|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Bezpieczeństwo
Urazy kończyn Według źródła Health & Safety Executive w roku 2007 prawie jedenaście tysięcy pracowników doznało kontuzji w wyniku poślizgnięć i upadków. w przedsiębiorstwach odnotowano skręce- nia stawów i złamania kości. Ponieważ wszyscy pracownicy narażeni są na takie niebezpieczeń- stwo, rzetelna wiedza na temat udzielania po- szkodowanemu pierwszej pomocy jest niezwykle cenna. Pozwala przynieść ulgę cierpiącemu, a jednocześnie uniknąć nie tylko zbędnej paniki, ale także ewentualnych powikłań spowodowanych brakiem odpowiednio wcześnie udzielonej pomocy lub wykonaniem niewłaściwych działań. Ważnymi czynnikami są również pomoc psychologiczna i wsparcie współpracownika. dopodobieństwem możemy założyć, że doszło do złamania. Maja Grzanka członek zarządu katowickiego oddziału Maltańskiej Służby Medycznej D EFINICJA ZŁAMANIA Złamanie najprościej zdefiniować można jako prze- rwanie ciągłości tkanki kostnej. Wszystkie kości mogą ulec złamaniu, ale najbardziej narażone są tzw. kości długie, np. kość udowa, kość ramieniowa czy kość piszczelowa. Złamana kość i krwawienie z niej podrażniają sąsiednie tkanki, wywołując ból, obrzęk, a także deformacje. R ODZAJE ZŁAMAŃ Złamania klasyfikuje się na podstawie towarzyszą- cych im uszkodzeń powłok, stosunku do stawu, przebiegu szczeliny złamania oraz wzajemnego położenia względem siebie odłamów kostnych. Te wszystkie informacje pozwalają dokładnie opisać uszkodzenie i zaplanować optymalne leczenie. O BJAWY ZŁAMANIA Złamanie należy podejrzewać, jeśli stwierdzi się następujące objawy: • ból nasilający się przy ruchu, • obrzęk, • wylew krwawy, zasinienie, • zniekształcenie, nienaturalne ułożenie kończyny, • ograniczenie ruchomości kończyny, • tarcie odłamów – objaw, który można zauważyć, ale nie należy go wywoływać ani szukać na siłę, • rana, z której mogą wystawać odłamy kostne – w przypadku złamań otwartych. Jeżeli osoba, która doznała urazu, ma któryś albo kilka z powyższych objawów, z dużym praw- Rodzaje złamań ze względu na towarzyszące uszkodzenie powłok • Złamanie zamknięte to takie, w którym skóra i tkanki miękkie nad złamaniem są nienaru- szone. Może za to występować obfity krwiak pourazowy. • Złamanie otwarte występuje, kiedy dochodzi do przerwania ciągłości skóry w miejscu złamania www.promotor.elamed.pl 41 Urazy kończyn Według źródła Health & Safety Executive w roku 2007 prawie jedenaście tysięcy pracowników doznało kontuzji w wyniku poślizgnięć i upadków. W większości wypadków mających miejsce Bezpieczeństwo (kość przebija skórę). Im większa jest rana nad złamaniem, tym cięższe jest złamanie i poważ- niejsze w skutkach rokowanie dla pacjenta. w przypadku złamań opiera się na bardzo prostych zasadach – należy unieruchomić kończynę w moż- liwie komfortowy i stabilny sposób oraz nie powo- dować niepotrzebnych ruchów, wstrząśnień itp. Bezwzględnie należy zasięgnąć porady lekarskiej, ponieważ nawet proste złamania leczone są za pomocą unieruchomienia w opatrunku gipsowym lub szynie gipsowej, a te bardziej skomplikowane wymagają hospitalizacji, a nawet nastawiania w warunkach sali operacyjnej w znieczuleniu ogólnym. Jeżeli pacjent jest niestabilny, jego stan jest niepokojący, pogarsza się lub odległość od najbliższego oddziału urazowo-ortopedycznego czy przychodni jest duża, należy wezwać karetkę pogotowia. Rodzaje złamań ze względu na stosunek do stawu • Złamanie pozastawowe stwierdza się, kiedy szczelina złamania nie przechodzi przez jamę stawową (nie obejmuje stawu). • Złamanie śródstawowe występuje wtedy, kiedy szpara złamania sięga do stawu. Rodzaje złamań ze względu na przebieg szczeliny złamania • złamanie poprzeczne – kiedy szczelina przebie- ga prostopadle do kości, • złamanie skośne – kiedy szczelina złamania przebiega na skos, • złamanie spiralne – szczególny przypadek złamania skośnego, w którym następuje rotacja szczeliny złamania wzdłuż długiej osi kości, • złamanie podłużne – kiedy szczelina złamania położona jest równolegle lub prawie równolegle do długiej osi kości, • złamanie w kształcie motyla – powstaje, gdy na kość działają dwie prostopadłe do siebie siły. Czasowe unieruchomienie złamanej kończyny Unieruchamianie przeprowadzamy delikatnie, unikając zbędnych ruchów; wykonujemy je w takiej pozycji, jaka jest najwygodniejsza dla poszkodowa- nego. Należy zapamiętać, że w przypadku złamania kości unieruchamiamy dwa sąsiadujące stawy, a w przypadku złamania w stawie – dwie sąsied- nie kości. Jeżeli mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, ranę trzeba zabezpieczyć jałowym opa- trunkiem (najlepiej z gazy). Do unieruchomienia kończyny najlepiej stosować specjalnie przezna- czony do tego sprzęt – druciane szyny Kramera lub szyny próżniowe, które można łatwo dopasować do kształtu i położenia kończyny (szynę Kramera należy przybandażować do kończyny). Jeżeli jednak nie dysponujemy odpowiednim sprzętem, możemy użyć każdej rzeczy, która znajduje się na miejscu, jeśli tylko pozwoli ona na stabilizację kończyny (deski, kije, laski, koce, swetry). Jeżeli złamana jest kończyna górna, można zawiesić ją na temblaku, wykonanym np. z chusty trójkątnej, lub przybanda- żować do tułowia. Prostym i skutecznym sposobem unieruchomienia złamanej kończyny dolnej jest przymocowanie jej do kończyny zdrowej (o ile stan pacjenta i ułożenie kończyny na to pozwalają – nie należy wykonywać tego manewru na siłę) albo wy- konanie tzw. opatrunku objętościowego – przymo- cowanie do kończyny poduszek, koców itp. Podczas unieruchamiania nie rozbieramy poszkodowanego ani nie prostujemy złamanej kończyny. Nie podaje- my także nic do jedzenia i picia, ponieważ może się okazać, że złamanie będzie wymagało nastawienia podczas zabiegu operacyjnego, który wiąże się ze znieczuleniem ogólnym. Główną dolegliwością pacjenta jest zwykle ból, potęgowany przez roz- wijający się obrzęk. Prawidłowe unieruchomienie zmniejsza ból (zapobiega również powstawaniu wstrząsu pourazowego), a ponadto chroni przed dodatkowym uszkodzeniem mięśni i nerwów. Im dłużej kończyna jest unieruchomiona, tym większe Rodzaje złamań ze względu na położenie odłamów kostnych • Złamanie proste rozpoznaje się, kiedy w linii złamania występują tylko dwa odłamy kostne. • Złamanie wieloodłamowe to takie, w którym stwierdza się więcej niż dwa odłamy kostne w linii złamania. Odłamy mogą być nieprzemieszczo- ne, częściowo przemieszczone lub całkowicie przemieszczone, co oznacza, że nie ma między nimi żadnego kontaktu. S ZCZEGÓLNE RODZAJE ZŁAMAŃ Złamanie patologiczne dotyczy kości osłabionej lub zniszczonej przez chorobę (najczęściej oste- oporozę), która ulega złamaniu przy zadziałaniu niewielkiej nawet siły. Złamanie zmęczeniowe wynika z powtarzających się przeciążeń kości. Dotyczą one najczęściej kończyn dolnych i występują u wojskowych oraz u sportowców (biegaczy, tancerzy). P OSTĘPOWANIE NA MIEJSCU WYPADKU Udzielenie pierwszej pomocy przez pracowników w sytuacji wypadku w przedsiębiorstwie to przede wszystkim rutynowa ocena bezpieczeństwa miejsca zdarzenia oraz czynności życiowych pacjenta (ABC). Rzucające się w oczy i często groźnie wyglądające urazy kończyn mogą bowiem odwrócić naszą uwa- gę od możliwych współistniejących obrażeń, które mogą mieć dramatyczne skutki. Pierwsza pomoc 42 Promotor 5/08 Bezpieczeństwo prawdopodobieństwo powstania powikłań. Należy także pamiętać, żeby ze złamanej kończyny możli- wie szybko usunąć wszelką biżuterię, szczególnie pierścionki i bransoletki, gdyż jeżeli szybko doj- dzie do obrzęku, po pewnym czasie może to być niemożliwe. Należy zapewnić poszkodowanemu komfort cieplny i wsparcie psychiczne oraz regularnie mo- nitorować jego stan. czasem potrzebna jest operacja. Ścięgna to struk- tury słabo zaopatrywane w krew, co sprawia, że goją się długo, nawet do 8 tygodni. Zwichnięcia polegają na wzajemnym przemiesz- czeniu się względem siebie powierzchni stawo- wych kości. Niecałkowite zwichnięcie nazywamy podwichnięciem. Zawsze towarzyszy mu zerwanie więzadeł stawowych. W leczeniu stosuje się unie- ruchomienie w szynie lub w temblaku. P OWIKŁANIA ZŁAMAŃ Powikłania po urazach wynikają z rodzaju złama- nia, ciężkości obrażeń, ale także bywają wynikiem zaniedbań. Zaliczamy do nich: • brak zrastania się kości i wytworzenie tzw. stawu rzekomego (zdarza się rzadko), • wstrząs pourazowy spowodowany utratą krwi, najczęściej w złamaniach otwartych, ale nie- bezpieczne są także złamania zamknięte gł. trzonu kości udowej lub miednicy, które łatwo mogą prowadzić do utraty tak dużej ilości krwi, że rozwija się wstrząs, a nawet w konsekwencji może nastąpić śmierć, • zatory tłuszczowe – krople tłuszczu ze złamanej kości (wewnątrz kości długich znajduje się jama szpikowa, wypełniona w dużym stopniu tłusz- czem) dostają się do krążącej krwi i zatykają drobne naczynia krwionośne, powodując objawy zatorowości płucnej lub udar mózgu, • uszkodzenie przebiegających w pobliżu naczyń krwionośnych i nerwów, czasami wymagające długotrwałej rehabilitacji, a czasem trwałe. P ODSUMOWANIE Urazy będące tematem tego artykułu są dosyć powszechne, dlatego warto zastosować pewną profi- laktykę w postaci: stosowania ochraniaczy podczas uprawiania sportu, zapinania pasów bezpieczeń- stwa w samochodzie, zapewnienia bezpiecznych warunków w domu (bez śliskich dywaników, gład- kich podłóg, obluzowanych poręczy, stosowanie mat antypoślizgowych w wannie). Pacjenci, szczególnie starsi lub/i chorujący na osteoporozę, powinni sto- sować się do zaleceń lekarzy oraz unikać sytuacji, w których łatwo o upadek. Jeżeli jednak dojdzie do urazu, trzeba podejść do problemu spokojnie, z rozwagą i bez zbędnej zwłoki. Postępowanie w urazach kończyn jest proste. Należy tylko zapa- miętać podstawowe zasady i postępować według dewizy lekarzy primo non nocere , czyli po prostu starać się nie zaszkodzić i jak najszybciej zapewnić poszkodowanemu fachową pomoc. I NNE URAZY KOŃCZYN Stłuczenie mięśnia wiąże się z wynaczynieniem krwi do tkanki mięśniowej. Powoduje to obrzęk, tkliwość oraz zaczerwienienie lub zasinienie skóry nad mięśniem. Zwykle objawy ustępują samoistnie i nie są groźne. Naciągnięcie mięśnia powstaje w wyniku nad- miernego rozciągnięcia lub skurczu wbrew oporowi. Uszkodzenie waha się od utraty funkcji pojedyn- czych włókien mięśniowych do przerwania całego mięśnia – taki uraz wymaga unieruchomienia, a nierzadko także interwencji chirurga. Skręcenie to uraz aparatu więzadłowego stawu, który spowodowany jest ruchem przekraczającym fizjologiczny zakres w danym stawie. W mniej poważnych przypadkach kończy się na łagodnych zasinieniach i obrzękach z tkliwością punktową, z zachowaniem stabilności stawu. W ciężkich skręceniach, przebiegających z całkowitym roze- rwaniem więzadeł, objawy początkowo mogą być identyczne, jednak po ustąpieniu obrzęku staw jest niestabilny. Leczenie obejmuje oszczędzanie kończyny, zimne okłady lub unieruchomienie przy lżejszych postaciach. W przypadkach poważnych Pierwsza pomoc w przypadku złamań to stabilizacja i unierucho- mienie kończyny 44 Promotor 5/08 |
Menu
|