|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Cz 2 witamin rozp. w wodzie : Witaminy z grupy B, wykład 8 (semestr zimowy), z Bartnikowską
Niacyna (wit. PP; wit. B3)
Nazwa “niacyna” ( wit. PP; wit B3) dotyczy dwóch związków: kwasu nikotynowego, czyli kwasu 3-pirydylokarboksylowego (pochodna pirydyny) i amidu kwasu nikotynowego (nikotynamidu) Niacyna jest znana również jako czynnik przeciwpelargiczny, stąd niekiedy nazywa się ją również witaminą PP. Nazwy „pelagra” użył po raz pierwszy Frappolli w 1771 roku. Określenie to pochodzi od słów z języka włoskiego „pellis” i „aegra”, oznaczającymi "chora skóra". Niacyna może być produkowana w organizmie przez florę jelitową z tryptofanu. Z ok. 60 mg tryptofanu może być wyprodukowane ok. 1 mg niacyny. Są to jednak niewielkie ilości (poniżej 50% dziennego zapotrzebowania) i jej najważniejszym źródłem powinno być pożywienie. Tryptofan należy do aminokwasów egzogennych, które muszą zostać dostarczone w pożywieniu.
Niacyna – podstawowa składowa dinu-kleotydu nikotynoamidoadeninowego Niacyna wchodzi w skład koenzymów NAD+ i NADH, które biorą udział w przemianie węglowodanów, białek, tłuszczów, w syntezie erytrocytów, hormonów m.in. insuliny.
Fizjologiczne działania niacyny: ♦ współdziała w syntezie i rozkładzie węglowodanów, kwasów tłuszczowych i aminokwasów, ♦ uczestniczy w tworzeniu krwinek czerwonych, ♦ hamuje toksyczne działanie związków chemicznych i leków, ♦ reguluje stężenie glukozy we krwi, ♦ reguluje stężenie cholesterolu we krwi, ♦ współdziała w syntezie hormonów płciowych, ♦ rozszerza naczynia krwionośne, ♦ poprawia ukrwienie skóry i kondycję włosów, ♦ oddziałuje korzystnie na system nerwowy i stan psychiczny.
Objawy niedoboru niacyny Niedobór witaminy PP powoduje upośledzenie wielu przemian metabolicznych, które wywołują m.in.: ♦ niedokrwistość megaloblastyczną, ♦ obniżenie siły mięśniowej; ♦ język staje się czerwony, w tylnej części białawy, brodawki początkowo rozszerzone, przy pogłębianiu się niedoboru zanikają. Charakterystyczne objawy ciężkiego niedoboru niacyny to tzw. zespół 3d (dermatitis - zapalenie skóry, diarrhoea - biegunka, dementia - otępienie). Przyczyny niedoboru niacyny
Do przyczyn niedoboru należą: ♦ zwiększone zapotrzebowanie na wit. PP spowodowane nasileniem procesów energetycznych; ♦ stosowanie leków przeciwpadaczkowych; ♦ upośledzone wchłanianie niacyny z przewodu pokarmowego; ♦ nadmierne zużycie tryptofanu do produkcji serotoniny, ♦ leczenie izoniazydami (analogi strukturalne niacyny). Rekomendacje odnośnie do spożycia wit. PP wg Dietary Reference Intakes (National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board, USA) ( tabelka) Rekomendacje odnośnie do spożycia wit. PP wg Dietary Reference Intakes (National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board, USA) (tabelka)
Źródła niacyny (wit. PP)
Produkt Zawartość niacyny [mg/100 g] lub [mg/100 ml] Produkt Zawartość niacyny [mg/100 g] lub [mg/100 ml] Drożdże 35,5 Serca 7,2 Orzechy ziemne 24,2 Łosoś 6,8 Otręby pszenne 21 Ziarno pełne 5,2 Wątróbka 12,2 Migdały 4,7 Tuńczyk 10,3 Kasza gryczana 4,0 Drób 9,6 Soja 2,9 Suszone brzoskwinie 8,2 Pomidory 1,4
Czynniki wpływające na biodostępność niacyny Niacyna jest jedną z nielicznych witamin, których zawartość nie ulega zmianie w czasie procesów przetwarzania i przechowywania żywności. Czynniki wpływające na wchłanianie niacyny Wchłanianie niacyny zwiększają: kompleks witamin B, witamina B1, witamina B2, witamina B5, witamina C, fosfor, chrom. Wchłanianie niacyny zmniejszają: sulfonamidy, alkohol, leki nasenne, estrogen, antybiotyki, środki antykoncepcyjne, kawa, herbata, cukier, azotan sodu. Cholina (witamina B4)
W 1846 roku N.T Gobley wyodrębnił z żółtka jak substancję, którą nazwał lecytyną ( od greckiego słowa „lekithos” oznaczającego żółtka jaj). W skład lecytyny wchodzi cholina- amina biogenna. Główne zadania fizjologiczne choliny - regulowanie stężenia fosfolipidów we krwi i w wątrobie i sfingomieliny - synteza fosfatydylocholiny - synteza wtórnych przekaźników informacji - donor grup metylowych - synteza acetylocholiny Działania fizjologiczne choliny Z uwagi na funkcje fizjologiczne cholinę nazywano witaminą ożywiającą umysł. Ponadto cholina należy do tzw. substancji lipotropowych - ułatwia przenoszenie tłuszczów z wątroby do innych narządów oraz ich zużytkowanie go w komórkach. Zastosowanie choliny Cholinę wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń pracy układu nerwowego związanych z niskim poziomem acetylocholiny w mózgu (osoby w wieku podeszłym, z chorobą Alzheimera, która powiązana jest z niezdolnością do uczenia się, zapamiętywania informacji i opóźnieniem funkcji motorycznych). Cholina może być także wykorzystywana w leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej, a także we wspomaganiu wątroby w usuwaniu z organizmu substancji trujących oraz metabolitów leków.
Rekomendacje odnośnie do spożycia choliny wg Dietary Reference Intakes (National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board, U.S.) (tabelka)
Rekomendacje odnośnie do spożycia choliny wg Dietary Reference Intakes (National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board, U.S.) (tabelka)
Źródła choliny Najbogatszymi źródłami lecytyny (choliny) są: soja, jaja, nasiona słonecznika. Aby organizm mógł zsyntetyzować cholinę potrzebne są tzw. labilne grupy metylowe, których źródłem jest metionina uczestnicząca w procesie transmetylacji. Niedobór choliny związany jest bezpośrednio z brakiem labilnych grup metylowych.
Czynniki wpływające na wchłanianie choliny Wchłanianie choliny zwiększają: wchłaniania: kwas foliowy, inozytol, witamina A, witamina B12, kompleks witamin B. cukier, alkohol, kawa, wysoka temperatura przetwarzania żywności bogatej w cholinę. Kwas pantotenowy - pochodna aminokwasu alaniny Kwas pantotenowy – związek chemiczny, bardzo rozpowszechniony w świecie roślinnym i zwierzęcym (cząstka „pan” oznacza "wszystko", "wszech-", a pantotenowy - to inaczej "wszechobecny"). Jest niezbędny dla każdej żywej komórki, ale w stanie wolnym rzadko występuje w przyrodzie. Chemicznie kwas pantotenowy jest amidem kwasu pantotenowego i β-alaniny.
Odkrycie kwasu pantotenowego c.d. W roku 1933 Wiliams wyodrębnił substancję, którą nazwał kwasem pantotenowym (z greckiego "wszechobecny"), a Major określił jego wzór i budowę. W 1940 w kilku laboratoriach Ameryki i Europy otrzymano kwas pantotenowy na drodze syntetycznej. Wyniki badań roli CoA uhonorowano nagrodą Nobla Badania Lipmanna i Krebsa dotyczące m.in. roli koenzymu A w organizmie uhonorowano nagrodą Nobla w 1953 roku w zakresie fizjologii i medycyny.
Kwas pantotenowy i witamina B5 Kwas pantotenowy czasami jest błędnie utożsamiany z witaminąB5. W rzeczywistości witamina B5 to mieszanina następujących związków chemicznych: ♦ kwasu pantotenowego, ♦ panteiny, ♦ pantenolu, ♦ koenzymu A (aktywnej biologicznie formy kwasu pantotenowego).
Kwas pantotenowy – prekursor koenzymu A Kwas pantotenowy odgrywa istotną rolę w przemianie materii, jako składnik koenzymu A (CoA) w procesach wytwarzających energię, głównie przez warunkowanie przemiany węglowodanów (m.in. również wytwarzanie glukozy z białek) i kwasów tłuszczowych.
Fizjologiczna rola kwasu pantotenowego Jest niezbędny: ♦ do prawidłowego metabolizmu białek, tłuszczów i węglowodanów; warunkuje prawidłowy przebieg procesu uwalniania energii, zapobiega przemęczeniu i usprawnia układ sercowo-naczyniowy, nerwowy i pokarmowy; ♦ uczestniczy w syntezie hemu do hemoglobiny; ♦ bierze również udział w biosyntezie cholesterolu oraz hormonów steroidowych wytwarzanych w nadnerczach, a także neuroprzekaźników; ♦ uczestniczy w regeneracji tkanek i przyspiesza gojenie ran, ♦ poprawia pigmentację i stan włosów, ♦ pośrednio warunkuje czynność resorbcyjną jelit.
Rekomendacje odnośnie do wielkości spożycia kwasu pantotenowego wg Dietary Reference Intakes (National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board, U.S.) (tabelka)
Rekomendacje odnośnie do wielkości spożycia kwasu pantotenowego wg Dietary ... |
Menu
|