warzywa kolo- wersja do nauki, Studia, III rok, III rok, V semestr, pomoce naukowe, do egzaminu

Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.

Odm.botaniczna- jest jedn.systemat. w obrębie gatunku,charakteryz się określonymi cechami morfolog. Cechy te ukształt się w war natural i są dzidziczne. Różnice morfolog między odm sa b.wyrazne.Łatwo krzyżują się między soba ,daja płodne potomstwo i trudno je odróznic na podst morfologii nasion.

Odm.uprawna(użytkowa)-to zbiorowość roś w obrębie jednostki system o okresl cechach biolog, uzytk i morfolog. Powstały na skutek działal człowieka. Różnice morfolog sa znacznie mniejsze niż między odm botanicznymi i ulegają duzej zmienności pod wpływem war środow

Odm.oryginalna-odm wytworzona i hodowana w kraju lub za granica, odznaczająca się wyrównaniem,odrębnoscią i trwałoscią.

Odm.selekcjonowana- odm nie różniąca się istotnie od odm macierzystej,wyrożniająca się wyrównaniem,trwałoscia,hodowana przez innego hodowcę niż odm macierzysta

ZMIANOWANIE- nastepstwo ros po sobie w ciagu kilku lat na tym samym polu.

PŁODOZMIAN- zmianowanie dla wszystkich lub kilku pól w gosp.

Stanowisko zachwaszczone-warzywa upraw w malym zageszcz, z siewu wprost do gr,słabo zakrywające pow pola,gdzie nie stosuje się herbicydów

Stanow.niezachwaszcz-uprawa w dużym zagęszcz,szybko rosnące upraw z rozsady,dobrze zakryw pow pola,gdzie prow się chem zwalczanie chw

W.CEBULOWE

CEBULA

Budowa- łodyga(piętka) z dołu wyr korz z góry li.Liscie:pochwy li (łuski)i blaszki(szczypior).Liście(rurkowate) wydobywaja się przez specjalny oteór na granicy tych elem i tworzy się łodyga rzekoma(szyjka).Wierzchołek wzr otoczony jest łuskami mięsistymi(zamkniętymi).W katach li sa paki śpiące tworz wierzcholki wzr,mogą się tworzyc c.podwójne i rozszczepione

Cechy odm

-kształt cebuli : kulisty, kulistospłaszczony, płaski, kulistowydłużony. Zależy od war uprawy:

zbyt głębokie sadzenie- kuliste robią się wydłużone, zbyt płytkie- robią się spłaszczone, zbyt wcześnie zakończona wegetacja- kształt butelkowaty, zbyt gęsty siew- boczne spłaszczenie.

-przyleganie łusek suchych – długie przechowywanie to grube łuski ściśle przylegające

-ścisłość- zależy od terminu zbioru- dobre przyleganie po zbiorze w momencie 50-60% złamanego szczypioru

-zabarwienie łusek okrywających- białe, żółte, brązowe, czerwone, fioletowe. Odm o żółtych i brązowych są zwykle upr na przechowywanie. Białe są podatne na grzyba, barwne są odporne.

-barwa łusek mięsistych- biała, biała z odcieniem zieleni i żółci, czerwona, fioletowa

-liczba wierzchołków wzrostu

-skłonność do rozszczepiania

-smak- łagodny lub ostry

-twardość- związana ze ścisłością przylegania łusek

-równomierne załamywanie się szczypioru

-odporność na uszkodzenia mechaniczne

-długość okr wegetacji ok. 5 miesięcy

-skłonność do tworzenia cebul bączastych. Średnio wczesne –mała skłonność, późne-duża

CZOSNEK

Budowa:Łodyga wlaśc(pietka)zdrewniała,z góry wyr li z dołu korz.Liście:ochronne(łuski),asymilujące(blaszki li i pochwy),spichrzowe(miesiste pochwy li-80%masy całego ząbka)Liściepłaskie,rownowąskie,ich pochwy li zachodząc na siebie tworza łodygę rzekoma(głąbik).W kątach li na pietce tworzą się stożki wzr,rozrast się w oddzielne cebulki-zabki.

Cechy odm

-2 TYPY: wytwarz i nie wytwpędów kwiatost-cechy ustalone

(wytwarzające): cebule regularne, zaokrągl, elipt, 1 okółek ząbków dużych(malo ich jest). Słabo okryte łuskami suchymi. Źle się przechowują. Są bardzo plenne. Uprawa z sadzenia jesiennego.

(nie wytwarzające): kształt nieregul, dużo małych ząbków ułoż spiral w 2-3 okół. Dobrze się przechow. Sadzenie wiosenne

inne:pokrój, wielkość, plenność, kształt, termin dojrzew, barwa zabkow,z awrt suchej m, smakPOR(30x15)

Li:plaskie,wydłuz,w dolnej cz mięsiste pochwy,tworz ł. rzekomą,białe.Łuski sa bloniaste i nie zasych.Cebula zawsze jest pojedyncza.Korz-65% do 20cm,25% 20-30cm,10% ponad50cm

Cechy odm:

-długość cebuli: krótka (8-15cm), długa (do30cm). Odm letnie dłuższe cebule niż zimowych

-2 GRUPY: letnie i zimowe

-odm letnie mają krótszy okr wegetacji, wrażliwe na niskie temperatury, liście jasno zielone, delikatne w smaku, soczyste i o miękkiej blasze liściowej

-odm zimowe- odporne na mróz, ostry smak, liście ciemnozielone, ma skłonność do wytwarzania cebulek przybyszowych

SZCZYPIOREK

-wymaga się: dużej plenności, delikatności smaku, soczystości.

W.DYNIOWATE:OGÓREK

-wielkość ow: korniszo 3-7cm( 1-2,5ś) konserw 6-10cm(2,5-4,5ś) sałatkowe 12-20cm

-kształt: jajowaty, jajowaty wydłużony, maczugowaty, wężowaty

-nasada: bez szyjki lu z zaznaczona szyjka

-zakończenie kielich: spiczaste, wydłużone, zaokrąglone, okrągłe, tępe

-włoski na zawiązkach: proste, złożone, mieszane/ białe , czarne, brązowe

-pow ow: gładka, szorstka, brodaw – skolerowana z rodz owłosienia

-barwa ow (dojrz uzytk): mlecznob, jaznożółtoziel, jasnoziel, ciemnoziel. Odm o włoskach czarnych mają zabarw zielone z różnymi odcieniami żółci.

-barwa (dojrz fizjol) : brunatna, pomarań, żółta, prawie biała, żółtoziel

-powierzchnia owo (dojrz fiz): gładka, pokryta rysunkiem

-smak: gorzki lub pozbawiony goryczy. Gorzki smak- glikozydy- kukurbitacyny

-okr weg do pierwszego zbioru- 2-3 miesiące

-okres plonowania- ok. 2 miesi, cykliczne

-stosunek kw m do ż: 10:1 do 40:1

-odm szklarniowe, inspektowe, gruntowe. GRUNTOWE: na konserwy, kwaszeniaki,salatki. SZKLARNIOWE: owoce partenokarpiczne, dobry smak, duża plenność, wczesność.

Dobre:konserwowe: wysoki plon ow krótkich(6-10), wierność plonowania, ow proste, gładkie, jednolicie zabarw

-kwaszeniaki: kształt cylindryczny, trwałe zielone zabar, nie tracą jędrności, bez pustych komór

-sałatkowe: małe komory nasienne, nasiona nie wypadające, delikatna skórka

MELON

-kształt: kulisty lekko spłaszcz, kulisty, elipsoid,jajowaty, odwrotnie jajow, cylindr i wężowaty

-powi: gładka, pomarszczona, żebrowana

-barwa: biała, żółta, pomarańczowa, brązowa, zielona.

-miąższ: biały, zielonkawy, zółty, pomarańczowy, zielony / włóknisty, masłowy, mączysty, chrupiący

-soczystość

-aromat

-słodycz

-przydatność do tansportu

-plenność

-dług okr wege

W.KAPUSTNE:KAPUSTA GŁOWIASTA I WŁOSKA(80x50)

Zjawisko samoniezgodności – pyłek nie kiełkuje na znamieniu tego samego kw lub wzrost łagiewki zostaje zachamow przez subs znajdującą się w słupku i nie następuje zapłodnienie

-rozpiętość li przed zawiązaniem główek

-kształt liści: lancetow, owalny, odwrot jajowaty, okrągły, poprzecznie owalny, nerkowaty.

-unerwienie li: rzadkie i cienkie, grube

-głąb: zew niski 10-12, średnio wys 15-20, wy ponad 20.

-wyso głąba wew: 1/5 do ¾

-kształt główki: kulisty, kulisto spłaszcz, stożkow, jajow, elipsoid

-współczynnik kształtu; wysokość : średnica

-twardość główki: b. luźne, luźne, śr twarde, twarde i b. twarde

-skłonność do pękania

-zabarwi li wew u kapust gł białych: prawie białe/ u czerwonych: intensywnie fioletowoczerw, czerwo./ kapusta włoska: zielone

-długośc okr wegetacji: wczesne 60-90 dni, śr wczesne 100-120, śr późne 120-140, późne ponad 140

-przydatdo kwaszenia: białe l wewnętrzne, krótki głąb, delikatne unerwienie, delikatne liście, soczyste, kruche, niełamliwe, min zaw cukru w świeżej masie 3%

-trwałośc przechowal: najwiekszą późne o twardych główkach

KAPUSTA BRUKSELSKA(60)

-liczba główek: 40-60 odm ustalone, 60-120 odm heterozyjne

-wyrównanie pod wzgl wielkości główek

-równomiernośc dorastania

-wyrównanie wysokośći

ogławianie dobrze wpływa na wyrów i równomier

-ułożenie głowek: luźne, ścisłe

-zwięzłośc głowek

-odpor na wewnętrzne brunatnienie główek

JARMUŻ(70x60)

-wysokośc roslin

-rozpiętość liści

-stopień kędzierzawienia liści

-zabarwienie liści

-smak

-odporność na warunki atmosf

-wrażliwość na przemarzanie

-długośc okresu weg (90-130dni)

KALAREPA(60x40)

-wielk i kształt zgrubienia: kulistospłaszcz, kuliste , owalne

-skłonnośc do drewnienia

-skłonnośc do pękania

-liczba liści

-wielkość liści

-pokrój rośl: pionowy i skupiony, skosny i rozłożysty, o li luźno ułożonych

-barwa li i zgrubienia: jasnoziel, ziel, jasnofiol, ciemnofioletowoniebi

KALAFIOR(45x50)

-róże: płaskie, śred spłaszczo, półkuliste

-zwięzłość róży

-stopień przykrycia: dobrze(b.zwięzłe) , słabo

-zabarwienie; śnieżno białe, kremowe,(żoł na słoncu)

-wielkośc róży:

-równoczesność wykształ róż

-długośc okr wegetacji

W.KORZENIOWE:

Selerowate:

MARCHEW(m.rz20)

-stosunek masy liści do masy całej rosliny: 12-40%

-wielkośc korzenia

-kształt korzenia: walcowaty z zaokrąglonym końcem, klinowate ze spiczastym końcem. Typowe gdy temp 16-20stopni, średnio wilgotna gleba.

-stosunek śred walca do śred korzenia: im mniejsza tym lepiej

-zabarwienie: intensywne na zawnątrz i wewnątrz

-zabarwienie główki na kolor zielony

-konsystencja

-soczystość

-smak: zalezy od zawartości cukrów

-długośc okresu wegetacji 85-200dni: wczesne 120, śr wczesne 150 , późne ponad 150

-przechowywanie: dobrze odm późne

-wysokość plonów: odm późne najwyższe plony

PIETRUSZKA(m.rz20)

--długośc i grubośc korzenia

-stopień zwężenia

-in dłuższy i cieńszy korz tym dłuższy okr wegi, lepsze przechow, mrozoodpor, bardziej aromatyczna

-skłonnośc do rozwidlania korzeni

SELER

-wielkośc rozety liściowej

-pokrój: wzniesiony, rozpierzchły

-kształt korzenia

dobra odm: słabo wykształ korz boczne, korz tylko u dołu, bez guzów, blizny płytkie. Gdy zbyt sucho robi się broda

-miąższ: biały, lekko kremowy, zwarty i jędrny, luźny i gąbczasty

-skłonność do parcenia

-występow przebarwień

Komosowat:BURAK ĆWIKŁOWY(35x35)

-długośc okr weg: 3-5miesięcy

-kształt korz spichrz: płaski, kulistospł, kulisty, owalny

-barwa: amarantowa- do prawie czarnej

-pierścienie: wyraźnie lub prawie nie

-intensyw zabarwi: ilość betaminy, nagromadzenie podczas fotosyntozy

-smak: zal od ilość cukrów i kwasów

-delikatność korz (mlode i małe-delikat)

SKORZONERA (astrowate)

Dobra odm: szybki wzrost i grubienie. Korzenie niezbyt długie a grube, cylindryczne, nie zwężający się i nie rozszerzony, nie może mieć skłonności do rozwidlania się korzeni i ich parcinia. Korzeń nie ciemnieje po ugotowaniu

Kapustowate:

RZODKIEWKA I RZODKIEW(30)

-kształt korz: bardzo zależy od warunków zewnętrznych!!!!!

-skórka: biała, róż, czerw, fiol/ jednobarwna, dwubarwna

-skórka rzodkwi: róż, biała, czarna

-parcenie

-stosunek masy zgrub do liści: wczesne 2:1, późne 1,2:1 / rzodkiew: 0,7:1 do 1,7:1

BRUKIEW

-kształt korz: zalezy od war zewn

-barwa miąższu: żółtawa i biała

-etiolowane liście odm żółtomiąższowych są żółte, białomiąższowych białe

-okr wegi ok. 3 mies

W.LIŚCIOWE:

Komosowate:

SZPINAK ZWYCZAJNY(20x15-20)

Typy:

I męski typowy – ma kw męskie, małe rozety li i pędy kw w górnej cz nieulist.

II typ męski – silnie ulist, ma kw męskie, duże rozety, i pędy kw ulist.

III typ jednopienny – ma kw męskie żeń i hermafrodytyczne w różnym stos, duże rozety li i pędy kw ulist.

IV typ żeński – kw żeńskie, duże rozety li, pędy kw ulist na całej dług.

Cechy odm

-pokrój roś: wzniesiony, rozłożysty

-wielkość rozety liśc

-liczba liści

-grubość liści

-barwa liści: ciemnozielona, zielona, jasnozielona

-powierzchnia liści: gładka, karbowana

-stosunek roślin m, ż, jednopiennych

-wczesność wyrastania pędów kwiatost ( związane z reakcją fotoperiodyczną)

-mrozoodporność

-owoce: gładkie, kolczaste

Astrowate:

SAŁATA LISTKOWA – rozety liściowe, zielone, zielonożólte, żółte, mogą być lekko brązowawe.

SAŁATA RZYMSKA – rozeta lub luźna główka, gruba tkanka, gorzki smak

SAŁATA ŁODYGOWA – szparagowa, wyrasta w wydłużone pędy, kwasi się jak ogórki

SAŁATA GŁOWIASTA(30x30)

-typy: do uprawy w pomieszczeniach (okres zimowy i wczesnowiosenny-szybkość wyrastania pędów kwiatost- najszyb szklarniowe i pod folią

-liście: SAŁATA MASŁOWA I KRUCHA

MASŁOWA: miękka delikatna soczysta blaszka liściowa. Szybko traci jędrność.

KRUCHA: twarda, sztywna, soczysta, krucha.

-pokrój roś: wzniesiony, rozłożysty

-kształt główek: okrągły, spłaszczony, podłużnie owalne

-kształt liści: okrągłe, poprzecznie owalne, wydłużone, lancetowate

-barwa liści: zielona, żółta, biała

-wielkość główek ( mierzona poprzeczną średnicą)

-szybkość wzrostu:słaby25cm,średni25-30,silnypow35.

-odpor na choroby(mączniak rzekomy)

-długość okr weg- modyfikuje się przez zmiany warunków uprawy- siew w listop 130-140dni, siew w styczniu 105-110, luty 85-95

-gorzknienie- laktucyna

CYKORIA SAŁATOWA

-najlepsze główki przy temp15-20 stopni + optym wilgot podłoża

-pędzi się w ciemności

-gorzknienie- laktucyna i laktukopikryna

-wybór partii o równych korzeniach

ENDYWIA

-pokrój rośl: wzniesiony, filiżankowaty, rozłożysty

-liście: całobrzegie, ząbkowane, piłkowane / wydłużone, łopatkowate

-powierzchnia: gładka, pęcherzykowata

-barwa: zielona, żółtozielona, żółta

-konsystencja: delikatna, cienka, krucha/ gruba, mięsista, twarda

SELER NACIOWY (selerowate)

-barwa: jasnozie, ciemnoziel

-barwa ogonków liści: odm jasnoziel- zielonożółte, żółte, zółtobiałe, białosrebrzyste (samobielące się) // odm ciemnoziel- ziel, plenne, miej skłonne do parcenia, dobre przechow, transport

-tworzenie pośpiechów

-wysokość plonu

W.PSIANKOWATE:POMIDOR(60x50)

-wys łodygi: wysokie, karłowe (samokończące się)

-łodyga: sztywnoł, wiotkoł

-liście: typowo pomidorowe, ziemniaczane

-kwiatostany: pojedyncze, podwójne, złożone

-wielkość ow

-barwa ow: czerwo (s: karoten, m: karoten i likopen), malinowe(s: bezbarwna, m: likopen), pomarań (s: karoten, m: karoten), żółte(s: bezbarwna, miąższ :karoten)

-kształt owo: od wydłużo do spłaszcz, w PL najczęściej uprawiane: kuliste, kulistospłaszcz

-pow ow: gładka , karbowana

-ilość komór

-występow piętki

-bielenie przed zabarwieniem

-zaw suchej masy (ok. 5%)

-cechy użytkowe: plenność, odpor na choroby, dobre wybarw ow, duza zaw suchej masy

-grubość skórki

-twardośc owocu

-równoczesne dojrzewanie

-łatwość oddzielenia kielicha od szypułek

-smak(cukry i kwasy)