Ustanowienie+stosunków+dyplomatycznych, Prawo, [ Prawo dyplomatyczne ]

Ustanowienie stosunków dyplomatycznych

I. STOSUNKI DYPLOMATYCZNE

są to urzędowe i pokojowe stosunki ustanowione dobrowolnie między dwoma wzajemnie się uznającymi państwami na podstawie porozumienia, a realizowane przez urzędników państwowych:
à wchodzących w skład służby dyplomatycznej jako wyodrębnionej służby państwowej
à zatrudnionych w MSZ
à podlegających Ministrowi Spraw Zagranicznych

                                           Każde państwo suwerenne posiada:

                 ius tractatum                                                                   ius legationis
       ( zdolność traktatowa )                                   ( zdolność do wysyłania i przyjmowania
                                                                                 przedstawicieli dyplomatycznych )
                                                             ius standi                  
                                  ( zdolność do ponoszenia odpowiedzialności)


II. PRAWO LEGACJI

1. Podmioty prawa legacji: ( jako podmiot prawa międzynarodowego )

a: państwa suwerenne:
à konfederacje( związek dwóch lub więcej suwerennych państw)

- Wspólnota Narodów
+ chodzi o Wielka Brytanię oraz byłe kolonie brytyjskie
+ niektóre państwa prawo legacji realizują za pośrednictwem Wielkiej Brytanii jako centralnego organu konfederacji
+ Indie, Pakistan, Nigeria, Australia i Kanada realizują jednak prawo legacji samodzielnie, mimo, że wchodzą w skład Wspólnoty.
+ członkowie Wspólnoty wymieniają między sobą tzw. wysokich komisarzy, którzy SA odpowiednikami ambasadora.

à federacje ( państwo związkowe traktowane według praw międzynarodowego jako jednolite, bez względu na części składowe:
+ kantony- Szwajcaria
+ landy- Niemcy
+ republiki- Rosja (21)
+ kraje- Rosja ( 9)         
+ stany- USA, Brazylia

- federalizm ich wynika z prawa konstytucyjnego, a nie międzynarodowego i dlatego jednostki federalne nie są suwerenne wg. prawa międzynarodowego.
- prawo legacji  reprezentowania państwa należy do federacji jako całość.



- jeżeli państwo federalne rozpadnie się, tzn. część terytorium oderwie się – nie jest to równoznaczne z rozpadem federacji, np. gdy Pakistan Wschodni oderwał się od Zachodniego i powstało państwo Bangladesz, Pakistan Zachodni dalej był uznawany za podmiot prawa międzynarodowego, a Bangladesz musiał starać się o  uznanie międzynarodowe.

b: organizacje międzynarodowe
à posiadają albo czynne , albo bierne prawo,
à często zawierają oba prawa ( ONZ )
- UWAGA ! –ONZ ma siedzibę w Nowym Jorku i w Nowym Jorku mają swoje przedstawicielstwa stali członkowie ONZ, ale inna sprawa jest związana ze stałym przedstawicielstwem danego państwa w USA ( np. RP ma przedstawiciela stałego przy ONZ w Nowym Jorku, a dodatkowo RP posiada ambasadora w Waszyngtonie, jako przy rządzie USA! = w jednym państwie dwóch przedstawicieli w tej samej randze ( ambasador) ale przedmiot reprezentacji całkiem inny ! )

c: narody walczące o swoje wyzwolenie ( Organizacja Wyzwolenia Palestyny )

à korzystają z ograniczonego prawa legacji .
à nie mają przedstawiciele tych narodów oficjalnego statusu dyplomatycznego
à jeżeli zostaną uznane, bądź de facto, bądź de iure- przysługuje im prawo legacji.

d: rządy emigracyjne:
à okupowanie terytorium państwa obcego nie stanowi podstawy do zerwania stosunków i nie korzystania z prawa legacji .
à prawo legacji przysługuje rządowi okupacyjnemu jeżeli rząd ten:
- przebywa na emigracji w obcym państwie
- na terytorium państwa okupowanego znajduje się agresor

e: wojna domowa:

à sytuacja w której po jednej stronie jest rząd legalny, a po drugiej stronie organizacja partyzancka mogąca stworzyć zręby państwa, np. Kolumbia- te organizacje partyzanckie na obszarach zajmowanych wprowadzają podatek rewolucyjny jako odpowiedni % dochodów min. z uprawy koki :P
à jedne państwa utrzymują stosunki z rządem, drugie państwa uznają z organizacjami partyzanckimi, ale kwestia uznania zależna jest od stref wpływów i faktu, jakie korzyści państwo uznające otrzyma od rządu, a jakie od organizacji partyzanckiej.

2. Przedmiot prawa legacji:

2 aspekty:
à uprawnienie do wysyłania swoich przedstawicieli dyplomatycznych ( czynne prawo)
à uprawnienie do przyjmowania obcych przedstawicieli dyplomatycznych ( bierne prawo )

( prawo legacji nie jest obowiązkiem, a jedyni uprawnieniem i to za wzajemną zgodą zainteresowanych państw – art. 2 KW z 1961 r. )
( art. 8 KW z 1961 r. państwo przyjmujące może odmówić przyjęcia danego przedstawiciela dyplomatycznego i wtedy taka osoba staje się persona non grata – jako niepowołana do przebywania na terytorium danego państwa )

3. Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego może:

a: realizować prawo legacji
b: odmówić realizacji prawa legacji , jeśli:
- pretensje wzajemne
- zaszłości historyczne
- nieuregulowane ważne problemy bilateralne
c: realizować prawo legacji za pośrednictwem stałej misji państwa trzeciego
- np. od 1991 roku Ambasada RP w Bagdadzie reprezentuje sprawy USA na obszarze Iraku.

4. Nawiązanie stosunków dyplomatycznych :

a: nawiązanie stosunków dyplomatycznych następuje zazwyczaj w drodze pisemnego porozumienia, w którym zawarte są:

à deklaracja uznania drugiego państwa wraz z uzasadnieniem
à szczebel misji dyplomatycznej

b: Sytuacje wynikające z prawa legacji:

à nawiązanie stosunków i ustanowienie stałych misji dyplomatycznych przez oba państwa.
à nawiązanie stosunków i nie ustanowienie stałych misji dyplomatycznych przez żadne z państw
à nawiązanie stosunków i ustanowienie stałej misji dyplomatycznej przez jedno z państw porozumienia.
à nawiązanie stosunków i ustanowienie szefa misji z innego państwa , zazwyczaj ościennego, jeśli państwo przyjmujące się temu nie sprzeciwi.
- art. 5 ust. 1 KW z 61 r.
( np. Ambasador RP z siedzibą w Peru jest szefem misji RP w Peru, Boliwii i Ekwadorze )

à nawiązanie stosunków i ustanowienie charge d’ affaire ad interim( tymczasowo ) podlegającego Szefowi misji mającej siedzibę w innym państwie- art. 5 ust. 2 KW z 61 r.
( np. chodzi o sytuację, kiedy na obszar państw X, Y, Z ustanawia się jednego ambasadora i ma on siedzibę w państwie X, wtedy w państwie Y i Z można ustanowić przedstawiciela misji w randze charge d’ affaire – czyli przy MSZ, ale podlegającego ambasadorowi z państwa X !)

5. Sprawa uznania a stosunki dyplomatyczne:

a: uznanie państwa =  jednostronny akt, którym państwo lub organizacja międzynarodowa stwierdza określony stan faktyczny oraz skutki prawne z niego wynikające.

à formy uznania:
- wyraźne ( w drodze notyfikacji )
- dorozumiane ( domniemanie woli )- przy nawiązywaniu stosunków dyplomatycznych lub konsularnych oraz zawarciu dwustronnej umowy

à rodzaje uznania:
- de iure ( ma charakter nieodwołalny i bezwarunkowy )-  przy nawiązywaniu stosunków dyplomatycznych
- de facto ( ma charakter odwołalny i warunkowy, niepełne )

à stosunki dyplomatyczne mogą być nawiązane jedynie między państwami uznającymi się de iure
à UWAGA !!!
- nawiązanie stosunków dyplomatycznych = uznanie de iure
- uznanie państwa ≠ nawiązanie stosunków dyplomatycznych
( np. RP niepodległość Bośni i Harcegowiny uznała w 1992, ale nawiązała stosunki dopiero w 1995 roku )

à uznanie niepodległości Kosowa:
- proklamowanie w 1990 roku spotkało się z brakiem uznania ze strony społeczności międzynarodowej
- proklamowanie w 2008 roku skutkowało:
+ uznaniem niepodległości i suwerenności państwa Kosowo ( ma prawo legacji od 2008 r.) przez: Wielką Brytanię, USA, Francję, Niemcy, Polskę
+ nieuznaniem niepodległości przez Rosję, Serbię i Chiny.

b: uznanie rządu = jednostronny akt uznania rządu powstałego w wyniku przewrotu lub rewolucji na podstawie kryteriów politycznych.


c: kwestia dwóch rządów :

à państwo wysyłające decyduje się współpracować z rządem uznanym , a więc:
- z rządem legalnym – okupacja terytorium !
- z rządem efektywniejszym ( tzn. realnie władającym państwem oraz prawidłowo utrzymującym kontakty zagraniczne ) – gdy wojna domowa !

à nawiązanie lub utrzymanie stosunków dyplomatycznych jest równoznaczne z uznaniem danego rządu.

d: rządy emigracyjne państw okupowanych

à sama kwestia kupowania obcego terytorium jest nielegalna, ale jeżeli na obszarze okupowanym istnieje realny rząd, który w miarę sprawnie rządzi, zazwyczaj żąda zerwania stosunków dyplomatycznych z rządem emigracyjnym, np. Chiny przed nawiązaniem stosunków dyplomatycznych często żądały zerwania stosunków danego państwa z Tajwanem


à przykłady rządów emigracyjnych:
- II wojna światowa: W Wielkiej Brytanii znalazły schronienie rządy Belgii, Czechosłowacji, Grecji, Holandii, Jugosławii, Luksemburga,  Norwegii i Polski.

à zmiany systemowe czy terytorialne na terenie państwa okupowanego nie powodują zazwyczaj przerwania ciągłości państwowej, a mimo to uznaje się w doktrynie międzynarodowej, że zmiany systemowe tworzą nowe stosunki między państwem wysyłającym i przyjmującym i często konieczne jest wymienienie przedstawicieli

( odmiennie reguluje tę kwestię Konwencja Hawańska z 1928 r- zmiana głowy państwa, rządu czy reżimu nie powoduje końca misji przedstawiciela w tym państwie )

6. Prawo legacji Stolicy Apostolskiej
 

a: definicja Stolicy Apostolskiej :

à głowa Kościoła katolickiego = Papieża
à  jest podmiotem prawa międzynarodowego , którego działalność opiera się na uznaniu zwierzchnictwa duchowego papieża jako głowy Kościoła katolickiego.
à posiada czynne i bierne prawo legacji
à zawiera z państwami katolickimi konkordat

b: podmiotowość prawno międzynarodowa:

à wywodzi się z roku 1929 , kiedy na podstawie traktatu Laterańskiego podpisanego z  Włochami:
- Stolica Apostolska uzyskała skrawek terytorium Włoch
- utworzono państwo- miasto Watykan .

c: Państwo – miasto Watykan jest:
à siedzibą urzędów i instytucji Stolicy Apostolskiej
à rządzone przez głowę państwa – Papieża ( jest monarchią ! )

d: Dwoistość podmiotowości Papieża:
 

à głowa państwa- miasta Watykan
à zwierzchnik Kościoła katolickiego – którego Stolica Apostolska jako naczelny organ z papieżem na czele uważana jest za podmiot prawa międzynarodowego !!!

e: uprawnienia wyłączne Papieża :
( uprawnienia papieża z prawa legacji wykonuje za pośrednictwem Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej )

à reprezentowanie Stolicy Apostolskiej
à zawieranie umów międzynarodowych
à nawiązywanie stosunków dyplomatycznych

à mianowanie i odwoływanie swoich przedstawicieli dyplomatycznych
à przyjmowanie listów uwierzytelniających od ambasadorów innych państw

f: przedstawiciele dyplomatyczni Stolicy Apostolskiej:

à reprezentują Papieża jako głowę Kościoła katolickiego
à nazywani są nuncjuszami apostolskimi, a ich siedzibą jest nuncjatura
à nuncjusze apostolscy są akredytowani we wszystkich państwach katolickich świata.
à nuncjusze jako stali obserwatorzy są akredytowani przy organizacjach międzynarodowych ( ONZ, Rada Europy, Liga Państw Arabskich, OPA, Unia Afrykańska)
à przy UE nuncjusz apostolski jest dziekanem korpusu dyplomatycznego
à nuncjusz apostolski :
- utrzymuje przyjazne stosunki z rządem państwa przyjmującego
- utrzymuje specyficzne więzi z Kościołem katolickim w państwie przyjmującym
- działa według instrukcji Kardynała Sekretariatu Stanu

g: relacje Włoch i Stolicy Apostolskiej:

à reguluje traktat Laterański

à Włochy :
- uznają suwerenność państwa- miasta Watykan
- uznają władzę Papieża
- uznają czynne i bierne prawo legacji Stolicy Apostolskiej

à przedstawiciele dyplomatyczni obcych państw w Stolicy Apostolskiej korzystają z immunitetów i przywilejów wynikających z prawa międzynarodowego na terenie całych Włoch, nawet jeśli nie utrzymują Włochy stosunków dyplomatycznych z tym państwem.
à Włochy akredytowały ambasadora przy Stolicy Apostolskiej, a Papież ustanowił nuncjusza apostolskiego we Włoszech i przez tych przedstawicieli utrzymują wzajemne stosunki.

7. Prawo legacji wybranych państw:

a: państwa i terytoria zależne :

à terytoria zależne ( protektoraty) :
- nie podlegają suwerenności żadnego państwa
- nie posiadają prawa legacji
-  są obszarami, za których stosunki międzynarodowe odpowiada inne państwo lub organizacja międzynarodowa.

à np.:

- bantustany w RPA jako pseudo państewka wyposażone w prawo legacji.
- od 1999 do 2008 roku prowincja Serbii- Kosowo była pod protektoratem ONZ.

b: Księstwo Andora

à uznana za suwerenne państwo początkowo przez Hiszpanię i Francję.
à jest współksięstwem: Prezydenta Francji i Biskupa z Hiszpanii.
à posiada prawo legacji, ale ze względów finansowych wysyła jednego ambasadora do kilku państw .


c: Księstwo Liechtenstein

à od 1919 Szwajcaria reprezentuje interesy księstwa w miejscach , gdzie nie ma on swoich przedstawicielstw.
à od 2007 roku w Księstwie istnieje Konsulat RP.

d: Księstwo Monako

à od 2002 roku Francja chroni niepodległości i suwerenności Księstwa oraz uznaje jego prawo do legacji

à obywatele Księstwa mogą korzystać z pomocy przedstawicielstw Francji w państwach, w których nie ma przedstawicielstwa księstwo

e: San Marino

à na podstawie porozumień z Włochami, San Marino uzyskało potwierdzenie niepodległości oraz prawo legacji.

f: Zakon Maltański

à utworzony w XI wieku w Palestynie w celu niesienia pomocy rannym i chorym krzyżowcom.
à miał siedzibę na Rodos, Malcie i ostatnio w Rzymie
à przez Włochy i Stolicę Apostolską uznawany za podmiot prawa międzynarodowego w latach 1945 i od tego czasu przez wiele państw świata, z którymi utrzymuje stosunki dyplomatyczne.
à siedzibą jest pałac w Rzymie, który uważany jest za terytorium państwowe Zakonu.
à prowadzi działalność charytatywną, medyczną, a od 1998roku mediacyjną.
à posiada szpitale, przychodnie, ośrodki pomocy społecznej instytucje charytatywne w wielu państwach świata.

8. Procedura nawiązania stosunków:

a: określenie szefa misji dyplomatycznej :

à szefem misji :
- w krajach Europy Zachodniej są zawodowi dyplomaci ( Niemcy, Francja, Wielka Brytania )
- w USA są dyplomaci według opcji politycznej
- w RP są dyplomaci mieszani- zawodowi lub według opcji politycznej i z zasady jest on powoływany na kadencję rządu , a więc 4 lata

à wskazanie konkretnej osoby na szefa misji musi być upewnione w państwie przyjmującym poprzez werbalną notę kanałami dyplomatycznymi między państwem wysyłającym, a państwem przyjmującym ( co do zasady w terminie 3- 5 tygodni )

à zgoda państwa przyjmującego co do osoby na stanowisko przedstawiciela dyplomatycznego nazywa się AGREMENT  = ex.
- wybór szefa misji werbalną notą między MSZ państwa przyjmującego, a państwem wysyłającym.
- udzielenie agrement
- podanie do publicznych wiadomości kandydata
à jeżeli agrement nie zostanie udzielony kandydatowi, państwo przyjmujące nie musi uzasadniać swojej decyzji odmowy !
à jeżeli udzielono agrement , wydaje się LISTY UWIERZYTELNIAJĄCE
- list uwierzytelniający- dokument zwięzły, utrzymywany w uroczystej formie, zaświadczający, że dana osoba będzie szefem misji i będzie reprezentować państwo wysyłające w państwie przyjmującym
- list uwierzytelniający jest rodzajem pełnomocnictwa
- list uwierzytelniający wydaje głowa państwa wysyłającego ( czasem taki list wymaga kontrasygnaty Ministra Spraw Zagranicznych )
- listy uwierzytelniające otrzymują szefowie I i II klasy ( ambasador i poseł )


 

...