|
Nie obrażaj więc mojej inteligencji poprzez czynione na pokaz zaniżanie własnej.
Uszkodzenia DNA
Mechanizmy naprawy Biologia Molekularna i Genetyka Ogólna I rok Biotechnologii Maria Wideł widel@io.gliwice.pl Czym są uszkodzenia DNA ? Uszkodzenie DNA jest to każda zmiana budowy chemicznej lub struktury fizycznej DNA, która prowadzi do zaburzenia prawidłowej funkcji DNA: ¾ letalne → zablokowanie replikacji lub transkrypcji (śmierć komórki) ¾ mutagenne = zmiana budowy chemicznej i właściwości zasad prowadząca do utraty zdolności do tworzenia par komplementarnych, lub do niewłaściwego łączenia w pary Źródła uszkodzeń DNA Endogenne: ¾ Działanie reaktywnych form tlenu powstających w procesach metabolicznych (łańcuchu oddechowym, oksydacyjnej deaminacji) ¾ Błędy w replikacji Główne typy uszkodzeń endogennych: 1. Oksydacja zasad azotowych i przerwania nici DNA 2. Alkilacja zasad (zazwyczaj metylacja) 3. Hydroliza zasad (deaminacja, depurynacja, depirymidynacja) 4.Wstawienie niekomplementarnej zasady (mismatch) Egzogenne ( patrz dalej ) Egzogenne czynniki uszkadzające DNA: Fizyczne : promieniowanie jonizujące ¾ elektromagnetyczne: promieniowanie γ (60-Co, 137-Cs; „bomby” kobaltowe i cezowe) oraz promieniowanie X (Roentgena) stosowane w diagnostyce radiologicznej), promieniowanie X (wysokiej energii 4-25 MV; akceleratory liniowe) ¾ promieniowanie cząsteczkowe: przyspieszone neutrony, naładowane „lekkie” cząstki: protony, cząstki α , naładowane „ciężkie” cząstki: jony węgla, argonu, neonu (rodzaje uszkodzeń-patrz dalej) promieniowanie UV ( χ =200-300nm) powoduje powstawanie fotoproduktow i dimerow pirymidynowych Podwyższona temperatura powoduje zwiększenie częstości depurynacji i przerwań pojedynczych nici DNA Egzogenne czynniki uszkadzające DNA: Chemiczne: ¾ czynniki alkilujące (niektóre leki przeciwnowotworowe, np. cyklofosfamid) ¾ reaktywne formy tlenu (ROS), nadtlenek wodoru ¾ policykliczne węglowodory aromatyczne (benzo-a-pyren, alfa- aminofluoren), wystepujące w dymie, sadzy, smole, spalonych tłuszczach ¾ związki tworzące wiązania poprzeczne z DNA (cis-platyna) ¾ inne ? Prowadzą do powstania różnorodnych pochodnych zasad azotowych: etenowych, utlenionych, alkilowanych fosfodiestrów, a także powodują powstawanie wiązań poprzecznych ( crosslinking ) między nićmi DNA |
Menu
|