wach - kpc, WPiA, IV rok

pytania egzaminacyjne dr Wach

1. Przedmiot postępowania:

Dawniej obowiązywała koncepcja materialno-prawna – przedmiotem procesu jest roszczenie materialne (możność domagania się od drugiego podmiotu pewnego zachowania się) a wady tej koncepcji (jeśli sąd oddali powództwo, proces był bezprzedmiotowy). Obecnie koncepcja, że przedmiotem postępowania jest roszczenie procesowe (formalne), czyli twierdzenie prawne powoda, że przysługuje mu roszczenie materialne.

Definicje roszczenia formalnego (wg nich ono jest przedmiotem procesu)

Waligórski > twierdzenie prawne o określonej bliżej treści, przedstawione sądowi celem uzyskania od niego bliżej oznaczonej ochrony prawnej.

Broniewicz > twierdzenie powoda o istnieniu/nieistnieniu normy prawnej indywidualno-konkretnej, przedstawione sądowi celem uzyskania wiążącego ustalenia tego istnienia/nieistnienia.

Trammer (dominuje) - przedmiotem procesu jest twierdzenie powoda, że przysługuje mu wobec pozwanego roszczenie materialne o określonej bliżej treści. Twierdzenie powoda przedłożone sądowi celem uzyskania dla niego ochrony prawnej, występuje w każdym procesie i to właśnie ono jest jego przedmiotem. Zadaniem sądu w toku procesu jest sprawdzenie, czy twierdzenie powoda jest zgodne z rzeczywistością, czy nie.

Jeżeli jest zgodne > wyrok uwzględniający powództwo

Jeżeli nie jest zgodne> wyrok oddalający powództwo

Roszczenie materialne albo istnieje albo nie istnieje (zależnie od przepisów Pr. Materialnego) a roszczenie formalne powstaje zawsze i istnieje z chwilą wystąpienia z nim przez powoda w procesie i ma swój byt prawny.

2. Skarga kasacyjna:

- nadzwyczajny środek zaskarżenia (od prawomocnych orzeczeń)

- od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie

- służy realizacji interesu publicznego >  by ujednolicić orzecznictwo / rozstrzygnąć sprawy precedensowe dla rozwoju prawa i judykatury.

- SN kontroluje zaskarżone orzeczenie wyłącznie pod względem prawnym - tylko pod kątem legalizmu!!!

- nie jest skargą kasacyjną w czystej postaci > normalnie sąd kasacyjny po dokonaniu oceny legalności nie orzeka co do istoty sprawy, lecz w wypadku stwierdzenia uchybienia uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę sądowi merytorycznemu do ponownego rozpoznania. W procesie polskim SN - w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej, jeżeli stwierdza jedynie naruszenie prawa materialnego - MOŻE ORZECZ CO DO ISTOTY SPRAWY (art.. 398 indeks 16)

- sąd któremu SN przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania jest związany wykładnią SN’u. - w typowym modelu, nie jest związany wykładnią.

- przysługuje od wyroku kończącego postępowanie w sprawie w całości lub w części - też od wstępnego, częściowego i końcowego.

- legitymacja do wniesienia: strony lub interwenient uboczny (który przystąpił do tej strony przed zamknięciem rozprawy w II instancji), w nie procesie uczestnik postępowania, RPO i Prokurator Generalny- jednak jeżeli strona wniosła skargę kasacyjną, to RPO i PG mogą wnieść tylko w niezaskarżonym zakresie. + na zasadach ogólnych: org. Społeczne, prokurator, inne podmioty biorące udział w postępowaniu na zasadach jak prokurator

- przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu kasacyjnym. (co do cz. procesowych ale i zastępstwa) > nie dotyczy cofniecia skargi

- wnosi strona (2 miesiące od dnia doręczenia wyr. Z uzasadnieniem), RPO,PG (6 miesięcy od uprawomocniania się orzeczenia, a jeśli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem> od chwili doręczenia orzeczenia stronie )

- skład: przyjęcie/odmowa przyjęcia - 1 sędzia ; rozpoznanie 3 sędziów

- zasada: na posiedzeniu niejawnym, wyjątek rozprawa

- wymogi: oznaczenie orzeczenia (+ czy zaskarżone w całości/części ) + przytoczenie podstaw kasacji i ich uzasadnienie + wniosek o uchylenie/uchylenie i zmianę orzeczenia - z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany  > inaczej odrzucenie bez wzywania do uzupełnienia

    + ogólne wymogi pisma procesowego + 2 odpisy (dla SN, PG) >inaczej wezwanie do uzupełnienia w ciągu tygodnia pod rygorem odrzucenia skargi

Orzeczenie wydawane przez sąd kasacyjny.

- oddala: nie ma uzasadnionych podstaw / zaskarżone orzeczenie mimo błędnego orzeczenia odpowiada prawu

- uwzględnia: uchyla zaskarżone orzeczenie w całości/części i przekazuje je do sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał zaskarżone orzeczenie lub równorzędnemu. SN może też uchylić w całości części orzeczenie I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania temu samemu sądowi/równorzędnemu. Sąd przekazany, rozpoznaje ją w innym składzie.

- podstawa naruszenia prawa materialnego OCZYWIŚCIE uzasadniona: SN może uchylić zaskarżony wyrok i orzec co do istoty sprawy.

Nie przysługuje w sprawach:

A (ze względu na niską WPZ)

- w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 000 zł

- w sprawach gospodarczych, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 75 000 zł

- w sprawach z zakresu pracy i bezp.. Społecznych, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 10 000 zł

> wyjątek > niezależnie od WPZ sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, w sprawach o przyznanie i wstrzymanie emerytury lub renty i w sprawach o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

B (ze względu na mała zawiłość, skomplikowanie sprawy)

- o rozwód, separację, czynsz najmu lub dzierżawy, naruszenie posiadania

- dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty i ich ekwiwalent

- rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym

+ niedopuszczalna jest skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego jego unieważnienie, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński.

+ lex speciali z zakresu ochrony konkurencji, regulacji energetyki - niezależnie od przedmiotu zaskarżenia

+ nieproces: jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej (np.. przepadek rzeczy). > skarga kasacyjna do SN z zakresu prawa osobowego/rzeczowego/spadkowego przysługuje od:

X wydanego przez sąd II instancji prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy

X postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku

X umorzenia postępowania

Kończących postępowanie w sprawie

W sprawach z zakresu prawa rodzinnego skarga kasacyjna tylko w sprawach o przysposobienie i podział majątku wspólnego. po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, chya że WPZ jest niższa niż 150 000 zł.

W postępowaniu egzekucyjnym > KASACJA WYŁĄCZONA.

3. Podstawy skargi kasacyjnej:

- podstawą są błędy w samym orzeczeniu albo w postępowaniu poprzedzającym wydanie orzeczenia.

skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach:

1. naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

2. naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Nie każde naruszenie przepisów postępowania stanowi podstawę skargi kasacyjnej - tylko te które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy> czyli że wskutek tych uchybień treść zaskarżonego orzeczenia mogłaby w sposób istotny odbiegać od treści orzeczenia, które powinno zapaść w sprawie.

Ad. 1 - np. brak przepisu prawa materialnego na który powołał się sąd, błędna interpretacja, niewłaściwe zastosowanie prawa - np.. błędne zastosowanie pojęcia dobrej wiary.

Prokurator Generalny może oprzeć skargę na tych podstawach, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego,

RPO: naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.

PODSTAWĄ NIE MOGĄ BYĆ ZARZUTY DOTYCZĄCE USTALENIA FAKTÓW LUB OCENY DOWODÓW.

4. Dlaczego skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna w sprawach o alimenty?

- bo ustawa tak stanowi ;)

- bo nie występuje w tej sprawie duże skomplikowanie, czy zawiły problem prawny.

- bo kasacja przeszła ewolucję - obecnie służy głównie realizacji interesu publicznego.

5. Przedsąd:

Badanie ani formalne ani materialne, jest to badanie celowości - czy sprawa może być przyjęta do rozpoznania. Sad przyjmuje sprawę do rozpoznania jeżeli istotne zagadnienie prawne, potrzeba wykładni wątpliwości czy rozbieżności, nieważność postępowania, oczywista zasadność. W literaturze określa się procedurę wstępnego badania skargi kasacyjnej z punktu widzenia potrzeby przyjęcia jej do rozpoznania mianem przesądu.

SN przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, gdy:

- w sprawie występuje ISTOTNE zagadnienie prawne

- istnieje potrzeba wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie

- zachodzi nieważność postępowania

- skarga oczywiście uzasadniona

O przyjęciu/odmowie przyjęcia SN orzeka na posiedzeniu niejawnym - odmowa wymaga uzasadnienia.

6.Środki zaskarżenia:

Środek zmierzający do uchylenia albo zmiany czynności decyzyjnej organu procesowego.

Ogólne warunki dopuszczalności środków zaskarżenia:

1) istnienie zaskarżonego orzeczenia > środek zaskarżenia może być skierowany tylko przeciwko orzeczeniu, które istnieje. O nieistnieniu orzeczenia można mówić, gdy nie zostało ono w ogóle wydane, jak i w przypadku tzn. orzeczeń nieistniejących (SENTENTIA NON EXISTENS), a więc faktycznie wydanych, ale dotkniętych wadami pozbawiającymi je bytu prawnego (np. wyrok, którego sentencji nie podpisał skład sądu, a który został ogłoszony).

2) zaskarżalność danego orzeczenia danym środkiem zaskarżenia > czyli czy orzeczenie od którego dany środek ma być wniesiony, podlega zaskarżeniu tym środkiem - ustawodawca określa bowiem od jakich orzeczeń może być wniesiony dany środek zaskarżenia.

3) legitymacja do wniesienia środka zaskarżenia > ponieważ wniesienie środka zaskarżenia jest czynnością procesową, może go dokonać tylko osoba, która jest do tego uprawniona w świetle ustawy - jest to tzw. legitymacja do zaskarżenia. Jest to jednak inne pojęcie niż legitymacja procesowa.

4) zachowanie terminu do wniesienia środka zaskarżenia > można wnieść wg ram czasowych określonych przez ustawodawcę.

5) zachowanie formy środka zaskarżenia określonej przez ustawę wraz z uiszczeniem należnej od niego opłaty > z reguły ustawodawca określa, że środek zaskarżenia powinien odpowiadać nie tylko ogólnym warunkom formalnym przewidzianym dla każdego pisma procesowego (art. 126), ale i spełniać szczególne warunki dla danego środka zaskarżenia (np. apelacja 368).

SPÓR CO DO ZNACZENIA WYMAGANIA ISTNIENIA POKRZYWDZENIA SKARŻĄCEGO (GRAVAMEN) KWESTIONOWANYM ORZECZENIEM LUB INTERESU PRAWNEGO SKARŻĄCEGO W ZASKARŻANIU ORZECZENIA:

- oba elementy łączą się ze sobą > interes w zaskarżeniu polega na tym, że skarżący jest pokrzywdzony zaskarżonym orzeczeniem.

- pokrzywdzenie oznacza niezgodność orzeczenia z żądaniem.

1. Broniewicz > interes skarżącego wyrażający się w pokrzywdzeniu go tym orzeczeniem, stanowi warunek dopuszczalności środka zaskarżenia.

2. Ereciński > środek zaskarżenia może wnieść tylko osoba niezadowolona z zaskarżonego orzeczenia (pokrzywdzony), przepisy zaś nie wymagają istnienia interesu skarżącego w zaskarżeniu orzeczenia.

3. Oklejak > interes prawny nie jest przesłanką dopuszczalności, ale skuteczności środka zaskarżenia.

4. Rowiński > interes prawny w zaskarżeniu nie jest ani przesłanką dopuszczalności, ani przesłanką merytoryczną skuteczności zaskarżania orzeczeń sądowych.

BRAK KTÓREGOKOLWIEK Z W/W ELEMENTÓW POWODUJE ODRZUCENIE ŚRODKA.

7. Rodzaje środków zaskarżenia:

A. KPC wyróżnia środki odwoławcze i inne środki zaskarżenia. (363 § 1)

Suspensywność - wniesienie środka odwoławczego wstrzymuje uprawomocnienie się zaskarżonego orzeczenia.

Dewolutywność - wniesienie przenosi rozpoznawanie sprawy do sądu wyższej instancji.

Środki odwoławcze (suspensywne i dewolutywne):

- apelacja

- zażalenie

Inne środki zaskarżenia (suspensywne, niedewolutywne):

- sprzeciw od wyroku zaocznego

- sprzeciw od nakazu zapłaty w post. upominawczym, elektronicznym post. upominawczym, europejskim post. nakazowym.

- skarga na czynności komornika

- skarga na orzeczenie referendarza sądowego

- zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

- specjalne zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym.

B. Środki zaskarżenia zwyczajne i nadzwyczajne (wg prawomocności formalnej).

-> czyli według tego, czy środek zaskarżenia jest skierowany przeciw orzeczeniu prawomocnemu, czy nieprawomocnemu.

- zwyczajne - wnosi się od orzeczeń nieprawomocnych (środki odwoławcze i inne środki zaskarżenia),

- nadzwyczajne - wnosi się od orzeczeń prawomocnych (skarga kasacyjna i skarga o wznowienie postępowania), mają obalić orzeczenie prawomocne

spór co do charakteru skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia:

-  z jednej strony:  może tylko wyjątkowo prowadzić do uchylenia zaskarżonego orzeczenia (art.. 424 indeks 11 § 3) - a cechą charakterystyczną środków zaskarżenia jest to, że zmierzają one do uchylenia albo zmiany orzeczeń.

- z drugiej strony: jest element kontroli orzeczenia

> można więc uznać, że jest szczególnym środkiem prawnym o charakterze nadzwyczajnym, bo przysługuje od orzeczeń prawomocnych.

Przyjmuje się również, że skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego jest również nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, łączącym w sobie cechy nadzwyczajnego środka zaskarżenia i samodzielnego powództwa.

8. Środki odwoławcze:

KPC wyróżnia środki odwoławcze i inne środki zaskarżenia. (363 § 1)

Środki odwoławcze (suspensywne i dewolutywne):

- apelacja

- zażalenie

Inne środki zaskarżenia (suspensywne, niedewolutywne):

- sprzeciw od wyroku zaocznego

- sprzeciw od nakazu zapłaty w post. upominawczym, elektronicznym post. upominawczym, europejskim post. nakazowym.

- skarga na czynności komornika

- skarga na orzeczenie referendarza sądowego

- zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

- specjalne zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym.

9. Apelacja: od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji. Jest to środek zaskarżenia zwyczajny i odwoławczy.

- środek odwoławczy przysługujący od orzeczeń merytorycznych I instancji

- dewolutywny i suspensywny

- od orzeczeń nieprawomocnych (bo to zwykły środek zaskarżenia)

- celem jest ponowienie i uzupełnienie postępowania sądu I instancji, a nie jego powtórzenie. Zakres badania to zakres niezbędny do wszechstronnego sprawdzenia zasadności i legalności zaskarżonego orzeczenia w granicach zaskarżenia dokonanego przez uprawniony podmiot.

- w postępowaniu apelacyjnym może zostać ponownie zbadany całokształt sprawy - nie tylko to co zostało ustalone przed sądem I instancji.

- sąd apelacyjny na równi z sądem I instancji może rozstrzygać o faktach i stosowaniu norm prawnych, a w pewnym zakresie kontroluje również prawidłowość postępowania przeprowadzonego w niższym sądzie.

- może przybrać postać:

x apelacji pełnej (appelatio cum beneficio novorum):

> dopuszcza się nowości

> sąd rozpoznaje i rozstrzyga sprawę na podstawie materiału procesowego zgromadzonego w postępowaniu przed sądem I instancji jak i w postępowaniu apelacyjnym

...