Urządzenia i instalacje energetyczne, Uprawnienia budowlane, Ustawy, akty prawne, BHP, Kodeks pracy

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI
z dnia 17 września 1999 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych.
(Dz. U. Nr 80, poz. 912)
Na podstawie art. 237
15
§ 2 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1.
Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych przy
eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych.
§ 2.
Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) urządzeniu energetycznym - należy przez to rozumieć urządzenia techniczne stosowane w procesach
wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw i energii,
2) instalacji energetycznej - należy przez to rozumieć urządzenia energetyczne z układami połączeń między nimi,
3) sieci cieplnej - należy przez to rozumieć urządzenia i instalacje służące do przesyłania i dystrybucji ciepła z
układami połączeń między nimi,
4) instalacji gazowej - należy przez to rozumieć urządzenia gazowe z układami połączeń między nimi, zasilane z
sieci gazowej, znajdującej się na terenie i w obiekcie odbiorcy,
5) pomieszczeniu lub terenie ruchu energetycznego - należy przez to rozumieć odpowiednio wydzielone
pomieszczenie lub teren bądź część pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza
budynkami, w których zainstalowane są urządzenia energetyczne dostępne tylko dla upoważnionych osób,
6) miejscu pracy - należy przez to rozumieć odpowiednio przygotowane stanowisko pracy lub określoną strefę
pracy w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach i instalacjach
energetycznych,
7) instrukcji eksploatacji - należy przez to rozumieć zatwierdzoną przez pracodawcę instrukcję określającą
procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji
energetycznych, opracowaną na podstawie odrębnych przepisów oraz dokumentacji producenta,
8) świadectwie kwalifikacyjnym - należy przez to rozumieć świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę
odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w
ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów
urządzeń i instalacji energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
9) pracownikach uprawnionych - należy przez to rozumieć pracowników posiadających sprawdzone i właściwe
kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych, potwierdzone
świadectwem kwalifikacyjnym,
10) pracownikach upoważnionych - należy przez to rozumieć pracowników, którzy w ramach swoich obowiązków
służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonują określone prace,
11) zespole pracowników - należy przez to rozumieć grupę pracowników, w której skład wchodzą co najmniej dwie
osoby wykonujące pracę,
12) zespole pracowników kwalifikowanych - należy przez to rozumieć grupę pracowników, w której co najmniej
połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne,
13) urządzeniach i instalacjach energetycznych nieczynnych - należy przez to rozumieć urządzenia i instalacje
energetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników
stwarzających zagrożenie,
14) urządzeniu powszechnego użytku - należy przez to rozumieć urządzenie energetyczne przeznaczone dla
indywidualnych potrzeb ludności lub używane w gospodarstwach domowych,
15) poleceniodawcy - należy przez to rozumieć pracownika, upoważnionego pisemnie przez prowadzącego
eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania poleceń na wykonanie pracy, posiadającego
ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru,
16) koordynującym - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika komórki
organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie
wykonywana praca, posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru,
17) dopuszczającym - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego
ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważnionego pisemnie przez prowadzącego
eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu
przygotowania miejsca pracy,
18) nadzorującym - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego
ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonującego wyłącznie czynności
nadzoru,
19) kierującym zespołem pracowników - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę
pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierującego zespołem
pracowników,
20) kierowniku robót - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego
ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, do koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie
energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników.
§ 3.
Każde urządzenie i instalacja energetyczna przed dopuszczeniem do eksploatacji powinny posiadać
wymagany odrębnymi przepisami certyfikat na znak bezpieczeństwa, o ile taki obowiązek istnieje, albo posiadać
deklarację zgodności z Polskimi Normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami
określonymi odrębnymi przepisami.
§ 4.
Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do prac wykonywanych przy:
1) urządzeniach i instalacjach energetycznych użytkowanych w zakładach produkcji, przesyłania i rozprowadzania
gazu - paliw gazowych oraz prowadzeniu robót budowlano-montażowych sieci gazowych,
2) urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu bezpiecznym określonych w przepisach o
ochronie przeciwporażeniowej oraz przy urządzeniach energetycznych powszechnego użytku.
§ 5.
Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami przy urządzeniach i instalacjach
energetycznych, na terenie przyszłych robót, należy rozpoznać i oznaczyć uzbrojenie podziemne, a w szczególności
sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe, wodne i inne.
§ 6.
Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami i instalacjami energetycznymi oraz urządzenia i instalacje
energetyczne powinny być oznakowane zgodnie z odrębnymi przepisami.
§ 7.
1. Pomieszczenia lub teren ruchu energetycznego powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych.
2. Urządzenia i instalacje energetyczne stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy
zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych.
§ 8.
1. Urządzenia i instalacje energetyczne powinny być eksploatowane tylko przez upoważnionych
pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji.
2. Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji energetycznych powinny być prowadzone zgodnie
z wymaganiami Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich użytkownikiem.
§ 9.
1. Miejsce pracy powinno być właściwie przygotowane, oznaczone i zabezpieczone w sposób określony w
ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracę zespół pracowników, powinien być wyznaczony
kierujący tym zespołem.
§ 10.
1. Urządzenia, instalacje energetyczne lub ich części, przy których będą prowadzone prace
konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny być wyłączone z ruchu, pozbawione czynników
stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przed ich przypadkowym uruchomieniem oraz oznakowane.
2. Jeżeli ruch urządzeń znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywania prac, o których mowa w ust. 1, lub w
pobliżu miejsca instalowania urządzeń i instalacji energetycznych zagraża bezpieczeństwu pracowników, to
urządzenia te powinny być na czas wykonywania tych prac wyłączone z ruchu.
3. Wymagania, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje
wyłączeń urządzeń z ruchu.
§ 11.
Zabronione jest:
1) eksploatowanie urządzeń i instalacji energetycznych bez przewidzianych dla tych urządzeń i instalacji środków
ochrony i zabezpieczeń,
2) dokonywanie zmian środków ochrony i zabezpieczeń przez osoby nieupoważnione.
§ 12.
1. Prace wewnątrz urządzeń i instalacji energetycznych, a w szczególności w kotłach, kanałach, tunelach,
zbiornikach, zasobnikach, studzienkach, rurociągach, walczakach, komorach paleniskowych, powinny być
wykonywane zgodnie z wymaganiami określonymi w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Przy wykonywaniu prac spawalniczych wewnątrz urządzeń i instalacji energetycznych butle spawalnicze nie
mogą się znajdować w ich wnętrzach.
§ 13.
1. Prace w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych nie powinny być
wykonywane w temperaturze powyżej 40°C, z uwzględnieniem przepisu ust. 2.
2. Pracodawca, w przypadku usuwania awarii przy urządzeniach, o których mowa w ust. 1, w temperaturze
powyżej 40°C, jest obowiązany zapewnić pracownikom:
1) napoje chłodzące i środki obniżające temperaturę powietrza otaczającego bezpośrednio pracownika,
2) środki ochrony indywidualnej,
3) przerwy w pracy i miejsce odpoczynku na zewnątrz pomieszczenia, ustalane indywidualnie w zależności od
warunków i specyfiki pracy.
§ 14.
1. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, określone w ogólnych
przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy jako prace szczególnie niebezpieczne, powinny być wykonywane co
najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw
urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV, wykonywanych przez osobę
wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej
pomocy.
2. Rodzaje prac, które powinny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby, określają odrębne przepisy.
§ 15.
Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w warunkach szczególnego
zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności prace:
1) wewnątrz komór paleniskowych kotłów, kanałów spalin, elektrofiltrów, walczaków kotła, zasobników, kanałów
i lejów zsypowych oraz w zbiornikach paliw płynnych i gazowych,
2) wewnątrz zasobników węgla, pyłu węglowego, żużla i popiołu oraz innych zbiorników i pomieszczeń, w
których mogą znajdować się gazy lub ciecze trujące, żrące, duszące, palne lub wybuchowe,
3) w obiegach przygotowywania pyłu węglowego, wewnątrz młynów węglowych, przy wentylatorach
młynowych, cyklonach i separatorach,
4) wymagające odkrycia kadłubów turbin, wymontowania wirników turbiny i generatora oraz naprawy i
wyważania tych wirników,
5) w obiegach wody elektrowni i elektrociepłowni wymagające wejścia do kanałów, rurociągów, rur ssawnych i
zbiorników, jak również prace na ujęciach i zrzutach wody wykonywane z pomostów, łodzi lub barek oraz
prowadzone pod powierzchnią wody,
6) konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się pod
napięciem,
7) wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod
napięciem,
8) przy wyłączonych spod napięcia, lecz nie uziemionych, urządzeniach elektroenergetycznych lub uziemionych
w taki sposób, że żadne z uziemień - uziemiaczy nie jest widoczne z miejsca pracy,
9) przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napięcia elektroenergetycznych liniach
napowietrznych w przęsłach krzyżujących drogi kolejowe, wodne i kołowe,
10) związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych,
11) przy spawaniu, lutowaniu, wymianie stojaków oraz pojedynczych ogniw i całej baterii w akumulatorach,
12) przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kV i
powyżej, jeżeli drugi tor linii pozostaje pod napięciem,
13) przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach
napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się
pod napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej,
14) przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale przez upoważnionych
pracowników w ustalonych miejscach,
15) konserwacyjne i remontowe przy urządzeniach rozładowczych paliw płynnych i gazowych, jak rurociągi
spustowe i pompy rozładowcze wraz z ich instalacjami,
16) przy neutralizatorach radioizotopowych i wysokonapięciowych stosowanych do neutralizacji ładunków
elektrostatycznych,
17) w wykopach wykonywanych przy naprawach lub przeglądach gazociągów lub innych urządzeń gazowniczych,
18) przy remontach lub wymianie pomp głębinowych, zaworów, rurociągach i zbiornikach niebezpiecznych
środków chemicznych i ścieków poregeneracyjnych,
19) wymagające stosowania chemicznych środków służących do czyszczenia kotłów, rurociągów, zbiorników
ciśnieniowych, odwadniaczy, odolejaczy i zasobników ciśnieniowych,
20) wewnątrz zbiorników i pomieszczeń, w których znajduje się lub może być doprowadzone sprężone powietrze,
na rurociągach sprężonego powietrza o nadciśnieniu roboczym równym lub większym od 50 kPa,
wymagających demontażu elementów sprężarki,
21) na rurociągach wody, pary wodnej, sprężonego powietrza, oleju, mazutu, instalacjach gaśniczych o
nadciśnieniu roboczym równym lub większym od 50 kPa, wymagających demontażu armatury lub odcinka
rurociągu albo naruszenia podpór i zawiesi rurociągów.
§ 16.
1. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny należy przechowywać w miejscach wyznaczonych, w warunkach
zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności. Sposób ewidencjonowania i kontroli sprzętu ochronnego ustala
pracodawca.
2. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny powinny być poddawane okresowym próbom w zakresie ustalonym w
Polskich Normach lub w dokumentacji producenta.
3. Sprzęt ochronny, o którym mowa w ust. 1, powinien być oznakowany w sposób trwały przez podanie
numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia.
4. Zabronione jest używanie narzędzi i sprzętu, które nie są oznakowane.
5. Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny, stosowanie, przechowywanie i ewidencję
sprzętu ochronnego oraz środków ochrony indywidualnej.
§ 17.
1. Stan techniczny narzędzi pracy i sprzętu ochronnego należy sprawdzać bezpośrednio przed jego
użyciem.
2. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny, niesprawne lub które utraciły ważność próby okresowej, powinny być
niezwłocznie wycofane z użycia.
3. Zabrania się używania uszkodzonych lub niesprawnych narzędzi pracy i sprzętu ochronnego.
§ 18.
Pracodawca jest obowiązany zapoznać pracowników, zgodnie z odrębnymi przepisami, z:
1) ryzykiem zawodowym i zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników, które występują na danym stanowisku
pracy, oraz zastosowanymi środkami likwidującymi lub ograniczającymi to ryzyko i zagrożenia,
2) szczegółowymi instrukcjami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich
prac.
Rozdział 2
Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych
§ 19.
1.Zabronione jest wchodzenie i przechodzenie przez urządzenia przeładunkowe, a zwłaszcza:
wywrotnice wagonowe, przenośniki taśmowe, ładowarki, w czasie ruchu lub chwilowego postoju tych urządzeń.
2. Przepis ust. 1 nie stosuje się do stałych pomostów i innych wyznaczonych przejść nad i pod urządzeniami
przeładunkowymi.
§ 20.
1. Paliwa ciekłe i gazowe powinny być magazynowane tylko w specjalnie do tego celu przystosowanych i
oznakowanych pomieszczeniach lub zbiornikach.
2. Pomieszczenia dystrybucyjne i kontrolno-pomiarowe bez stałej obsługi oraz komory podziemnych sieci
paliw ciekłych i gazowych powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych.
§ 21.
W pomieszczeniach magazynowych paliw ciekłych i gazowych powinna być zainstalowana skutecznie
działająca wentylacja i przeprowadzana okresowa kontrola koncentracji par i gazów, zgodnie z odrębnymi
przepisami oraz w sposób określony w instrukcji eksploatacji.
§ 22.
1. Prace wewnątrz zasobników węgla, młynów, wentylatorów, separatorów, cyklonów oraz innych
urządzeń do nawęglania powinny być wykonywane po:
1) opróżnieniu ich z paliwa,
2) oczyszczeniu z pyłu węglowego i przewietrzeniu,
3) wyłączeniu z ruchu przenośników oraz innych urządzeń podających i odbierających paliwo,
4) trwałym odcięciu od współpracujących urządzeń, z których mogłyby przedostać się spaliny, gorące powietrze
lub para wodna.
2. Wykonywanie prac wewnątrz zasobników węgla podczas pracy kotła jest dozwolone po całkowitym i
pewnym odcięciu dopływu węgla i jego odpływu oraz po zastosowaniu środków zabezpieczających, określonych w
instrukcjach eksploatacji tych urządzeń.
3. Prace wewnątrz zasobników węgla, na których zainstalowano izotopowe sygnalizatory poziomu paliwa,
powinny być wykonywane po uprzednim zabezpieczeniu przed promieniowaniem osób wykonujących te prace.
§ 23.
1. W pomieszczeniach kotłowni powinna być zainstalowana skutecznie działająca wentylacja nawiewno-
wywiewna, zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach.
2. Zabronione jest instalowanie urządzeń mechanicznej wentylacji wywiewnej w kotłowniach o naturalnym
ciągu spalin kotłowych.
§ 24.
Przed każdym wejściem do komory paleniskowej kotła lub przestrzeni zamkniętych należy sprawdzić,
czy stężenie par lub gazów nie przekracza dopuszczalnych norm.
§ 25.
1. Urządzenia kruszące, młyny, przewody pyłowe i inne urządzenia do nawęglania powinny być
utrzymane w stanie technicznym nie powodującym zapylenia pomieszczeń.
2. Urządzenia do mechanicznego transportu pyłu i zbiorniki pyłu powinny być szczelne, posiadać wskaźnik do
pomiaru temperatury i klapy eksplozyjne.
3. Szczelność i sprawność działania urządzeń, o których mowa w ust. 1 i 2, powinna być sprawdzana okresowo,
zgodnie z instrukcją eksploatacji.
§ 26.
1. Stanowiska robocze pracowników obsługi urządzeń do nawęglania powinny być wyposażone w
sprawne urządzenia łączności i sygnalizacji w zakresie ustalonym w instrukcji eksploatacji.
2. Urządzenia do nawęglania powinny być wyposażone w wyłączniki awaryjne.
§ 27.
1.Klapy eksplozyjne w obiegach pyłowych z pośrednim podawaniem pyłu powinny być tak
rozmieszczone, aby wykluczyć możliwość spowodowania wypadku.
2. Jeżeli w wyniku wybuchu w obiegu pyłowym nastąpiło otwarcie klap eksplozyjnych, ponowne uruchomienie
obiegu pyłowego młyna może nastąpić po całkowitej likwidacji przyczyn i skutków tego wybuchu.
3. Gazy spalinowe lub powietrze nośne wydalane z obiegów pyłowych młynów na zewnątrz powinny być
oczyszczane z pyłów.
4. Z pomieszczeń, w których znajdują się przewody i inne elementy obiegów pyłowych młynów, powinien być
usuwany gromadzący się pył.
§ 28.
1. Prace wewnątrz kotłów, a w szczególności w komorach paleniskowych i ciągach konwekcyjnych,
powinny być wykonywane po:
1) wygaszeniu, rozprężeniu, wychłodzeniu, przewietrzeniu i zastosowaniu zabezpieczenia w miejscach połączenia
kotła z instalacjami lub urządzeniami, które mogą być źródłem zagrożenia dla pracowników,
2) usunięciu nawisów żużla, cegieł wypadających ze ścian i sklepienia oraz popiołu z lejów, przewodów i zsypów.
2. Włazy do walczaka kotła mogą być otwarte dopiero po sprawdzeniu, że w walczaku nie ma wody lub pary
pod ciśnieniem.
3. Wejście do walczaka kotła może nastąpić po jego odłączeniu technologicznym, skutecznym przewietrzeniu
oraz zabezpieczeniu przed wystąpieniem czynnika stwarzającego zagrożenia, w sposób określony w instrukcji
eksploatacji.
§ 29.
Zabronione jest wykonywanie prac wewnątrz kotłów na dwóch poziomach równocześnie, przy

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

alter.htw.pl