W7 - Sylogistyka, szkoła, logika

1

Wykład  siódmy

Temat VIII

Logika tradycyjna

Sylogistyka

Budowa i opis sylogizmów

Terminologia

przesłanka sylogizmu (praemissa);  prae-mitto, -misi, -missum - (naprzód) zapowiedzieć

przesłanka mniejsza (praemissa minor) - przesłanka sylogizmu zawierająca termin mniejszy

przesłanka większa (praemissa maius) - przesłanka sylogizmu, która zawiera termin większy

wniosek sylogizmu (conclusio) – konkluzja rozumowania, wynikająca z obu przesłanek

sylogizm kategoryczny - sylogizm składający się ze zdań kategorycznych 

tryb sylogistyczny - schemat rozumowania sylogistycznego

tryb słuszny - prawo logiczne sylogistyki (szerzej: rachunku nazw)

S - termin mniejszy (terminus minor) - zmienna nazwowa, która występuje jako podmiot we wniosku sylogizmu

P - termin większy (terminus maius) - zmienna nazwowa, która jest orzecznikiem we wniosku sylogizmu

M - termin średni (terminus medius) - zmienna nazwowa, która występuje w obu przesłankach sylogizmu, ale nie występuje jako podmiot we wniosku.

   Budowa sylogizmu kategorycznego

              przesłanka większa (P)

              przesłanka mniejsza (S)

                        wniosek

              (P, M)

              (S, M)

           < S, P >

Budowa wniosku: < termin mniejszy, termin większy >

              Figury sylogizmu

Figura I

Figura II

Figura III

Figura IV

    M   P

    S   M

    S    P

   P   M 

   S   M

   S    P

    M   P

    M   S

     S    P

   P   M

   M   S

   S    P  

Figury sylogizmu, różnią się położeniem terminu średniego.

¨ - walor

Figura I

Figura II

Figura III

Figura IV

    M ¨  P

    S  ¨ M

    S  ¨  P

   P  ¨ M 

   S  ¨ M 

   S  ¨  P 

    M ¨  P 

    M ¨  S 

     S  ¨  P 

   P  ¨ M 

   M ¨  S 

   S   ¨ P  

Dla każdej z figur można (teoretycznie) zbudować 4x4x4 = 64 tryby

Dla wszystkich figur istnieją  64x4 = 256 tryby

Tylko 24 tryby (19 trybów głównych i 5 trybów podrzędnych) są trybami słusznymi – poprawnymi formami wnioskowania, tzn. że są one - przy dowolnych podstawieniach za zmienne nazwowe: S, P, M – schematami prowadzącymi do prawdziwych wniosków.

                                          Tryby słuszne

A) Tryby główne

BARBARA, CELARENT, DARII, FERIOque prioris

CESARE, CAMESTRES, FESTINO, BAROCO secundae

Tertia DARAPTI, DISAMIS, DATISI, FELAPTON, BOCARDO, FERISON habet

Quarta insuper addit BRAMANTIP, CAMENES, DIMARIS, FESAPO, FRESISON.

BARBARA, CELARENT, DARII, FERIO należą do pierwszej (figury)

CESARE, CAMESTRES, FESTINO, BAROCO do drugiej

Trzecia zawiera DARAPTI, DISAMIS, DATISI, FELAPTON, BOCARDO, FERISON

Czwarta ponadto dołącza BRAMANTIP, CAMENES, DIMARIS, FESAPO, FRESISON.

BARBARA, CELARENT, DARII, FERIO

CESARE, CAMESTRES, FESTINO, BAROCO

DARAPTI, DISAMIS, DATISI, FELAPTON, BOCARDO, FERISON

BRAMANTIP, CAMENES, DIMARIS, FESAPO, FRESISON

B) Tryby podrzędne

Tryby podrzędne istnieją dla tych trybów (głównych), które mają wniosek ogólny (a, e), powstają przez jego osłabienie, tj. zastąpienie zdania ogólnego szczegółowym: a/i, e/o.

Figura I

BARBARA Þ BARBARI; CELARENT Þ CELARONT

Figura II

CESAR...