usługi i ich rola w gospodarce światowej, SZKOŁA, geografia

A: usługi to trzeci po rolnictwie i przemyśle – sektor gospodarczy, mający spośród nich najwyższą dynamikę rozwojową. Należą do nich : transport, łączność, gospodarka komunalna, ochrona zdrowia, oświata, administracja, wymiar sprawiedliwości, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe oraz inne ( turystyka i fryzjerstwo)

D: usługi obejmują działalność gospodarczą, która nie polega na wytwarzaniu dóbr materialnych, ale ma charakter świadczeń pewnych osób na rzecz innych osób. Rola usług w poszczególnych krajach rośnie wraz ze wzrostem gospodarczym. W krajach rozwiniętych w sferze usług zatrudnionych jest ponad 50% ogółu pracujących, a udział tej sfery w tworzeniu dochodu narodowego przekracza 60%-70%. W krajach opóźnionych w rozwoju gospodarczym sfera usług jest słabiej rozwinięta, lecz często odgrywa większą rolę niż przemysł.

A: Transport jest działem gospodarki, który zajmuje się przemieszczaniem osób i towarów przy użyciu określonych środków oraz obejmuje wszystkie czynności z tym związane (np. załadunek). Istnieją cztery podstawowe działy transportu. Zależą one od poziom rozwoju działów transportu, konkurencji, stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego, gęstości zaludnienia i warunków przyrodniczych. Znaczenie poszczególnych działów zależy od odległości i wielkości przewożonych materiałów (zazwyczaj wyrażonych w tonokilometrach) lub osób oraz od wartości przewozów wyrażonej w środkach płatniczych. Podstawowe działy transportu: lądowy, który dzieli się na naziemny (samochodowy, kolejowy), podziemny (metro, tunele) i nadziemny (koleje linowe)powietrzny (lotniczy) wodny, który dzieli się na morski i śródlądowy przemysłowy (rurociągi, przewody)

D: Pod względem wagowym, największe ilości ładunków (również pasażerów) przewozi transport samochodowy, a następnie kolejowy, jednak w tonokilometrach (tony x kilometry) dominuje żegluga morska, a w wielu krajach, po nim drugie miejsce zajmuje transport kolejowy. Różnica wynika z tego, że samochody przewożą materiały na krótsze odległości, zaś kolej i statki na bardzo długie. Do oceny roli transportu w gospodarce danego państwa służą wielkości środków płatniczych za tą usługę. W krajach rozwiniętych główną rolę w transporcie odgrywa transport samochodowy, lecz pozostałe radzą sobie równie dobrze.

A: Aby sprostać wymaganiom transportu samochodowego, buduje się gęste sieci dróg kołowych (np. w Belgia posiada 478 km na 100 km2, Japonia 306 km, Niemcy 182 km), w tym autostrad. Stany Zjednoczone Ameryki posiadają ponad 6 mln km dróg (w tym autostrad), lecz słabe zaludnienie na wielkich obszarowo terenach spowodowało, że nie jest ona gęsta i średnio na 100 km2 znajduje się 68 km dróg. Kraje opóźnione gospodarczo mają bardzo słabą sieć dróg, a niektóre państwa (np. Etiopia, Afganistan,Mali) w ogóle nie mają nowoczesnych dróg, zaś transport odbywa się za pomocą zwierząt jucznych (np. na wielbłądach), jednak sytuacja ta zmienia się i coraz powszechniejszym środkiem transportu jest samochód.

D: Państwa użytkujące najwięcej samochodów i samolotów (dane z 2002 r.): samochody: Niemcy, Francja,Hiszpania, Włochy, Wielka Brytania,Polska, Rosja, Japonia, Australia,Brazylia, Meksyk, USA, Kanada samoloty: Wielka Brytania, Niemcy,Chiny, Japonia, Australia, RPA, Brazylia, USA, Kanada, Polska użytkuje ok. 350 sztuk, brak danych dotyczących liczby samolotów w Rosji

A: Transport kolejowy, który dominował w pierwszej połowie XX w., obecnie odgrywa taką rolę w krajach o wielkiej powierzchni i o słabo rozwiniętej sieci dróg kołowych, gdzie ogromne znaczenie odgrywają ładunki masowe (np. Rosja, Chiny, Indie, Ukraina). W krajach rozwiniętych, w których koleje stają się nierentowne, są likwidowane (w USA zlikwidowano 65 tys. km, w Polsce 4 tys., we Francji 3 tys.), a pozostałe unowocześnia się do nowoczesnych, szybkobieżnych pociągów. Około 70% światowej wymiany handlowej odbywa się za pomocą międzynarodowego transportu morskiego.

D: W transporcie morskim stosuje się statki towarowe(np. kontenerowce, zbiornikowce, masowce), a do przewozu ludzi – pasażerskie (głównie promy). Najwięcej statków należy do tzw. tanich bander(należą np. do Panamy, Grecji, Cypru, Liberii), których właścicielami (tzw. armatorami) są przeważnie obywatele innych państw. Duże floty należą do m.in. Norwegii, Japonii, Chin i Korei Południowej. Najwięcej towarów przeładowuje się w Chinach, Japonii, Korei Południowej, Belgii, Holandii (w Rotterdamie przeładowuje się najwięcej towarów na świecie) i USA. Najwięcej promów pasażerskich jest używanych na morzach europejskich.  Żegluga śródlądowa dominowała w drugiej połowie XIX w., a obecnie prócz Wielkiej Brytanii, Holandii, Belgii i Niemiec (stanowi u nich nawet do 20% przewozów), ma niewielkie znaczenie.

A: Transport lotniczy dominuje w przewozie pasażerskim na duże odległości. W 2001 r. prawie 8 tys. samolotów (w tym ponad 6 tys. odrzutowych) należących do Stanów Zjednoczonych dokonało przewozu ponad 1,040 bln pasażerokilometrów, a 3942 samoloty (w tym ponad 755 odrzutowych) w Wielkiej Brytanii – ponad 157 mld pasażerokilometrów. Największe porty lotnicze świata (w Tokio, Londyn, Dallas, Chicago, Atlanta, Los Angeles) obsługują osobno nawet do 70 mln (łącznie ok. 350 mln) pasażerów rocznie.  Transport przemysłowy (odbywa się za pomocą różnych rurociągów i przewodów) jest mocno rozwinięty i silnie rozpowszechniony w krajach rozwiniętych gospodarczo oraz zasobnych w ropę naftową i gaz ziemny. Największe i najdłuższe rurociągi naftowe znajdują się w Stanach Zjednoczonych (ponad 320 tys. km długości), Rosji (ponad 60 tys. km) i Kanadzie (ponad 34 tys. km).

D: Innym działem usług, lecz bardzo ważnym, jest łączność, która obejmuje usługi radiofoniczne telefoniczne, pocztowe i telegraficzne. Najbardziej dochodową dziedziną w łączności są usługi telefoniczne. W ciągu kilkunastu lat bardzo mocno rozwinęły się sieci telefonii komórkowej oraz Internet. Obejmują one wszystkie lepiej rozwinięte państwa. W krajach, które przodują w tej dziedzinie, jest nawet do 700 abonentów telefonicznych na 1000 osób (w Polsce 260, w Chinach 86, w Indiach 27).

A: Handel zajmuje się przeniesieniem, za pomocą wymiany towarowej realizowanej przez obrót towarowy (czyli przez kupno i sprzedaż), wyrobów wytworzonych przez rolnictwo, przemysł i inne działy produkcji do klientów. Zysk w tej branży powstaje poprzez kupno od producenta (np. rolnika) wyrobów i sprzedanie ich po wyższej cenie (z tzw. marżą handlową) klientowi. Handel ogólnie dzieli się na wewnętrzny i zewnętrzny. Podział handlu: wewnętrzny – obrót towaru na terenie jednego państwa , zewnętrzny – dzieli się na import (przywóz własnych towarów do kraju z innego państwa), eksport (wywóz towarów do innego państwa) i reeksport(wywiezienie towaru przywiezionego z innego państwa)

D: Handel międzynarodowy obejmuje przeróżne towary. Kraje wysoko rozwinięte (np. USA, Francja) na ogół dysponują dużymi nadwyżkami żywności, więc eksportują produkty rolno-spożywcze, natomiast sprzęt transportowy, maszyny i urządzenia, materiały i produkty chemiczne oraz inne artykuły przemysłu zarówno importują, jak i eksportują. Natomiast Japonia, która posiada małe zasoby żywności, towarów rolno-spożywczych, paliw i surowców importuje je, natomiast eksportuje (ponad 95% eksportu) wyroby przemysłu. Bogata w ropę naftową Arabia Saudyjska eksportuje ją w dużych ilościach, natomiast importuje artykuły spożywcze i wyroby przemysłowe.

A: Saldo bilansu handlowego to różnica między wartością eksportu a importu, tak więc może przyjąć wartość dodatnią(gdy kraj więcej eksportuje niż importuje, co powoduje wzrost środków finansowych pozostających do dyspozycji państwa) lub ujemną. Niektóre kraje, mimo ujemnego salda handlowego (np. USA, Wielka Brytania), bardzo dobrze się rozwijają, co jest spowodowane np. wpływającymi środkami pieniężnymi z turystyki lub filii rodzimych przedsiębiorstw w innych państwach.