wds 2 kolokwium, Socjologia, I rok, Wstęp do socjologii

1.       socjolingwistyka,

2.       teoria kodów mowy [B. Bernstein],

3.       zmodyfikowana teoria kodów mowy [M. Marody],

4.       typy kodów językowych [B. Bernstein, M. Marody],

5.       styl poznawczy,

6.       wynalazek pisma a język i sposób postrzegania świata,

7.       problemy rozwojowe związane z typowym dla kultury pisma sposobem myślenia,

8.       różnice między teorią B. Bernsteina a M. Marody,

9.       przedpiśmienny i piśmienny styl myślenia,

10.   zjawisko popularności „antykonsumpcyjnych” książek/filmów,

11.   typowe założenia teoretyków społeczeństwa masowego,

12.   różnica między społeczeństwem masowym a społeczeństwem konsumpcyjnym,

13.   „zbuntowany konsument” [R. Frank],

14.   (non)konformizm a konsumpcja,

15.   konsumpcja oparta na rywalizacji,

16.   idea nonkonformizmu i buntu w współczesnym społeczeństwie,

17.   dobra pozycyjne,

18.   przyczyny urbanizacji,

19.   rozwój miast,

20.   Szkoła chicagowska (ekologia miasta, urbanizm),

21.   rozwój przedmieść a upadek śródmieść,

22.   rodzina nuklearna i poszerzona,

23.   rodzina tradycyjna a rodzina nowoczesna,

24.   zmiany demograficzne w Polsce,

25.   Polska a Szwecja,

Socjolingwistyka: nauka o języku łącząca językoznawstwo z socjologią. Bada między innymi w jaki sposób język mówiony i pisany różnicuje się w obrębie określonych zbiorowości ze względu na odmienne sytuacje społeczne, jakie przybiera formy w różnych klasach czy warstwach społecznych i środowiskach kulturowych tego samego społeczeństwa.

Teoria kodów mowy B.Bernsteina:

Wyróżniał dwa style które wywodzą się z psychologicznych i społecznych różnic, które wynikaja z przynależności do róznych grup społecznych. Wg Bernsteina to jaki kod mowy nabyliśmy wiąże się z przyjęciem hierarchii wartości, sposobów postrzegania i odbierania swiata. Bezpośrednią przyczyną stworzenia przez Bernsteina teorii socjolingwistycznej było poszukiwanie przyczyn niepowodzeń szkolnych osób wywodzących się głownie z klasy robotniczej.

kod ograniczony: bardzo krótkie i uproszczone gramatycznie zdania, powtarzanie się tych samych spójników (trudno przekazywać bardziej skomplikowane, logiczne całości), niewielka ilość przymiotników i przysłówków, częste rozkazy (których jedynym argumentem jest autorytet nadawcy, a nie logiczna motywacja), używanie wyrażeń typu: „prawda?” , „nieprawda?”. Charakterystyczny dla ludzi którzy przeszli podstawowy stopień edukacji. Słowa mają swoje określone znaczenia, pisownia i fonetyka jest inna, może być nie zrozumiały dla ludzi z zewnątrz, nie będących członkami danej grupy. Wyrażenia ekspresyjne przekazują znaczenia.

-kod rozwinięty: charakteryzuje się ścisłym porządkiem synaktycznym, dużą ilością przymiotników i przysłówków, wielość spójników i skomplikowanych struktur gramatycznych, wyrażenia ekspresyjne o zabarwieniu emocjonalnym, niska przewidywalność synaktyczna,.

zmodyfikowana teoria kodów mowy M. Marody:

-kod ograniczony: znaczenie słów przekazuje się demonstracyjnie, przez wskazanie na konkret, w odniesieniu do którego używa się danego słowa bez znaczenia czy słowo definiuje  rzecz czy nie. Opisuje rzeczywistość na poziome jej wzrokowego oglądu.

-kod wypracowany: poznawana rzezcywistosc skada się nie tylko z obiektow konkretnych ale również z pojęciowych, przekazywanie znaczeń abstrakcyjnych za pomocą idei, atrakcyjnych omówień, postrzeganie swiata w terminach uogólnionych co pozwala na wiązanie abstrakcyjnych pojęc.

Typy kodów mowy wg B. Bernstein, M. Marody:

1.       kod rozwinięty <B> / wypracowany <M>

2.       ograniczony

3.       quasi-wyracowany <M>: ma cechy formalne kodu wypracowanego  lecz cechy poznawcze zbliżone do ograniczonego, osoby przejęły cechy formalne od kodu rozwiniętego ale nie poslouguja się związanym z nim stylem poznawczym. Ten kod mowy wytwarza się w środowisku gdzie pierwotnym kodem mowy byl kod ograniczony.

>>> cechy formalne kodu wypracowanego, cechy poznawcze zbliżone do kodu ograniczonego;

4.       Kody więzi intymnych <M>: cechy formalne ma zbliżone do kodu ograniczonego a cechy poznawcze do kodu rozwinietego. Wlasny sposób mowy gdzie znaczenia slow SA uzależnione od kontekstu, wypowiedzi SA skrocone i nastawione na podtrzymywanie więzi. Osoby na codzien posługują się kodem rozwiniętym.

>>> cechy formalne zbliżone do kody ograniczonego, a cechy poznawcze do kody wypracowanego

Styl poznawczy: jest efektem nabycia określonego kodu mowy. Najpierw uczymy się jakiegos kodu, potem przejmujemy związany z nim styl poznawczy.

-bierny styl poznawczy: (związany z kodem ograniczonym) wystepuje jeśli zamiast na rozbudowane zdania majace duzo opisów kładziono nacisk na komunikaty. Charakteryzuje się: nastawieniem na informacje w ramach jej kontekstu(kazdy komunikat ma sens tylko w odniesieniu do konkretnej sytuacji), tendencja do poszukiwania danych bezpośrednich i konkretnych, niski stopień uogólnień twierdzeń, założenie że rozmówca zawsze rozumie mój komunikat bez informacji uogólniających.

-w przypadku kodu rozwiniętego nie wytwarza się styl poznawczy z nim związany, jednak jednostka może nabyc styl poznawczy w wyniku interakcji w procesie socjalizacji.

>>>> jest efektem nabycia określonego systemu mowy ,z nabyciem  systemu mowy następuje nawet nieświadome przyjmowanie sposobu postrzegania świata.( czyli w zależności od tego jakiego kodu nauczymy się w procesie socjalizacji tak będzie wyglądał nasz sposób postrzegania świata ). Styl poznawczy to składnik sposobu myślenia.

wynalazek pisma a język:

>>>Marody wyróżnia dwa typy myślenia: prymitywny (kultura mowy) i nowoczesny (kultura pisma). Wg  Marody pismo stwarza warunki do powastania umiejętności intelektualnych, które charakteryzują procesy poznawcze charakterystyczne dla nowoczesnego sposobu myślenia.

problemy rozwojowe związane z typowym dla kultury pisma sposobem Myślenia:

>>>Nowoczesny sposób myslenia rozpatruje się poprzez dyfuzje i szkolnictwo, które nakładają się na siebie w procesie socjalizacji. Prowadzic to może do UOCZYWISTENIENIA  wiedzy wytworzonej w procesie rozwoju nauki. GŁOWNYM PROBLEMEM, jest fakt że bardzo często przejmowane są jedynie PRZEKONANIA lub WIEDZA ( obraz świata który został rozwinięty jako efekt piśmiennego sposoby myślenia), a nie UMIEJĘTNOŚCI POZNAWCZE( które doprowadzają do wytworzenia tego obrazu).

rożnice między teorią B. Bernsteina a M. Marody:

1)      U Bernsteina kody maja charakter idealny (nie uwzglednia mutacji w kodach), a u Marody Sołeczna nierowność polega na nierównomiernym sposobie rozprzestrzeniania się nowoczesnego stylu mówienia)

2) W swojej teorii Bernstein nie uwzględnia treści wypowiedzi ( tylko styl), natomiast zdaniem Marody treśc również jest istotna w klasyfikacji kodów mowy

przedpiśmienny i piśmienny styl myślenia:

PRZEDPIŚMIENNY- KONKRETNOŚC -> myślenie jest zobiektywizowane przez doświadczenie

PIŚMIENNY- ABSTRAKCYJNOŚC -> wiedza potrafi wykroczyc na poziom abstrakcji

Wyróżnione na podstawie:

-  WRAŻLIWOŚCI NA DANE BEZPOŚREDNIE( nieszczęśliwiec jest nieszczęśliwcem dlatego, że tak wygląda, a nie dlatego, żę został zesłany ),

- RELACJE KONTEKSTOWE( mamy stworzyc jakiś  zbiór powiązanych ze sobą elementów: jablko, pomarancza, ziemniak i banan ; my powiemy ze zbiór tworzą jablko i poamrancza i banan a osoba posługująca się przedpiśmiennym stylem myślenia powiedziałaby, że zbiór to jablko, pomarancza i ziemniak , bo wszystko jest okragle, ich myślenie zdeterminowane jest przez doświadczenie)

- NIEUMIEJĘTNOŚC UOGÓLNIANIA DANYCH BEZPOŚREDNICH( niepiśmienni nie posługują się metodą dedukcyjną, ani indukcyjną.  Wiedza piśmiennego jest zsyntezowana, posługuje się „ ogólnymi zmiennymi”, a wiedza niepiśmiennych operuje na poziomie szczegółowych wskaźników tych zmiennych

zjawisko popularności „antykonsumpcyjnych” książek/filmów:

książki i filmy  krytykują społeczeństwa masowe, dopatrywać się w nich można wypychania na wierzch indywidualizmu. Krytyka ta paradoksalnie napędza konsumpcjonizm.

typowe założenia teoretyków społeczeństwa masowego:

-podporządkowania pracowników w kapitalizmie:

-podporządkowanie w edukacji

-podporządkowanie w sferze seksualności – wykorzenienie indywidualizmu

- w konsumpcji

rozwój przedmieść a upadek śródmieść

Zdaniem Rexa przyczyną tych procesów był konflikt w związku z niedoborem mieszkań o pożądanym standardzie i w efekcie jednoczenie się mieszkańców w „klasy zamieszkania”. najwyższe klasy zamieszkania zazwyczaj opuszczały śródmieście, preferując atrakcyjniejsze przedmieścia lub nawet wyprowadzając się poza miasto. Mniej uprzywilejowani właściciele domów obciążonych hipoteką również starali się opuścić śródmieście, wspomagając budowę dróg w kierunku coraz bardziej rozbudowujących się dzielnic podmiejskich.

różnica między społeczeństwem masowym a społeczeństwem konsumpcyjnym:

spoeczeństwo masowe opiera się na podporządkowaniu, konsumpcyjne na odmawianiu.

Społeczeństwo masowe: >>> typ współczesnego społeczeństwa biernych odbiorców, rządzonego przez zbiurokratyzowane struktury władzy, zdominowanego przez komercyjną kulturę masową.

Społeczeństwo konsumpcyjne: jest to społeczeństwo nowoczesne, w którym nadrzędnym celem - ze względu na zwiększenie się jakości życia względem czasów dawniejszych, jest konsumpcja, zaś polityka, moralność społeczna i obyczaje, podporządkowują się jej.

Zbuntowany konsument:

Jest to przeciwstawienie sie społeczeństwu masowemu, konsumpcja dóbr, których normalnie by się nie konsumowało (jak w american beauty),

Nonkonformizm: odrzucenie wartości, norm i wzorów zachowań przyjętych przez grupę, nawet w sytuacji zagrażającej zastosowaniem przez nią określonych sankcji

Konsumpcjonizm: nadmierne przywiązywanie wagi do zdobywania dóbr materialnych»

konsumpcja oparta na rywalizacji:

zauważyć można to ze ludzie konkuruja ze sobą, ten kto ma więcej – jego statut rośnie i na odwrot. Rzeczy prestiżowe nie muszą być drogie, mogą być po prostu rzadkie. Człowiek gdy zobaczy ze ktos ma to samo, szuka innych rzeczy żeby być lepszym, kupic cos innego by górowac.

Dobra pozycyjne:

To takie fobra, które może posiadac jednostka gdy nie ma innych. Np. luksusowe apartamenty, antyki które stają się oraz groższe.

Przyczyny urbanizacji: -ruchliwosc ze wsi do miast

Rozwój miast: -wraz ze wzrostem urbanizacji, gdy ludność napływała do miast, musiały tworzyc się nowe miejsca mieszkalne.

Szkoła chicagowska (ekologia miasta, urbanizm):

-ekologia miasta: jedną koncepcji tej szkoły było tzw. ujęcie ekologiczne rozmieszczenia dzielnic miasta. Koncepcja ta wywodzi się z analogii procesów, w których rośliny i zwierzęta zostają w sposób uporządkowany rozmieszczone w środowisku dzieki przystosowaniu do tego środowiska. Miasto zostaje podzielone na „naturalne obszary”, tworzą się dzielnice mieszkalne o różnych cechach. W centrum skupiaja się instytucje gospodarcze, handlowe i rozrywkowe. Śródmieście: tanie domy mieszkalne, jeszcze bardziej na zewnątrz obszary robotnicze, a poza nimi podmiejskie dzielnice klasy średniej.  Duża liczba ludności i gęstość zaludnienia prowadzą do zróżnicowania i specjalizacji zamieszkiwanych obszarów. Tak jak w życiu roślin i zwierząt, tak i tu podział funkcji pozwala większej liczbie  jednostek żyć razem na stosunkowo niewielkim terytorium.

-urbanizm: 3 charakterystyczne cechy miasta w ogóle: liczba ludności, gęstość zaludnienia i zróżnicowanie mieszkańców. Duża liczba mieszkańców w miastach którzy nie znają siebie. Kontakty z mieszkańcami są powierzchowne i fragmentaryczne,

Rodzina nuklearna: -wraz z rozwojem kapitalizmu dzieci były wysylane na rynek pracy, rodzina stała się instytucją,

Rodzina poszerzona:

-stanowila osrodek produkcji gospodarczej, pracowali rodzice i dzieci, produkcja odbywala się w domu. Przed industrializacją rodzina była głęboko zakorzeniona w rozbudowanym systemie relacji pokrewieństwa i stanowiła ośrodek produkcji gospodarczej. Przejście do społeczeństwa przemysłowego, w którym rodzina jako taka nie jest jednostką produkcyjną, spowodowało zanik rodzin poszerzonych.

Rodzina tradycyjna a nowoczesna:

Tradycyjna: podział pracy gospodarczej na członków rodziny,

-więcej dzieci, patriachat

Nowoczesna: mniej dzieci ze wzdledu na warunki ekonomiczne

-wysoki indywidualizm, kobiety pozniej zachodzily w ciąze

-pracujace kobiety, rozwoj antykoncepcji co wpływa na demografie

-roazwody i ponowne małżeństwa

zmiany demograficzne w Polsce:

-starszych jest coraz wiecej niż młodych

-jestesmy na liscie krajow najszybciej wyludniejacych się

-kobiet wiecej niż mężczyzn

-antykoncepcja

-ludzi ewiąza się bez slubu

-bunt seniorow- starsi potrzebuja opieki młodszych

-samotne mieszkania