Uwarunkowania surowcowe produkcji biopaliw, 1. ROLNICTWO, Energia

Uwarunkowaniasurowcoweprodukcjibiopaliw
Pierwotnymźródłemenergiizgromadzonejwbiomasiesąwęglowodanypowstającew
procesiefotosyntezyzdwutlenkuwęgla(CO
2
)zawartegowatmosferzeizwody(H
2
O)w
obecnościpromieniowaniasłonecznego,przyczymwwynikutegoprocesudoatmosfery
uwalniasiętlen.
Sprawność przetwarzania promieniowania słonecznego jest bardzo niska, bo tylko ok. 2%
energiijest absorbowaneprzez rośliny (reszta,tzn.98%jest odbijana),az tegotylkook.
połowajestwykorzystywaneprzezchlorofilwprocesachfotosyntezy.
W dokumentach „Plan działania w sprawie biomasy” oraz „Strategia UE dla biopaliw”
KomisjaEuropejskainformuje,Ŝeaktualnie4%zapotrzebowaniaUEnaenergięzaspokajane
jestpoprzezenergetycznewykorzystaniebiomasy.Do2010r.istniejeszansanaprawie3
krotne zwiększenie udziału biomasy w pokrywaniu potrzeb energetycznych UE w
porównaniu do 2003 r. Na posiedzeniach Rady Europy 89 marca 2007 r., przesądzono
konieczność osiągnięcia 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w całej Unii
Europejskiej oraz minimum 10% udziału biopaliw w kaŜdym z państw do 2020 r. Przy
realizacjiceludlabiopaliwzapewnionamabyćtrwałośćprodukcjiorazdostępnośćbiopaliw
drugiejgeneracjinarynku.Zatemwświetletychnowychuwarunkowań,jakiesąmoŜliwości
surowcowe?
Biopaliwaciekle
W Ministerstwie Gospodarki w marcu 2007 r. został opracowany (przyjęty przez Rade
Ministrów w 24.07. 2007): „Wieloletni program promocji biopaliw lub innych paliw
odnawialnychnalata20082014”.Stanowionwykonanieart.37ustawyzdnia25sierpnia
2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (DzU nr 169, poz. 1199). „Wieloletni
program promocji biopaliw na lata 20082014” przedstawia mechanizmy wsparcia dla
produkcji biokomponentów w zakresie systemu podatkowego, a szczególnie zwolnienia od
podatku akcyzowego, podatku dochodowego od osób prawnych i zwolnienia z opłaty
paliwowej. Nakreśla moŜliwości wsparcia dla upraw roślin energetycznych stanowiących
surowiecdoprodukcjibiokomponentówiinwestycjidowytwarzaniabiokomponentoworaz
biopaliw ciekłych z funduszy Unii Europejskiej oraz krajowych środków publicznych. W
dokumencie tymprzedstawionodziałania mające na celu zwiększenie popytu na biopaliwa
ciekłe,nakreślonotakŜeramydziałalnościnaukowobadawczejiinformacyjnoedukacyjnejw
tymzakresie.
Biorącpoduwagęwartościbrzegoweminimalnegoudziałubiokomponentówwrynkupaliw
transportowych,przewidujesię,ŜeścieŜkadochodzeniadotychwielkościwPolscewlatach
20082014,jakoNarodowyCelWskaźnikowy,kształtujesię,jakpokazanonawykresie(rys.
1).Po2014r.załoŜonoproporcjonalnąścieŜkędojściadouzyskania10%biopaliww2020r.
w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych w ciągu roku kalendarzowego w
transporcie – wg wartości energetycznej. W 2007 r. wartość Narodowego Celu
Wskaźnikowegowynosi2,3%(rys.1).
12,00%
5,75%
6,20%
6,65%
7,10%
7,55%
8,35%
9,15%
10%
10,00%
8,00%
6,00%
4,60%
3,45%
4,00%
2,30%
2,00%
0,00%
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2016
2018
2020
Lata
Rys.1.CelwskaźnikowydlakrajówUE
Źródło:Opracowanienapodstawie„Wieloletniegoprogramupromocjibiopaliwlubinnychpaliwodnawialnych
nalata20082014”,dalejopracowaniewłasne.
Dla porównania w latach ubiegłych udział biokomponentów w ogólnej ilości paliw
zuŜywanychwtransporciekształtowałsię,jakpokazanonarys.2.Na2005r.ustalonocel
wskaźnikowynapoziomie0,50%wartościenergetycznejpaliwzuŜytychwtransporcie,co
znacznie odbiegało od 2%, o których mowa w dyrektywie 2003/30/WE. Unijny Cel
Wskaźnikowy wyznaczony na 2005 r. nie został zresztą osiągnięty w większości krajów
członkowskich. Jedynie dwa państwa (Niemcy i Szwecja) mogły się poszczycić 2
procentowymudziałem biopaliwwstrukturze zuŜycia paliw transportowych. KrajowyCel
Wskaźnikowyustalonyna2005r.zostałprzezPolskęosiągnięty.Zkoleitenna2006r.został
ustalonynapoziomie1,50%.Przyopracowywaniupoziomuceluwskaźnikowegona2006r.
wzięto pod uwagę moŜliwości finansowe budŜetu państwa oraz fakt, Ŝe powinien on być
moŜliwy do osiągnięcia zarówno przez wytwórców biokomponentów, jak i producentów
paliw.Niezostałonjednakzrealizowany.
1,00%
0,90%
0,90%
0,80%
0,70%
0,60%
0,48%
0,50%
0,40%
0,30%
0,30%
0,20%
0,10%
0,00%
2004
2005
2006
Rys.2.Udziałbiokomponentówwogólnejilościpaliw
Źródło:Opracowanienapodstawie„Wieloletniegoprogramupromocjibiopaliwlubinnychpaliwodnawialnych
nalata20082014”.
NacelespoŜywczecorocznyprzeróbrzepakuwynosiok.800900tys.t.Średniawieloletnia
oscylujewokółtegopoziomu.NaceleprodukcjibiokomponentówmoŜebyćprzeznaczona
pozostała część. Zatem powinien nastąpić wzrost produkcji rzepaku, bowiem nie będzie
moŜliwe wypełnienie zakładanego NCW. Produkcja nasion rzepaku w 2010 r. powinna
wynosićok.2000tys.tprzyistniejącympopycienacelespoŜywcze.Wceluosiągnięcia
NCWmusinastąpićwzrostwydajnościz1haorazzwiększenieareałuupraw.
WedługdanychGUSpowierzchniazasiewówrzepakuirzepikuw2006r.podzbioryw2007
r.wyniosła690tys.tonibyłaoprawie11%większaniŜwrokupoprzednimorazo29%
większaodśredniejpowierzchnizasiewówzlat20032006.Powierzchniauprawyrzepakui
rzepiku ozimego wzrosła na przestrzeni lat 20062007 o 13,5%
1
. Przy zakładanym plonie
 rzepaku3t/haareałziemipotrzebnydojegouprawyw2020r.powinienwynosić680,7tys.
ha. JeŜeli załoŜy się zwiększenie jego wydajności do 4 t/ha, to wówczas areał ziemi
potrzebnejdojegouprawywyniesie510,5tys.ha.Ponadtorzepakjestwykorzystywanydo
produkcjispoŜywczej,zatemorientacyjniecałkowitailośćnasionrzepakupowinnawynosić
3042tys.t.,aareałjegouprawy1014tys.ha.NiejesttomoŜliwedoosiągnięciazuwagina
uwarunkowania środowiskowe. Prognozę zapotrzebowania na estry rzepakowe i rzepak w
latach20072010przedstawionowtabeli1,aprognozęzapotrzebowanianaestryrzepakowei
rzepakwlatachwlatach20122020podanowtabeli2.
T
ab.1.Prognozazapotrzebowanianaestryrzepakoweirzepakwlatach20072010
Rok
2007 2008
2009
2010
NarodowyCel
Wskaźnikowy
%wart.
energ.
2,3
3,5
4,5
5,75
ON
tony 7830 8220 8630
8980
ON
m
3
9226 9728 10213
10627
Zapotrzebowanie
nabiokomponenty
tys.m
3
226,09 360,91 487,16
648,25
Zapotrzebowanie
narzepak
tys.t
419
637
818
1047
Tab.2.Prognozazapotrzebowanianaestryrzepakoweirzepakwlatach20122020
Rok
2012 2014 2016 2018
2020
NarodowyCel
Wskaźnikowy
3
%wart.
energ.
6,65
7,55
8,35
9,15
10
NCW
%/V
2,44
4,77
5,27
5,78
6,10
ON
tony
8980
8980
8980
8980
8980
ON
m
3
10627,0 10627
10627
10627
10627
Zapotrzebowaniena
biokomponenty
tys.m
3
749,71 875,13
986,62
1098
1216,4
Zapotrzebowaniena
rzepak
tys.t
1258,7 1469,3
1656,5
1843,5
2042,2
Prognozazapotrzebowanianabioetanolisurowcedojegowytworzeniapodanowtab.3.
Prognozy w zakresie zapotrzebowania na bioetanol wykonano dla 2020 r. Ze względu na
potrzebysurowcowe,przyzałoŜeniuistnieniamechanizmówfinansowychzachęcającychdo
prowadzeniauprawroślindoprodukcjibioetanoluceljestmoŜliwydozrealizowania.Przy
produkcjibioetanolunieuwzględniononowychtechnologiiotrzymywaniabioetanoluzroślin
lignocelulozowych. Aktualnie te technologie nie są sprawdzone i pracują w jedynie
instalacjach modelowych. Jest szansa, przy załoŜeniu stabilnej polityki finansowej, na
wyprodukowanie potrzebnej do spełnienia zobowiązań ilości bioetanolu w 2010 r.
Wywiązaniesięzceluuzyskania20%biokomponentóww2020r.niebędziemoŜliwedla
biokomponentu rzepakowego z uwagi na brak moŜliwości jego uprawy w takim zakresie,
natomiastrealnestaniesiędlaprodukcjibioetanoluprzywykorzystaniuuprawróŜnychroślin.
Wtymwypadkumogąbyćbranepoduwagęalternatywneuprawy(równieŜburakicukrowe),
którychilośćprodukcjizwiązanajestzkwotamicukrowymi.Ograniczeniemdlaprodukcji
etanoluzburakówmoŜebyćbrakinstalacjidojegowytwarzanialubbrakopłacalnościtakich
inwestycji. Podane obliczenia mają charakter orientacyjny. Bowiem floty pojazdów mogą
zgłaszaćzapotrzebowanienabioetanolzastępującyONwsilnikachwysokopręŜnych.Ustawa
dopuszczatakiemoŜliwości.
Tab.
3.Prognozazapotrzebowanianabioetanolisurowcedojegowytworz
enia
Rok
2010 2020
NarodowyCel
Wskaźnikowy
%wart.
opałowej
5,75
10
NCW
%/V
9,2
16
Benzyny–zuŜyciew
transporcie
tys.ton
3800 3800
benzyna
m
3
5033 5033
zapotrzebowaniena
bioetanol
tys.m
3
463,04 642,12
zapotrzebowaniena
surowce,wtymzboŜa
ogółem
tys.ton
1389,12 1926,36
Uwarunkowaniaekonomiczne
22grudnia2006r.MinisterFinansówwydałRozporządzeniewsprawiezwolnieńodpodatku
akcyzowegozmieniającepoprzedniewarunkipodatkoweidestabilizującerynek.Wejściew
Ŝycietegorozporządzenia(1stycznia2007r.)radykalnieobniŜyłokwotęulgiakcyzowejw
przypadkubenzynyz220złdo150złza1000litrów,natomiastolejunapędowegoz220zł
do 100 zł za 1000 litrów oraz nałoŜyło akcyzę w wysokości 200 zł za 1000 litrów na
biokomponenty stanowiące samoistne paliwo. Zgodnie z tymi regulacjami działalność
gospodarczawomawianymzakresieprzestałabyćopłacalna.Wstrzymanazostałaprodukcja
biopaliwinieuruchomiononowychinstalacjiprodukcyjnych.
W„Wieloletnimprogramiepromocjibiopaliwlubinnychpaliwodnawialnychnalata2008
2014”przedstawiono„szacunkowewyliczeniaopartenaorientacyjnychdanych”,dotyczące
określenia wielkości dozwolonego wsparcia, jakiego moŜe udzielić państwo. Wielkość
dozwolonego wsparcia określona została jako róŜnica między kosztami wytworzenia
biokomponentów (bioetanolu i estrów metylowych) a cenami hurtowymi paliw
ropopochodnych (benzyny i oleju napędowego) pomniejszonymi o VAT, opłatę paliwową
oraz podatek akcyzowy. W rachunku dotyczącym obliczenia dozwolonej wysokości tej
rekompensatypowinnybyćbranepoduwagękosztyprodukcjibiokomponentów(wtymkoszt
pozyskaniasurowca,np.rzepakulubolejurzepakowego)orazcenypaliwropopochodnych
(na które dominujący wpływ mają ceny ropy naftowej). Wysokość dozwolonego prawem
wspólnotowymwzakresiepomocypublicznejwsparciadlaprodukcji1000litrówbioetanolu
wynosi 2176 zł, a dla produkcji 1000 litrów estrów metylowych – 1434 zł
4
.
Wartości te
dotyczą wszystkich kategorii kosztów w całym łańcuchu wytwórczym. Cytowany wyŜej
program nie spełni pokładanych przez wytwórców nadziei, poniewaŜ ogólnie i hasłowo
odnosi się do promocji, nie konkretyzując ani przedziałów czasowych związanych z
przypisanymidziałaniami,aniśrodkówfinansowych.Programpowinienzawieraćczytelne,
wielowariantowe analizy technicznoekonomiczne i prognozy rozwoju dla tego sektora w
perspektywie2020r.Zatemwprogramiebrakuje:
podaniajednostek(realizatorów)odpowiedzialnychzaposzczególnedziałania;
okresuiczasurealizacjiposzczególnychzadań;
przeznaczonychlubprognozowanychśrodkówfinansowychdojegorealizacji;
konsekwencji finansowych związanych z jego realizacją, szczególnie w zakresie
pomocypublicznej.
11maja2007r.zostałaopublikowanaUstawaozmianieustawyopodatkuakcyzowymoraz
zmianie niektórych ustaw (DzU nr 99, poz. 666), która weszła w Ŝycie 30 dni po
opublikowaniu, ale przepisy związane ze zmianą będą stosowane po pozytywnej decyzji
KomisjiEuropejskiej.Wustawietejzostałazmienionanakorzyśćproducentówstawkaakcyzy.
Ustawazwiększao6grulgęwakcyziezalitrbiokomponentówwbenzynieorazoblisko5gr
ulgę w akcyzie za litr biokomponentów w oleju napędowym. W przypadku benzyny z
dodatkiem biokomponentów ulga ma wynosić 1,565 zł za kaŜdy litr dodanego
biokomponentu,wcześniejbyłoto1,5zł.Dlaolejunapędowegoulgamawynieść1,48złza
kaŜdylitrdodanegobiokomponentu,podczasgdywynosiłaona1zł.UstawaobniŜatakŜez
20grdo1grnalitrzestawkęakcyzynatzw.paliwasamoistne,czyliczystebiokomponenty,
przeznaczonedonapędusilnikówspalinowych.Wzrosnąnatomiastkaryzaniedodawaniedo
paliwbiokomponentów.Zgodnieznowymprawemmająonewynosićok.25gr.nalitrze,
podczasgdyobecniejesttook.2gr
5
.Ponadtowart.4jestmowaododatkowychpłatnościach
douprawyrzepaku.Zgodniezustawą,dodatkowe176złdopłatdouprawyhektararzepaku
będziefinansowaneześrodkówkrajowych.Oprócztegorolnikomprzysługuje45eurodopłat
dokaŜdegohektararzepakuześrodkówunijnych(DzUnr99,art.4).
Kosztsurowcamanajwiększyudziałwstrukturzekosztówprodukcjibiokomponentów(70
80%)
6
.PoprawyopłacalnościprodukcjibiokomponentównaleŜyzatemposzukiwaćrównieŜ
poprzezdziałania,którewpłynąnazmniejszeniekosztówpozyskaniasurowca.
Biopaliwastałe
W Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 19 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego
zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia,
uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w
odnawialnych źródłach energii podano, Ŝe w przypadku elektrowni lub elektrociepłowni
(cytuję,,jednostkiwytwórczejalboukładuhybrydowego”),wktórymspalanajestbiomasaw
źródłach o mocy wyŜszej niŜ 5 MW, do energii wytworzonej w odnawialnych źródłach
energiizaliczasięenergięelektrycznąlubciepłoDziejesiętak,oileudziałwagowybiomasy
pochodzącej z upraw energetycznych lub odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz
przemysłuprzetwarzającegoteprodukty,atakŜeczęścipozostałychodpadów,któreulegają
biodegradacji,zwyłączeniemodpadówipozostałościzprodukcjileśnej,atakŜeprzemysłu
przetwarzającegojej produkty, w łącznej masie biomasy dostarczanej do procesu spalania
wynosiniemniejwposzczególnychlatachniŜpodanonarys.3.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

alter.htw.pl