|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Sem. II
Proporcje głowy do reszty ciała § ok. 2 miesiąca ż. płod. – 1/2 § u noworodka - 1/4 § u dorosłego - 1/8 Układ kostny Kości części mózgowej czaszki § Parzyste - ciemieniowa i skroniowa § Nieparzyste - czołowa, sitowa, klinowa i potyliczna Kości części twarzowej czaszki § Parzyste - szczeka § Nieparzyste - żuchwa Zmiany w proporcjach części twarzowej i mózgowej czaszki w rozwoju osobniczym § u noworodka część twarzowa stanowi 1/7-1/8 wymiarów głowy § u dorosłego zwiększa się do 1/2 -1/3 § od urodzenia do dojrzałości ciało rośnie szybciej niż głowa Położenie żuchwy w stosunku do szczęki w okresie przed- i pourodzeniowym § do 9 tyg. ż. zarodk. - tyłożuchwie zarodkowe (zarodek zgięty) § do 12 - 13 tyg. ż. płod. - progenia płodowa § (wyprostowanie zarodka umożliwia wysunięcie żuchwy do przodu) § do porodu - tyłożuchwie płodowe (szybszy rozwój szczęki niż żuchwy) § do 1 r. ż. - tyłożuchwie fizjologiczne Czynniki funkcjonalne odgrywające rolę w rozwoju układu kostnego narządu żucia 1. Układ stawowy 2. Układ nerwowo-mięśniowy 3. Układ zębowy Znaczenie narządu skrzelowego w rozwoju narządu żucia 1. powstaje w ok. 4 tyg. ż. zarodk. i jest strukturą przejściową 2. składa się z parzystych łuków skrzelowych. kieszonek skrzelowych, bruzd oddzielających łuki i błon skrzelowych 3. luki są pochodzenia mezodermalnego i uczestniczą w tworzeniu mięśni, więzadeł, chrząstek: twarzy, jamy nosowej, ustnej, gardła, krtani 4. kieszonki są endodermalnymi zachyłkami wyściółki pierwotnego gardła, bruzdy - są ektodermalne, a błony powstają w miejscu połączenia nabłonków kieszonki i bruzdy Rozwój jamy ustnej 1) jamę ustną tworzą dwa pierwsze łuki skrzelowe, będące uwypukleniami części głowowej endodermalnego jelita pierwotnego 2) z I luku skrzelowego (żuchwowego) powstaje wyrostek szczękowy i żuchwowy oraz mięśnie żujące 3) z II luku (gnykowego) powstają mięśnie mimiczne twarzy 4) język powstaje z tkanki mezodermalnej czterech łuków skrzelowych z dwóch parzystych bocznych zgrubień na wewnętrznej powierzchni II łuku skrzelowego 5) w 3 tyg. ż. zarodk. - w cewie pokarmowej wyróżnia się 3 odcinki: głowowy, środkowy oraz ogonowy 6) w 4 tyg. ż. zarodk. - powstaje jama ustna: § z odcinka głowowego cewy pokarmowej § z wewnętrznego listka zarodkowego (endodermy) 7) zawiązki poszczególnych elementów NŻ pojawiają się w 3 tyg. ż. zarodk. w formie 5 wyrostków (teoria Hisa): § czołowego (nosowo-czołowego) § parzystych wyrostków: szczękowych i żuchwowych Rozwój kości szczęk 1. żuchwa i szczęka rozwijają się z I łuku skrzelowego 2. z wyrostka szczękowego I łuku skrzelowego powstaje szczęka, kości jarzmowe, kość podniebienna, łuska kości skroniowej 3. z wyrostka żuchwowego I łuku skrzelowego powstaje żuchwa (chrząstka Meckela), młoteczek i kowadełko, mięśnie żujące, m. żuchwowo-gnykowy, przedni brzusiec m. dwubrzuścowego, m. napinacz podniebienia miękkiego, m. napinacz błony bębenkowej, nerwy (V3) Osteogencza szczęki 1. powstaje z górno-tylnego odcinka I luku skrzelowego 2. ok. 5 tyg. ż. zarodk. powstaje środkowa część wargi górnej, środkowa część szczęki (przedszczęka), wał dziąsłowy górny, podniebienie pierwotne (inaczej przedszczękowe) 3. podniebienie pierwotne powstaje z wewnętrznej części przedszczęki i stanowi później przednia, trójkątna część dojrzałego podniebienia twardego 4. do 8 tyg. podniebienie pierwotne jest jedyna istniejącą częścią podniebienia 5. podniebienie pierwotne po skostnieniu utworzy kość przysieczną 6. kostnienie szczęki rozpoczyna się od kości przysiecznej w 7-8 tyg. ż. zarodk. 7. rozwój właściwego podniebienia rozpoczyna się ok. 6 tyg. ż. zarodk. (ustawienie pionowe wyrostków podniebiennych szczęki, rozdzielonych przez język) 8. okres krytyczny w rozwoju podniebienia to 6-8 tydz. 9. od 8 tyg. ż. zarodk. - kostnienie kości podniebiennej (kostnienie szczęki inicjowane w odcinkach bocznych) - ok. 9 tyg. ż. płod. wyrostki podniebienne zmieniają położenie na pionowe, zbliżają się do siebie i zrastają się stopniowo ze sobą oraz z kością przysieczną i przegroda nosa - zrost ten następuje od przodu do tylu, wcześniej u płodów męskich - szew podniebienny jest ośrodkiem aktywnego wzrostu szczęki 10. koniec tworzenia podniebienia wtórnego ma miejsce zależnie od płci - w 12-13 tyg. ż. płod. (oddzielenie jamy ustnej od jamy nosowej, powstanie szwu podniebiennego) 11. w wieku 3 lat szew pomiędzy kością przysieczną a szczęka jest całkowicie otwarty, zaś pełny kościozrost w szwie podniebiennym następuje ok. 12 r. ż. (na 2 lata przed pokwitaniowym skokiem wzrostu długości ciała) 12. kość jarzmowa rozpoczyna proces kostnienia w 8 tyg. życia zarodkowego, następnie łącznie z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej tworzy tzw. luk jarzmowy 13. obecność uzębienia warunkuje przebudowę przez cale życie kości wyrostka zębodołowego Osteogencza żuchwy 1. powstaje z przedniej części I luku skrzelowego 2. początkowo tworzy ją chrząstka Meckela. która całkowite rozmiary osiąga w 6 tyg. ż.zarodk. i zanika w życiu płodowym 3. w 6-7 tyg. życia zarodk. - pierwsze ogniska kostnienia żuchwy 4. obie polowy żuchwy łączą się w 15 tyg. życia płodowego, zaś kościozrost ma miejsce w l r.ż.5. noworodek posiada dwie kości żuchwy 5. najważniejszym ośrodkiem aktywnego wzrostu żuchwy jest chrząstka wyrostka kłykciowego, czynna od 10 do 20 tyg. ż. płod. 6. wzrost żuchwy odbywa się przez współdziałanie: - ośrodka wzrostu w chrząstce wyrostka kłykciowego - procesu nawarstwiania (apozycji) kości na tylnym brzegu gałęzi żuchwy i jej resorpcji w obrębie brzegu przedniego 7. żuchwa - podobnie jak szczęka - rośnie głównie do tylu oraz ku górze, klinicznie obserwuje się jednak jej wzrost potomy tj. ku dołowi i przodowi - wzrost gałęzi żuchwy następuje głównie do tylu przez kostnienie chrząstki wyrostka kłykciowego (kostnienie na podłożu chrzęstnym) - apozycja kości ma też miejsce na wewn. powierzchni gałęzi żuchwy w okolicy kata żuchwy, która rośnie w dół - rozwój bródki - filogenetycznej cechy człowieka rozwijającej się wraz z mowa - następuje w wyniku apozycji kości w obrębie dolnej przedniej części trzonu żuchwy i jednoczesnej resorpcji części żuchwy odpowiadającej okolicy wierzchołkowej dolnego wyrostka zębodołowego: u noworodka bródka jest słabo zaznaczona Mechanizmy wzrostu twarzoczaszki (narządu żucia) 1. Zamiana chrząstki na kość 2. Wzrost w obrębie szwów 3. Wzrost przez nawarstwianie (apozycję) tkanki kostnej i jej resorpcję w obrębie brzegu gałęzi żuchwy Zmiany w obrębie żuchwy występujące z wiekiem dotyczą kąta żuchwy oraz wysokości wyrostka zębodołowego Kąt utworzony przez tylny brzeg gałęzi i trzonu żuchwy wynosi: 1. Niemowlęta około 140° 2. Dzieci w wieku 10-12 lat około 129° 3. Dorośli: -kobiety 125° - mężczyźni 121° Mechanizmy wzrostu twarzoczaszki (narządu żucia) 4. Zamiana chrząstki na kość 5. Wzrost w obrębie szwów 6. Wzrost przez nawarstwianie (apozycję) tkanki kostnej i jej resorpcję w obrębie brzegu gałęzi żuchwy Wskutek utraty uzębienia następuje zanik kości wyrostka zębodołowego (ryc.), a kanał żuchwowy i otwór bródkowy znajdują się w pobliżu brzegu wyrostka zębodołowego. Zmiany w obrębie zębów związane z wiekiem 1. Ścieranie się guzków na powierzchniach żujących zębów przedtrzonwych i trzonowych oraz brzegów siecznych siekaczy i Idów 2. Zmniejszanie się komór zębów - wytwarzana jest fizjologiczna zębina wtórna 3. Zwężanie się kanałów korzeniowych, czasem naw t do całkowitej ich obliteracji 4. Zmniejszanie się w miazdze ilości komórek, a zwiększanie ilości włókien kolagenowych i srebrochłonnych 5. Zmiana barwy zębów, które ciemnieją Układ zębowy Ludzkie uzębienie cechuje 1. Dwukrotne wyrzynanie (ząbkowanie) - pierwsze uzębienie mleczne i drugie uzębienie stałe 2. Różna budowa anatomiczna poszczególnych grup zębowych przystosowana do czynności związanych z fizjologicznymi procesami narządu żucia. Rozwój układu zębowego 1. w 6 tyg. ż. zarodk, ektoderma wyścielająca jamę ustna zbudowana jest z 2-3 warstw komórek nabłonkowych 2. indukcję podziałów tych komórek wywołuje komórki mezenchymy znajdujące się w okolicy przyszłego wyrostka zębodołowego 3. zgrubienie komórek ektodermy wpukla się w podscielisko mezenchymalne tworząc pierwotną listewką zębową 4. pierwotna listewka zębowa jest pasmem nabłonka leżącym na obwodzie szczęki i żuchwy, z którego powstaną ektodermalne składniki zęba 5. pod koniec 6 tyg. — w pierwotnej listewce powstaje wgłębienie wydzielające listewkę przedsionkową i tworzące później przedsionek jamy ustnej 6. od tego momentu pozostała część pierwotnej listewki nosi nazwę wtórnej listewki zębowej, z której powstaną zawiązki zębów wpierw mlecznych, potem stałych 7. w 7-8 tyg. na przedsionkowych powierzchniach wtórnych listewek zębowych tworzą się zgrubienia zwane pączkami zębowymi (szkliwnymi)) w liczbie odpowiadającej liczbie zębów mlecznych. 8. od 12 tyg. po językowej stronie każdego zawiązka zęba mlecznego powstają paczki stanowiące zawiązki zębów stałych siekaczy i kłów). 9. zawiązki trzonowców stałych rozwijają się ku tyłowi od zawiązków zębów mlecznych w wyniku proliferacji komórek wtórnej listewki zębowej w 18-20 tyg. 10. Stadium czapeczki - powstaje wklęśnięcie w środkowej części paczka, którego wypukłą cześć stanowi nabłonek zewnętrzny, wklęsłą zaś -nabłonek wewnętrzny a wnętrze wpuklenia wypełniane jest komórkami mezenchymy tworzącej brodawkę zębową 11. na obwodzie czapeczki w wyniku podziałów mezenchymy powstaje zaczątek woreczka zębowego Dojrzały narząd szkliwotwórczy ma postać dzwonu. Pojęcie pęcherzyka zębowego obejmuje: I. Narząd szkliwotwórczy II. Brodawkę zęba III. Woreczek zęba I. Narząd szkliwotwórczy składa się z (1-5): 1. Nabłonka wewnętrznego (szkliwotwórczego) jest zwrócony do brodawki zęba, zbudowany z komórek walcowatych - ameloblastów rola - tworzenie szkliwa 2. Nabłonka zewnętrznego - jest to jedna warstwa komórek tworząca kosmki wnikające do woreczka zęba i doprowadzające naczyniami krwionośnymi substancje odżywcze 3. Miazgi narządu szkliwotwórczego - wypełnia przestrzeń między obu nabłonkami. rola - pośredniczy w dostarczaniu amyloblastom składników koniecznych do wytworzenia szkliwa 4. Pochewki Hertwiga - pętla nabłonka powstała u podstawy brodawki w miejscu przejścia nabłonka wewnętrznego w nabłonek zewnętrzny rola - formowanie korzenia II Brodawka zębowa - to tkanka łączna w obrębie której wzdłuż błony podstawnej nabłonku wewnętrznego różnicują się i układają komórki zębinotwórcze - odontoblasty. Odontoblasty posiadają włókna długie (Thomesa) w kanalikach zębiny oraz włókna krótkie, łączące między sobą odontoblasty. Funkcja brodawki to indukcja wytwarzania zębiny oraz odżywianie zawiązka zęba (jest miazgą zęba). III. Woreczek zęba (mieszek) - łącznotkankowa osłonka zawiązku zęba składająca się z dwóch warstw: 1. Wewnętrzna warstwa - bogatokomórkowa, przylega do zawiązka zęba. 2. Warstwa zewnętrzna - obfita we włókna kolagenowe, odgranicza zawiązek od otoczenia, chroniąc go przed czynnikami szkodliwymi. Elementy woreczka zębowego tworzą cement i ozębną
... |
Menu
|