie się suburbanizacji) è W latach 1989 – 2002 – 0.1% rocznie, odsetek ludności miejskiej61.7% (dezurbanizacja)
Obecnie odsetek ludności miejskiej ZMNIEJSZA SIĘ !!! Gentyfikacja -> powrót mieszkańców do centrum Studentyzacja -> studenci przejmują/wynajmują stare kamieniczki w celu podjęcia studiów
Obecnie: Wzrost przestępczości, prostytucja, bezdomność, choroby cywilizacyjne
Na przestrzenni ostatnich 20 lat – najszybciej rozwijały się miasta duże
Obecna struktura wielkościowa miast w Polsce Małe miasta do 20 tys -> 684 -> odserek ludności miejskiej – 21.4 Średnie miasta od 20 do 100tys -> 180 -> odsetek ludności miejskiej 31.7 Miasta duże -> 39 -> odsetek ludności miejskiej 45.9
Ogółem mamy 903 miasta
Dominują miasta średnie, rozwój miast gdzie są dobrze rozlokowane (bliskośc autostrad, stref ekonomicznych) Taka sieć osadnictwa nazywa się - > POLICENTRYCZNA
Nierównomierne rozmieszczenie miast w Polsce – najgęściej miast jest w Wielkopolsce ponad 110 miast. Na 2 miejscu -> Dolny Śląsk ponad 90 miast. 3 miejsce -> Mazowsze Najmniej miast i najsłabiej rozwinięta sieć miejska jest na obszarze woj. Świętokrzyskiego – tylko 30 miast. Mało również w woj. Opolskim
Do 2009 R. 892 miasta è W 2009-897 miast przybyło 5 nowych miast è Nowe miasta: Bobrowa Szczucin, Krynki, Michałowo, Brzostek W 2010 do grona miast dołączyły: è Tychowo, Szpietowo, Łaszewo, Radłów, Kołaczyce, Przecław
Przyczyny wzrostu ludności w miastach: Przyrost rzeczywisty oraz saldo migracji (w okresie powojennym wzrósł przyrost naturalny) Zmiany granic administracyjnych (duże miasta wchłaniały mniejsze miasteczka koło siebie ((Warszawa))
Układ węzłowo pasmowy występuje w Polskiej sieci osadniczej. – miasta są węzłami – a linie komunikacyjne tworzą połączenie Układ ten jest bardzo czytelny na mapach 532 ośrodki lokalne w Polsce W polsce około 51 000 WSI !! Po 89 roku miasta przejmują funkcje polifunkcyjne (wielofunkcyjne)
Im bardziej na wschód polski tym miasta stają się coraz młodsze.
Osadnictwo miejskie w Polsce może tworzyć różne formy: Aglomeracje miejskie -> duże skupiska ludności - aglomeracje monocentryczne (1 jądro) Łódź warszawa - aglomeracja policentryczna (2 jądra) (Bydgoszcz-Toruń, Legnica-Głogów) Górny Śląsk – konurbacja – miasta obok leżące uzupełniają się
Rozwój aglomeracji w Polsce jest nierównomierny: wynika to z polityki państwa, nie ma zgody na to które aglomeracje maja się szybciej rozwijać a które nie.
|
Menu
|