|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Marcin Michał Wiszowaty „Ustroje państw europejskich i USA. Materiały pomocnicze do nauki prawa konstytucyjnego”. Marcin Michał Wiszowaty Stan na dzień: 23 grudnia 2004 r.
1. WIELKA BRYTANIA Historia Kolejne okresy ewolucji ustroju politycznego Wielkiej Brytanii: Ad 1 Ad 2 Rządy dynastii hanowerskiej ugruntowują system parlamentarno-gabinetowy. Pierwsi królowie tej dynastii, Jerzy I i II, nie znali zwyczajów angielskich i stosowali wprost rozwiązania niemieckie. Ponieważ Jerzy I nie znał angielskich uwarunkowań - zrezygnował z udziału w obradach Gabinetu. Ustala się praktyka obrad Gabinetu bez króla, pod przewodnictwem pierwszego ministra - premiera (pierwszego Lorda Skarbu). Premier przewodniczy też sesjom parlamentu - udział króla staje się zbyteczny, a stopniowo uznawany za niekonstytucyjny. Premier musi mieć poparcie Izby Gmin, a jego Gabinet odpowiada przed Parlamentem. Od schyłku XVIII wieku wykształca się zasada, iż w braku poparcia Izby Gmin dla gabinetu powołanego przez króla - ten rozwiązuje Izbę i zarządza nowe wybory. Od XIX wieku Gabinet przejmuje obowiązku króla i faktycznie sprawuje władzę za niego. Gabinet staje się odpowiedzialny przed Izbą Gmin, ale premier może ją rozwiązać w imieniu króla. Władza królewska staje się nominalna. Ad 4 Jest to konstytucja w sensie jedynie materialnym, bowiem Wielka Brytania nie posiada konstytucji pisanej. Konstytucję tworzą akty prawne rozmaitej proweniencji. Dodatkowo - brak konkurencyjności aktów prawnych (wyrażający się w ich jednakowej mocy prawnej) oraz brak sądowej kontroli konstytucyjności ustaw determinuje elastyczny charakter brytyjskiej konstytucji. Na system źródeł prawa konstytucyjnego składają się: 1. Zwyczajowe prawo konstytucyjne, będące częścią niepisanego powszechnego prawa zwyczajowego; tworzyło się w opozycji do prawa rzymskiego i ma obecnie wciąż spore znaczenie w zakresie prawa konstytucyjnego; efektem obowiązywania prawa zwyczajowego są następujące instytucje: Parlament, Tajna Rada (obecnie symboliczna), prerogatywy królewskie, zasada zwierzchnictwa parlamentu („brytyjski parlament może dokonać wszystkiego za wyjątkiem zamiany kobiety w mężczyznę i odwrotnie”), zasada nieodpowiedzialności politycznej i konstytucyjnej króla ("król nie może czynić źle") 2. Orzecznictwo sądowe (precedensy) - te postanowienia sądowe, które odnoszą się do zakresu uprawnień wynikających z prerogatyw królewskich 3. Konwenanse konstytucyjne - utarty i powszechnie uznany sposób zachowania się w określonej sytuacji, uznawany za prawną regułę działania. Kształtują się one w drodze pewnego zwyczaju - nie jest to jednak prawo zwyczajowe - bowiem stwierdzenie istnienia prawa zwyczajowego następuje przez sądem, podczas gdy konwenansów - przed innymi organami. Przykłady: 1) Obowiązek rezygnacji gabinetu, który utracił poparcie Izby Gmin 2) Kolegialna odpowiedzialność gabinetu przed Izbą Gmin za ogólną politykę i działalność poszczególnych resortów 3) Powierzenie przez króla misji tworzenia rządu liderowi partii, która wygrała wybory 4) Rezygnacja premiera rządu jest równoznaczna z dymisją całego rządu 5) Rezygnacja premiera, jeśli podczas kolejnych wyborów jego partia utraciła większość w parlamencie 6) Premier musi być członkiem izby Gmin 7) Zwoływanie sesji parlamentu co roku 8) instytucje: Premiera, Gabinetu, Opozycji Jej Królewskiej Mości. 4. Prawo pisane - akty pochodzące od Parlamentu (statutory law). Ograniczają się do poprawek Warto ty wymienić (oprócz trzech wspomnianych aktów z XVII wieku) choćby kilka: · Ustawa o Parlamencie z 1911 (ograniczała kompetencje ustawodawcze Izby Lordów - której sprzeciw mógł być zniesiony przez Izbę Gmin w dwóch kolejnych, zgodnych głosowaniach; preambuła ustawy zawiera zapowiedź konstytucyjną o zastąpieniu Izby Lordów przez Drugą Izbę Ustawodawczą ukonstytuowaną na zasadach reprezentacji ludowej zamiast dziedzicznej, częściowo zrealizowaną w 1999 r. W 1911 roku wypłacono po raz pierwszy członkom Izby Gmin wynagrodzenie. Wynosiło 400 funtów.) · Ustawa z 1958 roku The Life Peerage Act - wprowadziła do Izby Lordów obok dziedzicznych również lordów mianowanych dożywotnio przez Koronę · Ustawa z 1963 roku The Peerage Act - dokonała wyłomu w zasadzie, która nie zezwalała lordom zasiadania w Izbie Gmin (w konsekwencji lord nie mógł być premierem). Możliwe odtąd zrzeczenie się przez lorda tytułu było równoznaczne z pełnymi prawami wyborczymi, czynnymi i biernymi (wyjątkiem są parowie irlandzcy, którzy bez względu na posiadanie tytułu szlacheckiego mają bierne prawo wyborcze do parlamentu brytyjskiego). · Ustawy o ministrach korony (z 1937, 1964, 1975 roku) ustaliły strukturę wewnętrzną rządu · Ustawy o zasadach prawa wyborczego (XIX i XX wiek) - m.in.: o tajności wyborów; o przedstawicielstwie; o rozszerzeniu praw wyborczych na wyborców zamorskich; o urzędach, których piastowanie uniemożliwia kandydowanie do Izby Gmin · Ustawa z 1967 roku o Komisarzu ds. Administracji (czyli ombudsmanie - rzeczniku praw obywatelskich) · Ustawy o samorządzie lokalnym - osobna dla Walii, Szkocji i Irlandii Północnej (z lat 1972-86) 5. Osobna kwestia dotyczy aktów prawnych regulujących status terytoriów składowych Wielkiej Brytanii - Walii, Szkocji i Irlandii Północnej. Zasygnalizujmy ten bardzo skomplikowany problem: a) państwo ma unitarny charakter wypływający z wielu skomplikowanych ustaleń i uregulowań, m.in: Ustawa Parlamentu z 1536 r. o wcieleniu Walii do Zjednoczonego Królestwa, Unia ze Szkocją z 1707 r., Unia z Irlandią z 1800 r., Ustawa o ustroju Irlandii z 1920, zmieniona ustawą z 1922 o Wolnym Państwie Irlandzkim b) pomimo wpływów angielskich nie osłabły dążenia niepodległościowe i separatystyczne członów państwa; Szkocja posiada inny niż w Anglii i Walii system prawny, sądowy, szkolny, administracji lokalnej i inny kościół (i Seana Connery’ego,który aktywnie wspiera szkockie ruchy separatystyczne; z tego powodu, pomimo, że był pierwszym „Jamesem Bondem” - długo nie mógł uzyskać nadania szlachectwa, choć wszystkie zasłużone dzieci niższych stanów - od Beatlesów po Eltona Johna już mają przedimek sir. W końcu królowa zlitowała się nad swoim Pierwszym Agentem) c) stworzono urząd sekretarza d/s Walii (od 1964) i sekretarza d/s Szkocji (od 1929)., Obaj wchodzą w skład gabinetu d) Sytuacja w Irlandii jest dodatkowo skomplikowana. W 1921 Wielka Brytania uznała podział Irlandii na Północną i Południową (Republikę Irlandii). W 1949 roku Republika Irlandii wystąpiła ze Wspólnoty Brytyjskiej i zerwała wszelkie więzy ze Zjednoczonym Królestwem. Do 1972 roku Irlandia Północna cieszyła się autonomią w ramach Królestwa. W wyniku zamieszek, wojny domowej i nieudolności władz północno-irlandzkich autonomia została zawieszona na rzecz stanu wyjątkowego. Irlandia Północna jest rządzona z Londynu za pośrednictwem sekretarza stanu d/s Irlandii Północnej, członka gabinetu. W grudniu 1993 premierzy Wielkiej Brytanii i Irlandii podpisali w Londynie oświadczenie mające zapoczątkować proces pokojowy w Irlandii Północnej. Przedstawiciele obu krajów wezwali wszystkie strony ulsterskiego konfliktu do rozmów, stawiając jako jedyny warunek uczestnictwa w nich wyrzeczenie się przemocy. W Wielki Piątek 1998 r. podpisano porozumienie między rządami Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz najważniejszymi partiami północnoirlandzkimi. Porozumienie przewidywało wybory do parlamentu Irlandii Północnej, powołanie rządu koalicyjnego, ustalono również, że wspólna Rada obu Irlandii będzie zarządzać transportem, turystyką, rolnictwem, natomiast inna Rada Parlamentarna złożona z przedstawicieli parlamentów w Londynie, Dublinie, Edynburgu, Cardiff i Belfaście będzie zapewniała zgodne współdziałanie obydwu państw wyspiarskich. Podpisane porozumienie odrzuciła część radykalnych żołnierzy IRA, którzy nazwali się Prawdziwą IRA i dalej kontynuowali walkę. Przeprowadzone 22 maja referendum pokazało, że ludność Ulsteru jest już zmęczona ciągłą walką i zdecydowanie opowiada się za pokojem w prowincji, 71% obywateli Ulsteru i 94% obywateli Republiki Irlandii poparło porozumienie podpisane w Wielki Piątek. Latem 1998 r. Prawdziwa IRA podkładając bombę w Omagh w wybuchu której zginęło 28 osób w tym kilku obcokrajowców, miała nadzieję na zerwanie porozumienia. Zamach wywołał oburzenie opinii społecznej na całym świecie i przyczynił się jedynie do jeszcze większego poparcia dla pokojowego rozwiązania sporu w Irlandii Północnej, zarówno przez katolików jak i protestantów. Prowokacje były też udziałem protestantów. Spory toczą się nadal, lecz nie na ulicach a w parlamencie, strony co chwilę oskarżają się wzajemnie o wstrzymywanie i przeszkadzanie we wprowadzaniu w życie wypracowanego porozumienia. Wybory do parlamentu, które odbyły się pod koniec czerwca 1998, przyniosły zwycięstwo partiom pokoju, a stanowisko pierwszego ministra Autonomicznego Zgromadzenia Irlandii Północnej objął przywódca Ulsterskiej Partii Unionistów David Trimble, jego zastępcą został katolik Seamus Mallon. Nadal nie rozwiązaną kwestią pozostaje rozbrojenie mini armii republikańskich i lojalistycznych. Nieuregulowana sytuacja związana z rozbrojeniem IRA powiązanej w niejasny sposób z partią Sinn Fein, rosnący brak zaufania między partiami katolickimi (głównie Sinn Fein) a protestanckimi (UUP i DUP) oraz pogłoski o działalności szpiegowskiej IRA w kręgach ulsterskiej administracji zaostrzyły po raz kolejny sytuację w Irlandii Północnej. Ostatni kwartał roku 2002 przynosi dramatyczną zmianę sytuacji. 14 października brytyjski minister ds. Irlandii Północnej John Reid zapowiedział, występując w imieniu rządów brytyjskiego i irlandzkiego, zamrożenie struktur samorządowych Irlandii Północnej - w tym Autonomicznego Zgromadzenia Irlandii Północnej i autonomicznego rządu. Prowincja jest znów zarządzana odgórnie, bezpośrednio z Londynu. W Urzędzie do spraw Irlandii Północnej utworzono dwa dodatkowe stanowiska ministerialne. Nie wiadomo, jak długo potrwa zawieszenie instytucji samorządowych w prowincji. 28 kwietnia 2003 r. minister ds. Irlandii Północnej podjął decyzję o rozwiązaniu Autonomicznego Zgromadzenia. Wybory do Zgromadzenia odbędą się 26 listopada 2003 r.. Londyn zapowiada, że decyzja o zamrożeniu struktur samorządowych nie zaprzepaści zdobyczy pokojowego procesu z 1998 r. BRYTYJSKIE PARTIE Początków partii politycznych upatruje się w wieku XVIII. Jeszcze wcześniej, w wieku XVI, w okresie panowania Stuartów stworzyły się dwa stronnictwa: Torysi (najogólniej - katolicy, stronnicy króla) i Wigowie (stronnicy dysydentów kościoła anglikańskiego). W praktyce granice poglądów obu stronnictw były płynne, nierzadko dochodziło do kompromisów. Od tych dwóch stronnictw wywodzi się rodowód dzisiejszych partii politycznych - torysi, wraz z upolitycznieniem podziałów partyjnych, zostali utożsamieni z partiami prawicy (dzisiejsi konserwatyści), wigowie - z liberałami, których znaczenie zmalało poważnie w XX wieku, wraz z powstaniem silnej Partii Pracy (Labour Party) stanowiącej luźną federację stowarzyszeń społecznych i socjalistycznych oraz związków zawodowych. Partia Liberalna, kontynuatorka wigów (Whigs), od 1989 r. Partia Liberalno-Demokratyczna, straciła ostatecznie wpływ na politykę, tracąc w 1922 roku pozycję partnera konserwatystów w dwupartyjnym systemie politycznym na rzecz Partii Pracy. Wiek XX upłynął pod znakiem dominacji dwóch wielkich partii - Konserwatystów (od 1832 r., jedna z najstarszych partii politycznych na świecie) i Partii Pracy (założ. w 1900), przy czym pozostałe partie nie miały żadnych szans zdobycia większości parlamentarnej. Najważniejsze z partii "trzecich" to oprócz wspomnianej Partii Liberalno-Demokratycznej <http://www.libdems.org.uk/> Szkocka Partia Narodowa <http://www.snp.org/>, Walijska Partia Narodowa (Plaid Cymru <http://www.plaidcymru.org/>), Sinn Fein (polityczne skrzydło IRA). W roku 1997 Partia Pracy pod przewodnictwem Tony'ego Blaira, po 18 latach nieprzerwanych rządów Partii Konserwatywnej (premier Margaret Thatcher, później John Major) wygrała wybory w spektakularnym stylu. Najlepszą ilustracją skali tego zwycięstwa jest fakt, że posłowie labourzystowscy zdobyli większość tak dużą, że nie mieszczą się w ławach przewidzianych dla partii rządzącej i część z nich zasiada w ławach opozycji. Ostatnie wybory odbyły się w czerwcu 2001 roku. Partia Pracy uzyskała 412 mandatów (o 6 mniej niż w 1999 roku), partia konserwatywna 166 (1 miejsce więcej niż 1997 r.), Partia Liberalno-Demokratyczna 52 mandaty (o 6 więcej niż w poprzednich wyborach, co stanowiło ich najlepszy wynik w minionym 70-leciu). Tradycyjne ujmowanie systemu brytyjskiego jako systemu dwupartyjnego odeszło do historii. Partia Liberalno-Demokratyczna (powstała z połączenia Partii Liberalnej oraz Partii Socjaldemokratycznej) uzyskuje rosnące poparcie (w ostatnich dwóch wyborach ponad 70 mandatów). Ten fakt, dowodzi, że w Wielkiej Brytanii nie ma już klasycznego systemu dwupartyjnego. IZBA GMIN (House of Commons <http://www.parliament.uk/commons/HSECOM.HTM>) Parlament brytyjski według tradycji to Monarcha, Izba Lordów i Izba Gmin. Wobec symbolicznej roli Króla oraz ograniczonej pozycji Izby Lordów - Izba Gmin dysponuje większością władzy, która przynależy Parlamentowi. Izba Gmin jest obecnie organem przedstawicielskim, do którego należy władza ustawodawcza, finansowa i kontrola nad Gabinetem. Od XIX wieku, wskutek rozwoju systemu dwupartyjnego I.G. stała się organem politycznie zdominowanym przez jedną partię polityczną, a co za tym idzie - organem praktycznie podporządkowanym gabinetowi, którego premier, jako lider większości parlamentarnej posiada skuteczną możliwość oddziaływania na parlament. - Określenie wybory parlamentarne ma w Wielkiej Brytanii charakter mylący, bowiem w drodze wyborów wyłania się skład tylko Izby Gmin. - Nie ma określonego czasu kadencji Izby. Ustawa parlamentu z 1911 r. mówi, że nie może być dłuższa niż 5 lat. Kadencja może ulec skróceniu (Dissolution) przez monarchę na wniosek premiera. W praktyce premier wybiera najdogodniejszy dla swojej partii moment. Wybory mają na celu utrzymanie lub zwiększenie politycznego stanu posiadania partii rządzącej. Kampania wyborcza trwa więc praktycznie cały czas. O przedłużeniu kadencji Izby Gmin powyżej 5 lat może zadecydować jedynie Izba Lordów. Stało się tak dotąd dwukrotnie - w oby przypadkach z powodu wojen światowych. Parlament z 1911 r. miał 8-letnią kadencją, parlament z 1935 r. - 10-letnią, parlament z 1951 r. - tylko 2 letnią. - Czynne prawo wyborze: obywatele brytyjscy, obywatele Wspólnoty i Republiki Irlandii zamieszkujący w Zjednoczonym Królestwie, którzy ukończyli 18 lat i zostali zarejestrowani we właściwym miejscowo rejestrze wyborczym (uzupełnianym co roku); od 1987 roku również wyborcy "zamorscy" spełniający dodatkowe wymagania. Kandydat musi mieć poparcie minimum 10 obywateli i wpłacić kaucję wyborczą (traci ją, jeśli nie uzyska przynajmniej 1/8 ważnie oddanych głosów w okręgu). - Pozbawieni praw wyborczych - par będący członkiem Izby Lordów (chyba, że się zrzekł tytułu, lub jest parem Irlandii), nie naturalizowani cudzoziemcy, umysłowo chorzy, skazani w czasie odbywania kary, skazani za nielegalne lub korupcyjne praktyki wyborcze - Udział w wyborach nie jest obowiązkowy; można głosować osobiście, przez pocztę lub pełnomocnika - Bierne prawo wyborcze - każdy, komu przysługuje czynne prawo wyborcze i ukończył 21 lat, z wyłączeniem: bankrutów, skazanych na ponad rok pozbawienia wolności, kleru „wyświęceni członkowie kościołów” (diakoni i księża) Szkockiego, anglikańskiego i katolickiego - z wyjątkiem Kościoła Walijskiego i kościołów nonkomformistycznych, osób sprawujących funkcje i urzędy wymienione w ustawie z 1975 roku (m.in. policjanci, wojsko, sędziowie) osób na rencie Korony. Kandydata zgłasza min. 10 wyborców. Kandydat wpłaca kaucję (500 funtów), która przepada, jeśli zdobędzie mniej niż 5 % głosów w okręgu. - mandatu nie można się zrzec. Jedyna możliwość polega na spełnieniu któregoś z warunków wyłączających bierne prawo wyborcze (np. czerpanie korzyści ze skarbca Korony), co oznacza konieczność złożenia mandatu - Kraj jest podzielony na ponad 600 jednomandatowych okręgów, wybory są tajne, równe i powszechne; system wyborczy - większościowy-względny. - Liczba członków Izby Gmin zależy od ilości okręgów wyborczych. Obecnie wynosi 659 członków - 528 z Anglii, 72 ze Szkocji, 40 z Walii i 18 z Irlandii Płn. (Kworum w Izbie Gmin wynosi 40 deputowanych). Izba obraduje na sesjach. Otwiera je (listopad) mowa tronowa monarchy podając powody zebrania Izby. Inauguracyjną mowę tronową odczytuje się w Izbie Lordów. Lordowie siedzą, a po chwili na salę zostaje wpuszczona delegacja Gmin. Członkowie Izby Gmin stoją stłoczeni w korytarzach Izby Lordów. Izba Gmin obraduje (zgodnie z zasadą wolności słowa) także nad aktami nie wymienionymi w mowie. Sesję zamyka (lipiec) prorogacja odczytywana przez Lorda Kanclerza, w której monarcha wyraża zgodę na akty przyjęte podczas głosowania. Izba obraduje średnio 9 miesięcy w ciągu roku. Obrady trwają przez pięć pierwszych dni tygodnia. Inicjatywy ustawodawcze zgłasza się jedynie w piątki. Interpelacje poselskie w Izbie Gmin - poniedziałek-czwartek - w pierwszej godzinie obrad. - Spiker - przewodniczący Izby Gmin, jest wybierany na pierwszej sesji nowo wybranej Izby, przed mową tronową. Musi być członkiem Izby, ale niekoniecznie partii większościowej. Spiker nie bierze aktywnego udziału w pracach parlamentu (np. nie głosuje - chyba, że zachodzi równa liczba głosów za i przeciw w głosowaniu; wówczas - zgodnie z konwenansem - spiker głosuje na korzyść rządu). Wszelkie mowy w Izbie kieruje się do spikera. Utarło się, że spikera wybiera się na kolejną kadencję tak długo, aż sam nie złoży urzędu. Do kompetencji spikera należy stanie na straży procedur obrad Izby, pilnowanie porządku na sali obrad (co niejednokrotnie nie jest łatwe), czemu służą jego specjalne uprawnienia. Decyzje spikera mają rangę precedensów i wiążą jego następców oraz członków Izby. Od 2000 r. urząd pełni Michael J. Martin (jest 156 z kolei spikerem Izby). Zastąpił na tym stanowisku pierwszą w historii Parlamentu kobietę-spikera B. Boothroyd (1992-2000). - Lider partii większościowej w parlamencie zostaje premierem, natomiast lider drugiej partii - zostaje oficjalnie uznany przez spikera za lidera Opozycji Jej Królewskiej Mości i formuje "Gabinet cieni" (stanowiącego "cień", czyli odpowiednik prawdziwego Gabinetu) oczekując na wyniki kolejnych wyborów. - Whip (ang. "Bicz") to pomocnik Lidera frakcji partyjnej (liderem frakcji większościowej jest w praktyce nie premier, a członek Gabinetu - Lord Przewodniczący Tajnej Rady). Whipowie pomagają Liderom utrzymywać dyscyplinę partyjną (w parlamencie brytyjskim panuje bezwzględna dyscyplina partyjna) i porządek w Izbie. Whipowie obu partii spotykają się przed każdą sesją i uzgadniają kwestie należące do aktualnego porządku obrad. Whipowie przyjmują także usprawiedliwienia od posłów nieobecnych na obradach Izby. Notoryczne łamanie dyscypliny partyjnej oznacza dla posła w zasadzie koniec kariery politycznej. Nie ma szans na pojawienie się na listach wyborczych przy następnych wyborach, a posłowie niezależni z zasady nie dostają się do parlamentu. - Father of the House (Ojciec Izby) – deputowany z najdłuższym, nieprzerwanym stażem parlamentarnym. Obecnie (2004) jest to Tom Dalyell – członek Izby Gmin od 1962 r. - Do przywilejów członków Izby Gmin należy immunitet polegający na zakazie aresztowania członka na terenie parlamentu lub podczas obrad bez zgody Izby, oraz obowiązek zawiadomienia Izby o aresztowaniu jej członka. Członek Izby ma prawo tzw. adresu, czyli kontaktu z monarchą za pośrednictwem spikera (nie mają prawa bezpośredniego dostępu). Jeżeli Izba nie wyrazi wyraźnej zgody monarcha nie może przebywać w Izbie, nawet jako widz podczas posiedzenia). - Izba ma wyłączność ustawodawczą. Stanowi trzy rodzaje aktów (bills): publiczne, prywatne i mieszane. Inicjatywę ustawodawczą ma każda z Izb. Projekt ustawy jest uchwalany w trzech czytaniach. Kompetencje Izby Lordów są okrojone. Nie może odrzucić ustawy budżetowej, a do innych ustaw tylko zgłaszać poprawki. Brak akceptacji Izby Gmin dla poprawek Lordów - po roku czasu i podwójnym głosowaniu na kolejnych sesjach nad niezmienionym projektem - daje w rezultacie przyjęcie ustawy w brzmieniu Izby Gmin. Dla mocy obowiązującej ustawy wymagana jest promulgacja. Ostatni raz król odmówił podpisu w 1707 roku. - Parlament jest jedynym organem powołanym do wydawania ustaw. W Wielkiej Brytanii nie istnieje podział na materię ustawową i materię normowaną przez rząd na podstawie delegacji ustawy. Praktyka oraz specyficzna pozycja wzajemna Gabinetu i parlamentu doprowadziła do sytuacji, w której władza wykonawcza wydaje coraz więcej aktów prawnych o charakterze ustawy na podstawie ogólnego upoważnienia parlamentu. Z jednej więc strony tylko parlament wydaje ustawy delegujące kompetencje ustawodawcze na rząd, z drugiej strony większość ustaw jest uchwalanych z inicjatywy rządu. Ogromną rolę ma więc w tym układzie Opozycja, której sprzeciw ogranicza swobodę rządu i parlamentu w zakresie wydawania ustaw lub aktów o randze ustawy. - Parlament sprawuje kontrolę nad rządem, przejawiającą się w następujących instytucjach: pociągnięcie członka rządu do odpowiedzialności konstytucyjnej (impeachment) lub politycznej, zapytania poselskie, wotum nieufności i wotum zaufania, kontrola finansowa oraz specyficzne dla ustroju brytyjskiego - dyskusja nad mową tronową i Komisja Całej Izby (cała izba bez spikera). Odpowiedzialność konstytucyjna została w zasadzie wyparta przez polityczną związaną z wzajemną pozycją Większości i Opozycji. Opozycja może zgłosić votum nieufności wobec rządu. W warunkach tzw. trwałej większości realne możliwości opozycji są niewielkie i w zasadzie polegają na nagłośnieniu określonych kwestii i poddaniu ich pod rozwagę opinii publicznej. Debata nad votum jest więc dla opozycji okazją przedstawienia swoich poglądów. Podobnie przy okazji dyskusji nad mową tronową, zapytaniem poselskim, debatą budżetową (rząd musi uzyskać poparcie parlamentu dla budżetu, ale to on jako przedstawiciel monarchy przygotowuje projekt budżetu). - Obok komisji całej izby istnieją też komisje: stałe (10 noszących kolejne litery alfabetu), specjalne (ds. projektów dotyczących Walii, Szkocji i Irlandii Płn. - złożone z tamtejszych deputowanych), kontrolne - resortowe i wyspecjalizowane oraz regionalne, wspólne (obu izb) i komisje projektów ustaw prywatnych (w przypadku kontrowersji) IZBA LORDÓW (House of Lords <http://www.parliament.uk/about_lords/about_lords.cfm>) W związku z istotnymi reformami Izby Lordów (październik 1999), będącymi realizacją polityki Partii Pracy (Najnowsza wersja projektu reformy I.L. z 2001 r. <http://www.lcd.gov.uk/constitution/holref/index.htm>) przeciwnej istnieniu Izby Lordów o... |
Menu
|