wallenrodyzm prom, Zadania szkolne

ęłęóByronizm, wallenrodyzm, prometeizm, werteryzm wyjaśnij pojęcia odwołując się do przykładów literackich.

Byronizm - nazwa postawy pochodząca od nazwiska Georga Byrona i związana z jego życiorysem (który przypomina nieco romantyczny) oraz bohaterami jego powieści poetyckich, m.in. "Giaura"; jest to postawa typowo romantyczna, wiążąca się z buntem wobec otaczającej rzeczywistości, indywidualnością jednostki, tajemniczością, dumą; przedstawiciel takiej postawy jest często poddawana działaniu silnych, czasem przeciwstawnych uczuć, które wiążą się z rozdarciem wewnętrznym; "Giaur" jest powieścią przedstawiającego typową postać byroniczną: opowiada o tajemniczym człowieku przybyłym do Grecji opanowanej przez Turków i nazwanym przez nich innowiercą; tu zakochał się w Leili, która należała do haremu baszy Hassana; Leila była jednak wyróżniana przez Turka, ale gdy ten dowiedział się o zdradzie, wg zwyczaju, pod odsłoną nocy kazał ją utopić; gdy Giaur się o tym dowiedział, postanowił dokonać zemsty, która jednak ostatecznie nie dała mu ulgi, więc zamknął się w klasztorze i tam przeżył na rozmyślaniach 6 lat; jest tu więc wszystko co byroniczne: tajemniczość (Giaura jako osoby, struktura powieści też sprawia wrażenie mrocznej tajemniczości), indywidualizm (wyobcowany, skłócony ze światem, buntuje się przeciw zasadom tureckiej moralności), mistycyzm czy też elementy nierealistyczne (widzenie Leili we śnie pod koniec życia), jest też nieszczęśliwa miłość do Leili;

Werteryzm jest analogiczny do byronizmu, lecz wywodzi się od powieści epistolarnej Goethego "Cierpienia młodego Wertera"; wiąże się on z postawą nadmiernie uczuciową, skłonnością do marzeń, tendencją do poetyzacji życia, buntem wobec obowiązujących zasad i norm, oraz poczuciem bezsensu życia ("ból istnienia"); efektem tego wszystkiego staje się samobójcza śmierć; z wierszy głównego bohatera do przyjaciela dowiadujemy się o jego miłości do Lotty, która jednak jest już zaręczona; zaprzyjaźnia się z Albertem, przyszłym mężem Lotty, który, na widok próby samobójczej Wertera; doradza mu wyjazd na odpoczynek (placówka dyplomatyczna); to jednak nie leczy go z miłości i po powrocie zatapia się w lekturze pieśni Osjana i alkoholu; gdy ostatecznie dostaje wyraźny znak od ukochanej (scena z czytaniem pieśni Osjana i pocałunkami), że ta go nie chce, strzela sobie niefortunnie w łeb i męczy się przez 12 godzin, potem umiera;

Wallenrodyzm jest kolejną postawą, tym razem pochodzącą z powieści poetyckiej A. Mickiewicza "Konrad Wallenrod"; jest to postawa nawiązująca do rycerskiej, ale pokazująca zaprzepaszczenie idei moralności rycerskiej, oraz własnej miłości w imię dobra ojczyzny (Litwy); to oczywiście wiąże się z rozdarciem wewnętrznym i w konsekwencji doprowadza do samobójstwa;

Prometeizm wiąże się z postawą Konrada w III cz. "Dziadów"; charakteryzuje się indywidualistycznym buntem wobec natury, Boga i ograniczeń natury obyczajowej; bunt ten jest oczywiście przeprowadzany w imię poświęcenia swego życia dla dobra ludzkości; wywodzi się od mitu o Prometeuszu; Konrad przeciwstawił się Bogu, wzywał go na pojedynek, wytykając mu brak uczuć do ludzi (bezduszność), oczywiście głównie wobec Polaków; domagał się od Boga prawa rządzenia nad duszami ludzi (despotycznie wręcz); w pewnym momencie chce nazwać go carem świata, ale robi to za niego diabeł, co uwolniło go od wielkiego grzechu; ten prometejski bunt wykazał niemoc bohatera, a spowodował jedynie zgrzeszenie pychą;