USTAWA z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, BUDOWNICTWO, Uprawnienia budowlane

USTAWA
z dnia 23 lipca 2003 r.
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(1)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ustawa określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady
tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac
konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a takŜe organizację organów
ochrony zabytków.
Art. 2. 1.
Ustawa nie narusza w szczególności przepisów o muzeach, o bibliotekach, o języku polskim,
Prawa ochrony środowiska, o ochronie przyrody, o gospodarce nieruchomościami, o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, Prawa budowlanego, o ochronie danych osobowych i o ochronie
informacji niejawnych.
2.
Ochronę materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego regulują
odrębne przepisy.
Art. 3.
UŜyte w ustawie określenia oznaczają:
1)
zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub
związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których
zachowanie leŜy w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną
lub naukową;
2)
zabytek nieruchomy - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, o których mowa w pkt 1;
3)
zabytek ruchomy - rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, o których mowa w pkt 1;
4)
zabytek archeologiczny - zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną
pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złoŜoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących
się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem;
5)
instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami - instytucję kultury w rozumieniu
przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, której celem statutowym jest
sprawowanie opieki nad zabytkami;
6)
prace konserwatorskie - działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku,
zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań;
7)
prace restauratorskie - działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i
estetycznych zabytku, w tym, jeŜeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części,
oraz dokumentowanie tych działań;
8)
roboty budowlane - roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, podejmowane
przy zabytku lub w otoczeniu zabytku;
9)
badania konserwatorskie - działania mające na celu rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie
uŜytych do jego wykonania materiałów i zastosowanych technologii, określenie stanu zachowania
tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeŜeli istnieje
taka potrzeba, równieŜ programu prac restauratorskich;
10)
badania architektoniczne - działania ingerujące w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie i
udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych
przekształceń;
11)
badania archeologiczne - działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i
zabezpieczenie zabytku archeologicznego;
12)
historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny - przestrzenne załoŜenie miejskie lub wiejskie,
zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone
w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg;
13)
historyczny zespół budowlany - powiązaną przestrzennie grupę budynków wyodrębnioną ze
względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane materiały, funkcję, czas powstania lub związek
z wydarzeniami historycznymi;
14)
krajobraz kulturowy - przestrzeń historycznie ukształtowaną w wyniku działalności człowieka,
zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze;
15)
otoczenie - teren wokół lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru
zabytków w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym
oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
Art. 4.
Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji
publicznej działań mających na celu:
1)
zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umoŜliwiających trwałe
zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie;
2)
zapobieganie zagroŜeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków;
3)
udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków;
4)
przeciwdziałanie kradzieŜy, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę;
5)
kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;
6)
uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy
kształtowaniu środowiska.
Art. 5.
Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w
szczególności, na zapewnieniu warunków:
1)
naukowego badania i dokumentowania zabytku;
2)
prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku;
3)
zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;
4)
korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;
5)
popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.
Art. 6. 1.
Ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania:
1)
zabytki nieruchome będące, w szczególności:
a)
krajobrazami kulturowymi,
b)
układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,
c)
dziełami architektury i budownictwa,
d)
dziełami budownictwa obronnego,
e)
obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami
przemysłowymi,
f)
cmentarzami,
g)
parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,
h)
miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub
instytucji;
2)
zabytki ruchome będące, w szczególności:
a)
dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki uŜytkowej,
b)
kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według
koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje,
c)
numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami,
odznakami, medalami i orderami,
d)
wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i
narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych
form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego,
e)
materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o
bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 129, poz. 1440
oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984),
f)
instrumentami muzycznymi,
g)
wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi,
h)
przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości
lub instytucji;
3)
zabytki archeologiczne będące, w szczególności:
a)
pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa,
b)
cmentarzyskami,
c)
kurhanami,
d)
reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.
2.
Ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu
budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.
Rozdział 2
Formy i sposób ochrony zabytków
Art. 7.
Formami ochrony zabytków są:
1)
wpis do rejestru zabytków;
2)
uznanie za pomnik historii;
3)
utworzenie parku kulturowego;
4)
ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Art. 8.
Rejestr zabytków, zwany dalej
„rejestrem”
, dla zabytków znajdujących się na terenie
województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków.
Art. 9. 1.
Do rejestru wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez
wojewódzkiego konserwatora zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku nieruchomego lub
uŜytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy.
2.
W trybie określonym w ust. 1, do rejestru moŜe być równieŜ wpisane otoczenie zabytku wpisanego
do rejestru, a takŜe nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku.
3.
Wpis do rejestru historycznego układu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespołu
budowlanego nie wyłącza moŜliwości wydania decyzji o wpisie do rejestru wchodzących w skład tych
układów lub zespołu zabytków nieruchomych.
4.
Wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia się w księdze wieczystej danej nieruchomości
na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku.
5.
Decyzja o wpisie zabytku nieruchomego do rejestru, na wniosek wojewódzkiego konserwatora
zabytków, stanowi podstawę wpisu w katastrze nieruchomości.
6.
Na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków informację o wpisie zabytku nieruchomego do
rejestru ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
7.
Wpisy, o których mowa w ust. 4 i 5, są wolne od opłat.
Art. 10. 1.
Do rejestru wpisuje się zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez
wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku.
2.
(2)
Wojewódzki konserwator zabytków moŜe wydać z urzędu decyzję o wpisie zabytku ruchomego do
rejestru w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku
za granicę albo wywiezienia za granicę zabytku o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej lub
naukowej.
Art. 11.
Do rejestru nie wpisuje się zabytku wpisanego do inwentarza muzeum lub wchodzącego w
skład narodowego zasobu bibliotecznego.
Art. 12. 1.
Starosta, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, moŜe umieszczać na
zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru znak informujący o tym, iŜ zabytek ten podlega ochronie.
2.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze
rozporządzenia, wzór i wymiary znaku, o którym mowa w ust. 1.
3.
Rozporządzenie powinno określić formę graficzną znaku, wyróŜniającą się wśród innych znaków, z
uwzględnieniem dotychczas uŜywanego wzoru, a takŜe pisemną informację, Ŝe dany obiekt jest zabytkiem i
podlega ochronie.
Art. 13. 1.
Zabytek wpisany do rejestru, który uległ zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego
wartości historycznej, artystycznej lub naukowej albo którego wartość będąca podstawą wydania decyzji o
wpisie do rejestru nie została potwierdzona w nowych ustaleniach naukowych, zostaje skreślony z rejestru.
2.
Przepis ust. 1 stosuje się do skreślenia z rejestru części zabytku.
3.
Z rejestru skreśla się otoczenie zabytku, w przypadku skreślenia z rejestru tego zabytku.
4.
Z rejestru skreśla się równieŜ zabytek, który:
1)
został wywieziony na stałe za granicę zgodnie z obowiązującymi przepisami;
2)
został wpisany do inwentarza muzeum;
3)
wszedł w skład narodowego zasobu bibliotecznego.
5.
Skreślenie z rejestru następuje na podstawie decyzji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony
dziedzictwa narodowego.
6.
Postępowanie w sprawie skreślenia zabytku z rejestru wszczyna się z urzędu bądź na wniosek
właściciela zabytku lub uŜytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy.
Art. 14. 1.
Na podstawie decyzji o skreśleniu zabytku nieruchomego z rejestru, wojewódzki
konserwator zabytków występuje z wnioskiem o wykreślenie z księgi wieczystej wpisu, o którym mowa w
art. 9 ust. 4.
2.
Na podstawie decyzji o skreśleniu zabytku nieruchomego z rejestru, wojewódzki konserwator
zabytków występuje z wnioskiem o wykreślenie z katastru nieruchomości wpisu, o którym mowa w art. 9 ust.
5.
3.
Na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków informację o skreśleniu zabytku nieruchomego z
rejestru ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
4.
Wykreślenia, o których mowa w ust. 1 i 2, są wolne od opłat.
Art. 15. 1.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i
ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, moŜe uznać za pomnik historii zabytek
nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy o szczególnej wartości dla kultury, określając jego
granice.
2.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego moŜe złoŜyć wniosek, o
którym mowa w ust. 1, po uzyskaniu opinii Rady Ochrony Zabytków.
3.
Cofnięcie uznania zabytku nieruchomego za pomnik historii następuje w trybie przewidzianym dla
jego uznania.
4.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego moŜe przedstawić Komitetowi
Dziedzictwa Światowego wniosek o wpis pomnika historii na
„Listę dziedzictwa światowego”
w celu objęcia
tego pomnika ochroną na podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i
naturalnego, przyjętej w ParyŜu dnia 16 listopada 1972 r. (Dz. U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190 i 191).
Art. 16. 1.
Rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie
uchwały, moŜe utworzyć park kulturowy w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania
wyróŜniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej
tradycji budowlanej i osadniczej.
2.
Uchwała określa nazwę parku kulturowego, jego granice, sposób ochrony, a takŜe zakazy i
ograniczenia, o których mowa w art. 17 ust. 1.
3.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta), w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków,
sporządza plan ochrony parku kulturowego, który wymaga zatwierdzenia przez radę gminy.
4.
W celu realizacji zadań związanych z ochroną parku kulturowego rada gminy moŜe utworzyć
jednostkę organizacyjną do zarządzania parkiem.
5.
Park kulturowy przekraczający granice gminy moŜe być utworzony i zarządzany na podstawie
zgodnych uchwał rad gmin (związku gmin), na terenie których ten park ma być utworzony.
6.
Dla obszarów, na których utworzono park kulturowy, sporządza się obowiązkowo miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego.
Art. 17. 1.
Na terenie parku kulturowego lub jego części mogą być ustanowione zakazy i ograniczenia
dotyczące:
1)
prowadzenia robót budowlanych oraz działalności przemysłowej, rolniczej, hodowlanej, handlowej
lub usługowej;
2)
zmiany sposobu korzystania z zabytków nieruchomych;
3)
umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną
parku kulturowego, z wyjątkiem znaków drogowych i znaków związanych z ochroną porządku i
bezpieczeństwa publicznego, z zastrzeŜeniem art. 12 ust. 1;
4)
składowania lub magazynowania odpadów.
2.
W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na skutek ustanowienia zakazów i
ograniczeń, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 131-134 ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74,
poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957 oraz z 2003 r. Nr 46, poz. 392 i Nr 80,
poz. 717 i 721).
Art. 18. 1.
Ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami uwzględnia się przy sporządzaniu i aktualizacji
koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów
zagospodarowania przestrzennego województw, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania
przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
2.
W koncepcji, strategiach, analizach, planach i studiach, o których mowa w ust. 1, w szczególności:
1)
uwzględnia się krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
2)
określa się rozwiązania niezbędne do zapobiegania zagroŜeniom dla zabytków, zapewnienia im
ochrony przy realizacji inwestycji oraz przywracania zabytków do jak najlepszego stanu;
3)
ustala się przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzględniające opiekę nad zabytkami.
Art. 19. 1.
W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się, w szczególności ochronę:
1)
zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia;
2)
innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków;
3)
parków kulturowych.
2.
W przypadku gdy gmina posiada gminny program opieki nad zabytkami, ustalenia tego programu
uwzględnia się w studium i planie, o których mowa w ust. 1.
3.
W studium i planie, o których mowa w ust. 1, ustala się, w zaleŜności od potrzeb, strefy ochrony
konserwatorskiej obejmujące obszary, na których obowiązują określone ustaleniami planu ograniczenia,
zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków.
Art. 20.
Projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego podlegają uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Art. 21.
Ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez
województwa, powiaty i gminy.
Art. 22. 1.
Generalny Konserwator Zabytków prowadzi krajową ewidencję zabytków w formie zbioru
kart ewidencyjnych zabytków znajdujących się w wojewódzkich ewidencjach zabytków.
2.
Wojewódzki konserwator zabytków prowadzi wojewódzką ewidencję zabytków w formie kart
ewidencyjnych zabytków znajdujących się na terenie województwa.
3.
Włączenie karty ewidencyjnej zabytku ruchomego niewpisanego do rejestru do wojewódzkiej
ewidencji zabytków moŜe nastąpić za zgodą właściciela tego zabytku.
4.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart
adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, objętych wojewódzką ewidencją zabytków.
Art. 23. 1.
Generalny Konserwator Zabytków prowadzi, w formie zbioru kart informacyjnych, krajowy
wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem.
2.
Wojewódzki konserwator zabytków, organy Policji, StraŜy Granicznej i administracji celnej są
obowiązane niezwłocznie przekazywać, w celu ujęcia w wykazie, Generalnemu Konserwatorowi Zabytków
informacje o zabytku skradzionym lub wywiezionym za granicę niezgodnie z prawem.
Art. 24. 1.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze
rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji
zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z
prawem.
2.
Rejestr zabytków prowadzi się w formie odrębnych ksiąg dla poszczególnych rodzajów zabytków.
3.
W rozporządzeniu naleŜy określić, jakie dane powinny być ujęte w poszczególnych księgach rejestru,
w karcie ewidencyjnej i adresowej zabytku oraz w karcie informacyjnej, a takŜe sposób gromadzenia
dokumentów dotyczących zabytku.
4.
Rozporządzenie powinno wskazywać przesłanki, od których spełnienia jest uzaleŜnione włączenie
kart ewidencyjnych i adresowych do ewidencji, a takŜe ich wyłączenie z tych ewidencji.
Rozdział 3
Zagospodarowanie zabytków, prowadzenie badań, prac i robót oraz
podejmowanie innych działań przy zabytkach
Art. 25. 1.
Zagospodarowanie na cele uŜytkowe zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru wymaga
posiadania przez jego właściciela lub posiadacza:
1)
dokumentacji konserwatorskiej określającej stan zachowania zabytku nieruchomego i moŜliwości
jego adaptacji, z uwzględnieniem historycznej funkcji i wartości tego zabytku;
2)
uzgodnionego z wojewódzkim konserwatorem zabytków programu prac konserwatorskich przy
zabytku nieruchomym, określającego zakres i sposób ich prowadzenia oraz wskazującego niezbędne
do zastosowania materiały i technologie;
3)
uzgodnionego z wojewódzkim konserwatorem zabytków programu zagospodarowania zabytku
nieruchomego wraz z otoczeniem oraz dalszego korzystania z tego zabytku, z uwzględnieniem
wyeksponowania jego wartości.
2.
W celu spełnienia wymagań, o których mowa w ust. 1, wojewódzki konserwator zabytków jest
obowiązany nieodpłatnie udostępnić do wglądu właścicielowi lub posiadaczowi zabytku nieruchomego
posiadaną przez siebie dokumentację tego zabytku oraz umoŜliwić dokonywanie niezbędnych odpisów z tej
dokumentacji.
Art. 26. 1.
W umowie sprzedaŜy, zamiany, darowizny lub dzierŜawy zabytku nieruchomego wpisanego
do rejestru, stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, przy

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

alter.htw.pl