|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
WYKŁAD 9 S1P Żywność i żywienie w profilaktyce chorób dietozaleznych S2P
Żywienie zbilansowane choroby dieto zależne= Dobry stan zdrowia (pod względem ilościowym żywieniowo zależne= na tle
przekarmianie
S3P Racjonalne żywienie Polega na systematycznym dostarczaniu organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach odpowiadających jego potrzebom. Komponowanie jadłospisów (codziennych posiłków) polega na wykorzystaniu aktualnej wiedzy i składnikach żywności, ich przemian i roli w ustroju po to, by zapewnić optymalny wzrost, rozwój, reprodukcje oraz stan zdrowia człowieka w określonych warunkach bytowania i pracy. Właściwe planowanie wyżywienia umożliwia realizację 3 podstawowych zasad racjonalnego żywienia: 1. Urozmaicanie potraw i posiłków oraz właściwy dobór produktów 2. Równoważenia bilansu energetyczny 3. Regularne i odpowiednie częste jedzenie.
S4P Piramida żywienia S5P Piramida żywienia – amerykańska S6P Choroby z wadliwego żywienia: · Choroby sercowo-naczyniowe · Nowotwory złośliwe (nowotwory jelita grubego) · Otyłość · Cukrzyca typ 2 · Dyslipidemie · Osteoporoza · Choroby układu pokarmowego o Kamica żółciowa o Zaparcia nawykowe o Zespół jelita nadwrażliwego o Uchyłkowość jelita grubego S7P Otyłość Najważniejsze zasady sposobu żywienia korzystnego dla zachowania prawidłowej masy ciała: 1. Regularność posiłków i sposób ich spożywania: a. W ciągu dnia zaleca się spożyć 4-5 posiłków z przerwami nie dłuższymi niż 3-4 godziny, ostatni posiłek nie później niż 3 godziny przed snem, b. Posiłki należy spożywać spokojnie i powoli, c. Ważne jest, aby od stołu odchodzić z lekkim poczuciem niedosytu – po15-20 minutach pojawia się poczucie nasycenia (tyle czasu trzeba, aby impuls z receptorów żołądkowych dotarł do ośrodka w podwzgórzu). 2. Przyrządzanie potraw a. Najkorzystniejszym sposobem przyrządzania potraw jest gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie, a najmniej wskazanym – smażenie, b. Przy doprawianiu potraw unikać śmietany, zasmażek, tłuszczu. 3. Wybór produktów spożywczych a. Z produktów zbożowych najlepiej wybierać produkty bogato ziarniste – zapewni to odpowiednią podaż błonnika pokarmowego, witamin z grupy B, magnezu, b. Z produktów mięsnych i nabiałowych powinny być wybierane te o obniżonej zawartości tłuszczu- pozwoli to na obniżenie kaloryczności diety, c. Warzywa i owoce powinny być spożywane kilka razy dziennie (2x więcej warzyw niż owoców, gdyż warzywa są mniej kaloryczne) – ta grupa produktów zapewni odpowiednią podaż błonnika pokarmowego, witamin, składników mineralnych, związków o działaniu antyoksydacyjnym d. Codziennie należy spożywać mleko i produkty mleczne – wiele badań wskazuje na odwrotną zależność między spożyciem produktów mlecznych a występowaniem otyłości 4. Dbałość o odpowiednią ilość płynów a. Dorosły człowiek powinien wypijać około 2 litrów płynów dziennie (w ym połowę powinna stanowić czysta woda) S8P W profilaktyce otyłości podstawowe znaczenie ma zrównoważone spożywanie kalorii z wydatkami energetycznymi · Spożycie o 100kcal w ciągu doby za dużo – przyrost masy ciała o 5kg na rok o 1 łyżeczka cukru 95g – 2kcal o Mała paczka cipsów (30g – 170kcal o ½ paczki orzeszków ziemnych – 300kcal o Paczka herbatników petit buerre 100g – 436kcal o Porcja frytek (100g) -240kcal o Plasterek sera żółtego (20g) – 60kcal o Baton MARS (50g) – 215kcal o Tabliczka czekolady mlecznej (100g) – 468kcal o 1 pączek – 150kcal · Aby obniżyć masę ciała o 1kg trzeba spalić 7000kcal S9P Aktywność fizyczna Tabela S10P Cukrzyca 2 typu Choroba metaboliczna, charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, co wynika z upośledzonego wydzielania insuliny przez trzustkę lub jej wadliwego działania. Wg danych FAO na świecie chorych na cukrzycę jest 100mln ludzi. W Polsce na cukrzycę choruje 3% populacji (około 1mln osób) Cukrzyca prowadzi do uszkodzenia i niewydolności różnych narządów, zwłaszcza wzroku, nerek, naczyń krwionośnych, nerek, naczyń, krwionośnych i serca, układu nerwowego. Cukrzyca 1 typu – insulino zależna – ujawnia się i dzieci i młodzieży Cukrzyca 2 typu – insulino zależna – ujawnia się u reszty osób starszych, obecnie coraz częściej u dzieci i młodych osób otyłych (choroba dieto zależna). S11P Cukrzyca 2 typu Początek bywa utajony, do zdiagnozowania może upłynąć kilka lat. Choroba przebiega początkowo skrycie, nieuciążliwie dla pacjenta, co przy braku leczenia stanowi zagrożenia rozwinięciem się różnych powikłań. Objawami mogą być zniżenie, osłabienie, zwiększenie apetytu, czasem stopniowa utrata masy ciała, pragnienie i wielomocz Wykrywana jest podczas przypadkowych badań krwi i moczu. S12P Cukrzyca 2 typu w 80% kojarzy się z otyłością Nieodpowiednia dietę, prowadzącą do otyłości, uważa się za główna przyczynę powstawania cukrzycy 2 typu,
Stopniowe upośledzenie wydzielania insuliny
S13P Osteoporoza
Zwiększona podatność na złamania
S14P Objawy → złamania kości Najczęstsze miejsca złamań: · Biodro (szyjka głowy kości udowej) · Kręgosłup (trzon kręgów) · Nadgarstek (kość promieniowa) Wg WHO: osteoporoza dotyczy 100mln osób na świecie; 1,6 mln rocznie złamań kości udowej po 75 roku życia, co druga osoba ma małą masę kości. W Polsce 25% populacji po 50 roku życia (5,5 mln kobiet i 3,5 mln mężczyzn) zagrożonych jest osteoporozą, rocznie notuje się 25 tyś. złamań kości udowej i 30 tyś. złamań kości promieniowej. S15P Mineralizacja kości · 0-18 r.ż. – szybki wzrost masy kostnej · 18-30 r.ż. – dojrzewanie kości i osiągnięcie szczytowej masy kostnej (okres krytyczny dla osiągnięcia szczytowej masy kostnej i wystąpienia osteoporozy w przyszłości) · 30-35 r.ż. – względna równowaga, utrzymywanie szczytowej masy kostnej · > 35r.ż. – ciągły, stopniowy ubytej masy kości
0,3-0,5% rocznie, z gwałtownym przyspieszeniem u kobiet po menopauzie (1-2% rocznie) W wieku 90 lat ubytek masy kostnej u kobiet wynosi 40%, u mężczyzn 27% S16P Kości zbudowane są z tkanki kostnej zbitej (80% masy) i gąbczastej, zawierającej szpik kostny (20% masy) 70% - stanowi części mineralny – fosforany i węglany wapnia 30% - stanowi częśc ograniczona – komórki kostne: kościotwórcze i kościogubne Kości podlegają ciągłej przebudowie Celem tego procesu jest szybkie dostarczanie składników mineralnych (Ca) na potrzebę całego organizmu bez osłabiania właściwości mechanicznych kości, zwiększenia wytrzymałości i elastyczności kości w stosunku do zmiennych obciążeń oraz możliwości regeneracji i naprawy uszkodzeń. S17P Czynniki ryzyka osteoporozy · Czynniki demograficzne i genetyczne: o Płeć żeńska – utrata masy kostnej po 50r.ż. u kobiet 4-8%, u mężczyzn 1% na rok o Predyspozycje rodzinne o Budowa ciała (mała masa ciał – mała mas kości) · Status prokreacyjny: o Przedwczesna menopauza (przed 45 r.ż.) o Zaburzenia miesiączkowania o Nierodzenie · Choroby: np. cukrzyca, zespoły złego wchłaniania, nadczynność tarczycy · Leki: np. kortykosteroidy S18P · Czynniki środowiskowe: o Mała aktywność fizyczna, długotrwałe unieruchomienie systematyczne, dostosowanie do wieku obciążenia układu kostnego są czynnikiem prawidłowego wzrostu kości i osiągania szczytowej masy kostnej, o Palenie papierosów – zmniejsza masę kości, zaburza gospodarkę hormonalną, przyspiesza menopauzę, o Dieta.
S19P Wpływ sposobu żywienia na powstawanie osteoporozy WAPŃ Podstawowy nieorganiczny składnik tkanki kostnej. Całkowita zawartość wapnia w organizmie wynosi 1000-1500g, z czego 99% jest całkowita w tkance kostnej i zębach. Ogólnoustrojowy bilans wapnia jest wypadkowa pomiędzy ilością spożytego wapnia z dietą a ilością tego pierwiastka wydalanego z kałem, moczem i potem – brak dowozu wapnia pokarmowego uruchamia mechanizmu uwalniania tego pierwiastka z kości, doprowadzając do zmniejszeni masy kostnej. S20P FOSFOR Obok wapnia główny składnik kości. Organizm człowieka zawiera 550-770g tego pierwiastka, z czego 85% jest zdeponowane w kościach i zębach. Ogólnoustrojowa gospodarka fosforanowa jest ściśle powiązana z gospodarką wapniowa, ale w przeciwieństwie do wapnie, stężenie fosforu we krwi jest precyzyjne i ściśle regulowane. Gdy stężenie fosforu w e krwi przewyższa stężenie wapnia, organizm uruchamia mechanizmu uwalniania wapnia z kości. Nadmiar fosforu powoduje też zwiększone wydalanie wapnia z moczem i spadek poziomu witaminy D. Najbardziej korzystny dla ludzi dorosłych stosunek Ca/P=1,5-1:1 S21P Główne źródła wapnia · Mleko i przetwory mleczne – dostarczają do 80% tego składnika · Warzywa kapustne (kapusta, brukselka, jarmuż) i rośliny strączkowe (soja, soczewica, fasola, groch), · Ryby morskie, głównie drobnokościste (szprotka), · &... |
Menu
|