Ustawa o związkach zwodowych, praca - przepisy

Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854, ze zm.
Ostatnia zmiana:
26.05.2008 r., Dz.U. z 2008 r. nr 90, poz. 562, Wyrok TK (P 50/07)
USTAWA
z dnia 23 maja 1991 r.
o związkach zawodowych
(tekst jednolity)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
1. Związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy,
powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych.
2. Związek zawodowy jest niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców,
administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji.
3. Organy państwowe, samorządu terytorialnego i pracodawcy obowiązani są traktować
jednakowo wszystkie związki zawodowe.
Art. 2.
1. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają pracownicy bez
względu na podstawę stosunku pracy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, jeżeli nie są
pracodawcami.
2. Osobom wykonującym pracę nakładczą przysługuje prawo wstępowania do związków
zawodowych działających w zakładzie pracy, z którym nawiązały umowę o pracę
nakładczą.
3. Przejście na emeryturę lub rentę nie pozbawia osób, o których mowa w ust. 1 i 2, prawa
przynależności i wstępowania do związków zawodowych.
4. Osoby bezrobotne w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu zachowują prawo
przynależności do związków zawodowych, a jeśli nie są członkami związków
zawodowych, mają prawo wstępowania do związków zawodowych w przypadkach i na
warunkach określonych statutami związków.
5. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych w zakładach pracy
przysługuje również osobom skierowanym do tych zakładów w celu odbycia służby
zastępczej.
6. Do praw związkowych funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Służby Więziennej
oraz strażaków Państwowej Straży Pożarnej, a także pracowników Najwyższej Izby
Kontroli stosuje się odpowiednio przepisy niniejszej ustawy, z uwzględnieniem ograniczeń
wynikających z odrębnych ustaw.
7. Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio również do innych
osób, o których mowa w ust. 1-6.
Art. 3.
Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku
zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej. W
szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania w
zatrudnieniu oraz awansowania pracownika.
Art. 4.
Związki zawodowe reprezentują pracowników i inne osoby, o których mowa w art.
2, a także bronią ich godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno
zbiorowych, jak i indywidualnych.
Art. 5.
Związki zawodowe mają prawo reprezentowania interesów pracowniczych na
forum międzynarodowym.
Art. 6.
Związki zawodowe współuczestniczą w tworzeniu korzystnych warunków pracy,
bytu i wypoczynku.
Art. 7.
1. W zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują
wszystkich pracowników, niezależnie od ich przynależności związkowej.
2. W sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują prawa i
interesy swoich członków. Na wniosek pracownika niezrzeszonego związek zawodowy
może podjąć się obrony jego praw i interesów wobec pracodawcy.
Art. 8.
Na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach odrębnych
związki zawodowe kontrolują przestrzeganie przepisów dotyczących interesów
pracowników, emerytów, rencistów, bezrobotnych i ich rodzin.
Art. 9.
Statuty oraz uchwały związkowe określają swobodnie struktury organizacyjne
związków zawodowych. Zobowiązania majątkowe mogą podejmować wyłącznie statutowe
organy struktur związkowych posiadających osobowość prawną.
Art. 10.
Zasady członkostwa w związku zawodowym oraz sprawowania funkcji
związkowych ustalają statuty i uchwały statutowych organów związkowych.
Art. 11.
1. Związki zawodowe mają prawo tworzyć ogólnokrajowe zrzeszenia (federacje)
związków zawodowych.
2. Ogólnokrajowe związki zawodowe i zrzeszenia związków zawodowych mogą tworzyć
ogólnokrajowe organizacje międzyzwiązkowe (konfederacje).
3. Organizacje związkowe, w tym federacje i konfederacje, mają prawo tworzenia i
wstępowania do międzynarodowych organizacji pracowników.
Rozdział 2
Tworzenie związków zawodowych
Art. 12.
1. Związek zawodowy powstaje z mocy uchwały o jego utworzeniu, podjętej przez
co najmniej 10 osób uprawnionych do tworzenia związków zawodowych.
2. Osoby, które podjęły uchwałę o utworzeniu związku zawodowego, uchwalają statut i
wybierają komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób.
Art. 13.
Statut związku zawodowego określa w szczególności:
1) nazwę związku,
2) siedzibę związku,
3) terytorialny i podmiotowy zakres działania,
4) cele i zadania związku oraz sposoby i formy ich realizacji,
5) zasady nabywania i utraty członkostwa,
6) prawa i obowiązki członków,
7) strukturę organizacyjną związku ze wskazaniem, które z jednostek organizacyjnych
związku mają osobowość prawną,
8) sposób reprezentowania związku oraz osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań
majątkowych w imieniu związku,
9) organy związku, tryb ich wyboru i odwołania, zakres ich kompetencji oraz okres
kadencji,
10) źródła finansowania działalności związku oraz sposób ustanawiania składek
członkowskich,
11) zasady uchwalania i zmian statutu,
12) sposób rozwiązania związku i likwidacji jego majątku.
Art. 14.
1. Związek zawodowy podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze
Sądowym, zwanym dalej "rejestrem".
2. Jeżeli komitet założycielski nie złoży w terminie 30 dni od dnia założenia związku
wniosku o rejestrację, uchwała o utworzeniu związku traci moc.
3. Postępowanie w sprawach rejestracji jest wolne od opłat sądowych.
Art. 15.
1. Związek zawodowy oraz jego jednostki organizacyjne wskazane w statucie
nabywają osobowość prawną z dniem zarejestrowania.
2. (skreślony).
Art. 16.
1. Związek zawodowy zawiadamia niezwłocznie właściwy sąd o zmianie statutu.
Zmiana wchodzi w życie z upływem 14 dni od dnia zawiadomienia, jeżeli sąd nie zgłosił
wcześniej zastrzeżeń co do jej zgodności z prawem.
2. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, o których mowa w ust. 1, sąd zawiadamia o nich
związek zawodowy i wyznacza rozprawę dla ich rozpatrzenia w terminie 30 dni od dnia
zawiadomienia przez związek o zmianie statutu.
3. Art. 18 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 17.
1. Sąd skreśla związek zawodowy z rejestru, gdy:
1) wskazany w statucie organ podjął uchwałę o rozwiązaniu związku,
2) zakład pracy, w którym dotychczas działał związek zawodowy, został wykreślony z
właściwego rejestru z powodu likwidacji lub upadłości tego zakładu albo jego
przekształcenia organizacyjno-prawnego, uniemożliwiającego kontynuowanie działalności
tego związku,
3) liczba członków związku utrzymuje się poniżej 10 przez okres dłuższy niż 3 miesiące.
2. Okoliczności wskazane w ust. 1 sąd stwierdza z urzędu lub na wniosek związku
zawodowego.
3. (skreślony).
Art. 18.
1. Sprawy dotyczące rejestracji związków zawodowych są rozpatrywane w trybie
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
2. Sprawy, o których mowa w ust. 1, sąd rozpatruje w terminie 14 dni od dnia złożenia
wniosku.
3. (skreślony).
4. (skreślony).
Rozdział 3
Uprawnienia związków zawodowych
Art. 19.
1. Organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca
2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich
komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080), zwanej dalej "ustawą o
Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych", ma prawo opiniowania
założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków
zawodowych. Nie dotyczy to założeń projektu budżetu państwa oraz projektu ustawy
budżetowej, których opiniowanie regulują odrębne przepisy.
2. Organy władzy i administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego kierują
założenia albo projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1, do odpowiednich władz
statutowych związku, określając termin przedstawienia opinii nie krótszy jednak niż 30 dni.
Termin ten może zostać skrócony do 21 dni ze względu na ważny interes publiczny.
Skrócenie terminu wymaga szczególnego uzasadnienia. Bieg terminu na przedstawienie
opinii liczy się od dnia następującego po dniu doręczenia założeń albo projektu wraz z
pismem określającym termin przedstawienia opinii. Nieprzedstawienie opinii w
wyznaczonym terminie uważa się za rezygnację z prawa jej wyrażenia.
2
1
. Założenia albo projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1, organy władzy i
administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego przekazują również na
odpowiedni adres elektroniczny wskazany przez właściwy organ statutowy związku, nie
później niż w dniu ich doręczenia na piśmie.
3. W razie odrzucenia w całości lub w części stanowiska związku, właściwy organ
administracji rządowej lub samorządu terytorialnego informuje o tym związek na piśmie,
podając uzasadnienie swojego stanowiska. W razie rozbieżności stanowisk związek może
przedstawić swoją opinię na posiedzeniu właściwej komisji sejmowej, senackiej lub
samorządu terytorialnego.
4. Związkom zawodowym przysługuje prawo wyrażania publicznie opinii na temat założeń
lub projektów, o których mowa w ust. 1, w środkach masowego przekazu, w tym także w
radio i telewizji.
Art. 19
1
.
1. Organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Trójstronnej
Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, ma prawo opiniowania dokumentów
konsultacyjnych Unii Europejskiej, w szczególności białych ksiąg, zielonych ksiąg i
komunikatów, oraz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w zakresie zadań
objętych zadaniami związków zawodowych.
2. Organy władzy i administracji państwowej kierują dokumenty konsultacyjne Unii
Europejskiej oraz projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1, do odpowiednich
władz statutowych związku, określając termin przedstawienia opinii.
3. Dokumenty konsultacyjne Unii Europejskiej oraz projekty aktów prawnych, o których
mowa w ust. 1, organy władzy i administracji państwowej przekazują na odpowiedni adres
elektroniczny, wskazany przez właściwy organ statutowy związku.
Art. 20.
1. Organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Trójstronnej
Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, ma prawo występowania z wnioskami o
wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego w zakresie spraw objętych
zadaniami związku zawodowego. Wnioski dotyczące ustaw związek kieruje do posłów lub
organów mających prawo inicjatywy ustawodawczej. W przypadku aktów prawnych
niższego rzędu wnioski kieruje się do organów uprawnionych do ich wydania.
2. Organ państwowy, do którego został skierowany wniosek, obowiązany jest w terminie
30 dni przedstawić związkowi zawodowemu swoje stanowisko, a w razie negatywnego
stanowiska - także jego uzasadnienie.
Art. 21.
1. Na zasadach ustalonych odrębnymi przepisami związkom zawodowym
przysługuje prawo prowadzenia rokowań zbiorowych oraz zawierania układów zbiorowych
pracy, a także innych porozumień przewidzianych przepisami prawa pracy.
2. W gałęziach pracy nieobjętych układami zbiorowymi regulacja warunków pracy i płacy
wymaga konsultacji ze związkami zawodowymi.
Art. 22.
(uchylony)
Art. 23.
1. Związki zawodowe sprawują kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy oraz
uczestniczą, na zasadach określonych odrębnymi przepisami, w nadzorze nad
przestrzeganiem przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Jeżeli w sprawach, o których mowa w ust. 1, zdaniem związku zawodowego
postępowanie organu administracji państwowej i samorządu terytorialnego lub
pracodawcy jest niezgodne z prawem lub narusza zasady sprawiedliwości, związek może
wystąpić do właściwego organu z żądaniem spowodowania usunięcia we właściwym
trybie stwierdzonej nieprawidłowości.
Art. 24.
1. Dochód z działalności gospodarczej prowadzonej przez związki zawodowe
służy realizacji ich zadań statutowych i nie może być przeznaczony do podziału pomiędzy
ich członków.
2. Związki zawodowe korzystają ze zwolnień podatkowych przewidzianych dla
stowarzyszeń.
Art. 25.
1. Pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza
zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w charakterze

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

alter.htw.pl